دعا در لغت
دعا در لغت به معنی فراخوانی و ندا کردن و درخواست و نیز حاجت خواهی از خداوند است . فراخوانی خواه از سوی زیر دست باشد ، مانند بنده که پروردگار خود را بخواند و یا بزرگتر ، که زیر دست را فرا بخواند مانند دعا و دعوت پیامبر (ص) نسبت به کفار و مشرکین که آنها را به سوی خداوند می خواند.
فراخوانی خدا همراه با خضوع است و نسبت به غیر خدا گاهی توام با خضوع است .
فرق دعا با ندا
فرق دعا با ندا در این است که ندا کردن ، بلند نمودن صدا و کشیدن آن است اما دها هم آهسته انجام می شود و هم با صدای بلند و گاهی هم به وسیله علامتی که مقصود را بفهماند انجام می شود مانند دستان را بسوی آسمان بردن.
دعا در اصطلاح
دعا در اصطلاح عبارت است از خداخوانی و استغاثه و زاری و درخواست چیزی برای خود یا دیگری از پیشگاه الهی .
گاهی ذکر را نیز دعا نامند چنانچه در حدیثی از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) آمده است، بهترین دعا الحمدالله است.
تاریخچه دعا
تاریخچه دعا با آفرینش همراه وده است . آدم و حوا در بهشت و بعد از هبوط به زمین نیایش هایی داشته اند که بعضی از آنها در ایات قران و احادیث معصومین (علیهم السّلام) بیان گردیده است و از سایر پیامبران و امت های آنان در آیات و روایات دعاهای بسیاری نقل شده است . مانند دعای حضرت ابراهیم برای امنیت حرم مکه و استمرار امامت در نسل او . و دعای حضرت زکریا برای فرزند دار شدن.
تاثیر دعا در ساختار انسان و جهان
در آیات و روایات تصریح شده که دعا در هر امری نافذ است بجز دعاهایی که قابل اجابت نیست.
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند : چیزی غیر از دعا پیش آمدهای ناگوار را با نمی گرداند.
امام صادق (علیه السّلام) به میسربن عبذالعزیز فرمودند: ای میسر دعا کن و مگو هر چه مقدر شده است خواهد شد . به درستی که نزد خداوند منزلتی است که به آن نمی توان رسید مگر به درخواست و دعا .
استجابت دعا
خداوند وعده فرموده که دعای بندگانش را اجابت کند و خواسته های آنان را عطا نماید وعده الهی قطعی و تخلف ناپذیر است اما نکته ای که در آیات وروایات تذکر و تاکید شده آن است که دعا کننده باید به حقیقت دعا کند یعنی روی نیاز به سوی خداوند بیاورد و از او درخواست حاجت کند نه اینکه فقط زبان به دعا بگرداند و دل از توجه به خداوند غافل باشد .
رابطه قرآن و دعا
اهتمام قرآن کریم به دعا جلوه های گوناگونی دارد که بهترین آموزده و دقیقترین راهنما با زیباترین اسلوب است. جامعترین دعاها در کوتاهترین جملات که هرکس در هر جا و هر وقت می تواند بخواند . بخشی از دعاها ی قرآن از زبان مردان وزنان برجسته ای است که دارای مقام عصمت ویا رهرو راستین معصومین (علیهم السّلام) بوده اند و رفتار وکردار آنان بهترین سر مشق است.
رابطه حدیث و دعا
فضیلت وآداب و شرایط و اوقات دعا و موانع استجابت و دهها عنوان دیگر در احادیث معصومین (علیهم السّلام) بیان گردیده است.
از این رو علمای ربانی پیوسته به جمع نقل و ضبط ادعیه ای که از ائمه اطهار (علیهم السّلام) روایت شده اهتمام و سعی بسیار نمودند .زیرا پیروی از پیشوایان معصوم از مهمترین وظایف شرعی است وشناخت معارف دینی و عقاید حقه و مفاهیم اخلاقی جز از طریق ایشان میسر نیست بنا بر این ایشان به راه رسم نیایش و عرض حاجت و چگونگی خضوع و مناجات با خداوند از همه خلایق آگاه ترند و نیز دعاها از بهترین ذخایر علمی و ارزشمند ترین گنجینه های فکری و زیباترین شاهکارهای ادبی می باشند که مایه ترقی انسان به اوج کمالات و رستگاری به سعادت باطنی و تقرب به در گاه خداوند متعال است.
رابطه عمل و دعا
امیرالمومنین (علیه السّلام) فرموده است:
دعا کننده ی بی عمل همچون کسی است که بدون زه تیراندازی می کند .
کسانی که گمان می کنند افراد کار و کوشش را کنار بگذارد یا در آن سستی کنند سخت در اشتباهند زیرا که در آیات و روایات تاکید شده که در هر امری می بایست دعا پشتوانه عمل باشد. بلکه در بعضی از امور باید به عمل کوشید که از دعا کاری ساخته نیست مانند امر به معروف و نهی از منکر که اگر به آن عمل نشود افراد بدکارمسلط می شوند و آنگاه هر چه دعا کنیم به اجابت نمی رسد.
آداب دعا
نظر به اینکه دعا سخن گفتن با خداوند است لازم است دعا کننده آداب آن را رعایت کند. که بعضی از علما آن را به آداب پیش از دعا هنگام دعا وبعد از دعا تقسیم کرده اند .
برخی از آداب مهم دعا عبارتند از :
1). با معرفت خدا و ایمان صحیح دعا کند
2). به غیر خدا امیدوار نباشد
3). از آلودگی های گناهان توبه کند .
4). کسب حلال داشته باشد و غذای حرام نخورد.
5). با حضور قلب و توجه کامل دعا کند .
6). خداوند را بیش از دعا ستایش کند و نعمت های او را یادآوری کند.
7). بیش از دعا صدقه دهد .
8). اول برای حضرت صاحب الزمان دعا کند .
9). حاجت دیگران را بر خود مقدم شمارد.
10). دستها را هنگام دعا بلند کند ، چنانچهئ شیوه پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) بوده است.
اوقات استجابت دعا
گرچه درخواست از خداوند وقت معین و جای مخصوص ندارد. ولی در احادبث تاکید شده است که بعضی از وقتها و مکانها در اجابت دعا موثر است .
زمان های مهم دعا :
شب و روز جمعه ، شب های قدر و روز قدر ، شب های ماه مبارک رمضان ، شب عرفه ، مبعث ، شب اول ماه رجب ، شب نیمه شغبان ، هنگام شنیدن اذان و ....
مکانهای مهم دعا :
مسجد ، مسجد الحرام در کنار حجر اسماعیل و مقام ابراهیم (علیه السّلام) و زیر ناودان ، داخل کعبه ، مسجد النبی ، مسجد کوفه ، عرفات ، مشعر الحرام ، حرم مطهر معصومین (علیهم السّلام) به خصو حرم امام حسین علیه السلام و ......
برخی دعاهای مهم
برخی از دعا های مهم عبارتنداز : دعای ابوحمزه ثمالی ، دعای توسل ، دعای کمیل ، دعای افتتاح ، دعای جوشن کبیر ، دعای سحر ، دعای سمات ، دعای عهد ، دعای عدیله ، دعای عرفه ، دعای مجیر ، دعای مشلول ، دعای مکارم الاخلاق ، دعای ندبه ، دعای نور و ........
ارسال مقاله توسط عضو محترم سایت با نام کاربری : masoudranjbar
/س
