صفات اخلاقی ارثی در انسان ؛ برخی عادت‌ها ارثی هستند یا اکتسابی؟
به عقیده دانشمندان عادت‌ها و رفتارها به نسبت واکنشی که شما نسبت به رخدادهای دنیای بیرون نشان می‌دهید تعریف می‌شوند اما این عادت‌ها از ابتدا چگونه شکل می‌گیرند؟ به نظر می‌رسد رفتارها و واکنش‌های شما به شدت تحت تاثیر محیطی که در آن زندگی می‌کنید باشند. این مسئله به دو دلیل رخ می‌دهد: تقلید از والدین و البته از طریق ژنتیک و وراثت. با این‌همه این به معنای آن نیست که شما مجبورید با برخی صفات ارثی در انسان که با آن‌ها خوشحال نیستید تا آخر عمر زندگی کنید. تلاش و تمرین و آموزش می‌تواند این عادات بد که حتی به صورت ارثی و از طریق ژنتیک به شما منتقل شده‌اند را در شما تغییر دهند. این مسئله را باید بدانید که تمام رفتارهای والدین ما مثبت نیستند و لازم نیست حتما با تقلید از آن‌ها این عادات را وارد زندگی خودمان کنیم. گاهی در جوامع سنتی و بسته‌تر این امر حتی ممکن است چالش‌برانگیز باشد. ۱۲ عادت اخلاقی بد و صفات ارثی در انسان که از والدین به شما به ارث می‌رسند و می‌توانید آن‌ها را خودتان تغییر دهید را در ادامه بخوانید.
۱-روش‌های موثر کنترل استرس
این‌که چطور استرس خودتان را کنترل و مدیریت کنید و حتی شرایطی که در آن‌ها دچار استرس می‌شوید همگی به رفتارها و عکس‌العمل‌های والدین شما در این موقعیت‌ها بستگی دارد. برای مثال اگر والدین شما در مورد مسائل مالی معمولا دچار تنش و استرس می‌شوند ممکن است کودک هم تصور کند در مورد مسائل مالی همواره باید تنش و استرس داشته باشد و دقیقا واکنشی شبیه والدینش به این مسئله نشان دهد.
اگر شما معمولا در شرایط مشابه والدین‌تان دچار استرس و تنش می‌شوید باید حتما برای کنترل این شرایط فکری بکنید. تمرینات کاهش استرس و اضطراب را انجام دهید، از روش‌های موثر کاهش استرس کمک بگیرید و در صورت امکان با یک روان درمانگر مشورت کنید.
۲-کنترل امور مالی و ولخرجی کردن
اگر عادت به ولخرجی کردن دارید، مثلا از آن‌دسته آدم‌هایی هستید که ساعت ۲ صبح هم سفارش آنلاین می‌دهید تا وسیله‌ای را بخرید یا وقتی ناراحت هستید خرید کردن حال‌تان را خوب می‌کند این احتمالا یک عادت ارثی است که از والدین به شما رسیده است. به عقیده روانشناسان اغلب افراد کنترل امور مالی و تصمیمات مالی را از والدین خود یاد می‌گیرند. کسانی که از اختلال کمبود توجه، بیش فعالی یا ADHD، اختلال دو قطبی و اختلال شخصیت جنسی یا ASPD رنج می‌برند تقلید از والدین به خصوص در مورد امور مالی بیشتر از سایر افراد از صفات ارثی و ژنتیکی والدین خود تاثیر می‌پذیرند.
۳-اعتقادات اشتباه در مورد پول
بسیاری از باورها، رفتارها و الگوهای پولی و مالی تا سن هشت سالگی در ما نهادینه می‌شوند. وقتی ما تحت تاثیر شرایط بیرونی پول خرج می‌کنیم اغلب به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه تحت تاثیر این الگوها هستیم. مثلا احساس گناه در مورد پول خرج کردن حتی زمانی که به اندازه کافی پول دارید، باعث می‌شوید احساس کنید داشتن یا پس انداز پول بد است یا احساس کنید نباید پول خرج می‌کردید و عذاب وجدان می‌گیرید. اما خبر خوب این است که می‌توان این الگوهای رفتاری را تغییر داد. آگاه بودن در زمینه پول خرج کردن و همچنین آگاه بودن در مورد الگویی که این احساس ما از آن نشات می‌گیرد باعث می‌شود که با یک ذهن باز و در چارچوب عمل کنیم.
۴-نگرانی بیش از حد
اضطراب و نگرانی داشتن معمولا یک عادت محسوب نمی‌شود چون به راحتی تشخیص داده می‌شوند ولی می‌تواند از طرف والدین منتقل شود. برخی از حالات اضطراب مثل ترس از یک چیز خاص و اضطراب نگران کننده هم از والدین به فرزندان منتقل می‌شوند. کودکان با نگاه کردن به والدین خود یاد می‌گیرند که چگونه به جهان اطراف نگاه کنند. برای مثال در مواجهه با خطرات کودک با نگاه کردن به والدین خود یاد می‌گیرند چه واکنشی نشان دهند. اگر والدین در مواجه با خطر اضطراب زیادی از خودشان نشان دهند کودک هم یاد می‌گیرد درست مثل والدین با خطرات مواجه شود.
بهترین کار برای کنترل اضطراب در شرایط خاص این است که روش‌های مقابله با اضطراب را یاد بگیرید، روی خودتان کار کنید و البته به صورت رابطه خود را با والدین مضطرب‌تان اصلاح کنید و بهبود ببخشید.
۵-پرخوری کردن و اختلال در خوردن غذا
اغلب کسانی که به اختلال پرخوری مبتلا هستند دوست دارند غذاهای جدید را امتحان کنند، به غذاهای خاص و بوی غذاها علاقمند هستند و البته فقط دوست دارند تعداد محدودی از غذاها را بخورند. صحبت کردن با یک روانشناس می‌تواند به شما بفهماند که یک فرد مبتلا به اختلال پرخوری هستید یا خیر و این‌که آیا والدین و حتی پدربزرگ و مادربزرگ‌های شما هم به این اختلال مبتلا بوده‌اند یا نه. به عقیده روانشناسان اختلال پرخوری یا نئوفوبیا مستقیما به ویژگی‌ها و فاکتورهای ژنتیکی که به تمایل شما برای امتحان غذاهای مختلف تاثیر می‌گذارند وابسته است. براساس ویژگی‌های ژنتیکی شما ممکن است برخی غذاها که دیگران از آن‌ها لذت می‌برند برای شما طعمی شبیه تلخی داشته باشند. به هر حال اگر اختلال پرخوری در شما ناشی از عدم تمایل برای انجام کارهای جدید باشد حتما باید با یک مشاور مشورت کنید.
۶-در جا زدن در کارها
اگر چه به نظر می‌رسد همه افراد دقیقا شبیه والدین خود نیستند اما داشتن خصوصیاتی مثل ناتوانی در تغییر موضع و شرایط معمولا از والدین به ارث می‌رسد و از جمله مهم‌ترین صفات اخلاقی ارثی در انسان هستند. در جا زدن، عقب نشینی کردن و ناتوانی در تغییر شرایط اغلب یک رفتار آموخته شده است که اغلب تبدیل به عادت می‌شود و ممکن است از یک یا هر دو والد به شما به ارث رسیده باشند.
بدبین بودن، کم طاقتی و صبور نبودن و درونگرا بودن همگی بستگی به وجود این خصوصیات در والدین شما دارند. اگر شما دوست دارید این صفات اخلاقی ارثی در انسان را در خود تغییر دهید نخستین گام آگاهی در مورد انجام این تغییرات است. عادت‌ها می‌توانند توانایی‌های شما را کاهش دهند یا از بین ببرند. پس راه درست رسیدن به این اهداف را پیدا کنید و برای تغییر آن‌ها تلاش کنید. اگر خودتان صاحب فرزند هستید برای این‌که این ویژگی‌ها را به او منتقل نکنید باید بسیار تلاش کنید و مراقب باشید.
۷-ناتوانی در ابراز وجود کردن
بسیاری از خانواده‌ها زمان زیادی را برای بیان احساسات عمدتا منفی اختصاص می‌دهند و این قضیه را خیلی جدی می‌گیرند و پیگیری می‌کنند. گاهی این امر منجر به فرسوده شدن کودکان می‌شود. اگر والدین شما از این دسته هستند و شما هم این روش را در پیش گرفته‌اید چندان عجیب نیست.
این رفتار هم از جمله رفتارهای آموختنی است اما اگر خیلی زود اتفاق افتاده باشد تا حد زیادی به ژنتیک هم برمی‌گردد. اگر تمایل دارید احساسات خود را بیان کنید بهتر است به این احساسات برچسب بزنید مثلا بگویید من احساس ترس/خشم/پشیمانی/شرمساری و … دارم. حتی اگر والدین شما این نظر را دارند که برچسب زدن و بیان واضح احساسات کار اشتباهی است به خودتان یادآوری کنید که این کار اشتباه نیست.
۸-مهارت‌های ارتباطی ضعیف
اگر پدر، مادر یا هر دوی آن‌ها مهارت‌های ارتباطی ضعیف حتی با فرزندان خود یا با یکدیگر دارند شما در بزرگسالی ممکن است این ویژگی را داشته باشید چون کودکان به طور کامل رفتار و عادات والدین را در منزل رصد می‌کنند و از آن‌ها می‌آموزند. با این حال این بدان معنا نیست که والدین آرام یا خشن لزوما فرزندانی آرام یا خشن خواهند داشت. بچه‌ها یاد می‌گیرند چطور با توجه به نیازهایشان و گاهی بدون توجه به کنش والدین رفتار کنند. کودک برای به دست آوردن آن‌چه می‌خواهد در خانه فریاد می‌کشد و گریه می‌کند و یاد می‌گیرد در بیرون از خانه هم با این روش‌ها ارتباط برقرار کند.
با صحبت کردن با والدین، همسر یا یک روان درمانگر می‌توانید سبک ارتباطی را که از بچگی به آن خو گرفته‌اید و با آن بزرگ شده‌اید را موشکافی کنید. سپس این مهارت‌های ارتباطی را اصلاح کنید یا بهبود ببخشید تا احساسات بهتری را نسبت به دیگران نشان دهید و بهتر با بزرگسالان و بچه‌ها ارتباط برقرار کنید.
۹-روابط عاطفی ناسالم و بیمار
اگر به نظر می‌رسد که نمی‌توانید یک رابطه عاطفی سالم داشته باشید احتمالا این مسئله ریشه در کودکی شما دارد. در واقع داشتن روابط عاطفی سالم و توانایی حل مشکلات و نقاط کور رابطه عاطفی در بزرگسالی به روابطی که ما در کودکی با والدین خود تجربه می‌کنیم دارد. برای مثال اگر از والدین خود یاد گرفته‌اید که به وقت مشکل در روابط عاطفی از طریق «سکوت کردن» این مشکل را حل کنید ممکن است سبک درگیر شدن شما با مشکلات روابط عاطفی در بزرگسالی هم به همین صورت باشد.
۱۰-سرزنش کننده و طعنه زننده
اگر شما بیش از حد سرزنش می‌کنید و طعنه می‌زنید وقتی به گذشته برگردید می‌بینید در یک خانواده طعنه زننده و سرزنش کننده رشد کرده‌اید. اگر از طعنه و سرزنش برای اذیت کردن دیگران استفاده می‌کنید باید بدانید که این مسئله آزار دهنده و تحقیر کننده است. شاید والدین شما از این حربه فقط برای شوخی و خنده استفاده می‌کرده‌اند با خودتان تمرین کنید تا این عادت را ترک کنید.
۱۱-نمی‌توانید بگویید: متاسفم
پذیرفتن اشتباه سخت است و عذرخواهی کردن گاهی از آن سخت‌تر. اما این مسئله برای افرادی سخت است که در کودکی الگوی مناسبی از عذرخواهی کردن را به چشم ندیده‌اند. اگر شما عادت ندارید مسئولیت رفتار خود را بپذیرید یا اعتقاد ندارید به خاطر رفتاری که به دیگری آسیب زده از او عذرخواهی کنید این به خاطر بزرگ شدن در خانواده‌ای است که از نظر روابط عاطفی ضعیف هستند.
اما این دلیل نمی‌شود که به این عادت بد ادامه دهید. تصمیم‌گیری آگاهانه برای تغییر این عادت و تمرین معذرت خواهی کردن را از همین امروز شروع کنید.
۱۲-ناتوانی در حل مشکلات زندگی
والدین شما چگونه بحث می‌کنند یا با مشکلات مبارزه می‌کنند؟ عکس‌العمل آن‌ها در زمان عصبانیت چگونه است؟ برای آرام شدن چکار می‌کنند؟ به عقیده روانشناسان طبیعی است که ما هر چه را که در خانه می‌بینیم الگوی خود قرار دهیم و البته تقصیری هم نداریم. ما هیچ راهی برای شناخت روش‌های مختلف و سالم برای برقراری ارتباط در زمان کودکی به جز رفتار و الگوی والدین خود نداریم.
اگر والدین در برابر مشکلات زندگی منفعل باشند و از درگیری اجتناب کنند یا با داد و فریاد مشکلات را حل می‌کنند، کودکان هر کدام از این روش‌ها را در بزرگسالی و برای حل مشکلات و در روابط خود استفاده می‌کنند.
اگر اضطراب و عادت‌های این چنینی را در برخورد با مشکلات زندگی از والدین خود یاد گرفته‌اید نباید ناامید شوید. درست است که ژنتیک و وراثت دو بازوی قدرتمند هستند اما تغییر دادن آن‌ها غیرممکن نیست. عادت‌های بد و اشتباه خود را بشناسید و تلاش کنید تا آن‌جا که می‌توانید آن‌ها را تغییر دهید و اصلاح کنید.
منبع: مجله افق
