با کودکی که در شب دندان قروچه می کند و به هنگام عصبانیت دندان‌هایش را به شدت به هم می فشارد، چگونه رفتار کنیم؟
در مورد دندان قروچه کردن در خواب دو نکته را باید در نظر بگیریم: اولا حتما باید آزمایش انگل از کودک گرفته شود، چون انگل هم عامل دندان قروچه کردن است. اگر کودک انگل نداشت، بحث آسیب شناسی روانی به میان می آید. چنین کودکی حتما از موضوعی رنج می برد و روانش در واقع آزرده شده است.اغلب بررسی ها نشان می دهد که این کودکان خودشان را تحت فشار قرار می دهند. به نظر آنها مشکل لاینحلی وجود دارد که گمان می کنند کسی نمی تواند آن را حل کند. کودکی را در نظر بگیرید که همواره از برادرش کتک می خورد و همیشه مغلوب برادر بزرگتر می شود. این کودک احساس می کند که چاره ای جز تحمل ندارد و چون نمی تواند بر برادر بزرگتر و قوی تر خود غلبه کند، چاره ای نمی بیند جز اینکه آزار و اذیتهای او را تحمل کند. به علاوه شاهد بوده که تا این زمان کسی برای نجات او کاری نکرده و مطمئن است که اگر اعتراض بکند هم کسی کاری نمی تواند بکند. چنین بچهای شب دندان قروچه می کند. این مشکلات ممکن است در ارتباط با درس و مدرسه یا دوستان باشد.
در مورد بچه هایی که در طول روز عصبانی می شوند و دندانهایشان را به هم می فشارند، باید از فنون ورزشی استفاده کنیم و آنها را وادار کنیم که بیشتر ورزش کنند تا هیجانشان از طریق حرکات ورزشی تخلیه شود.
فرزندم بعد از بیماری و جراحی مادر، دچار نگرانی شده و همواره منتظر خبر بدی است. با او چگونه رفتار کنیم؟
این نوع نگرانی برای کودکی که مادرش در بیمارستان بوده و او در خانه انتظار کشیده، طبیعی است. نمی توانیم به کودکی که چنین تجربه ای را از سر گذرانده، بگوییم که چرا مضطرب است؟ چرا نگران است؟ نباید نگران باشد! چنین انتظاری نابجاست. وجود اضطراب در کودک به دنبال چنین موردی کاملا طبیعی است. اما مادر نباید در حضور فرزندش اظهار ناراحتی، درد و شکایت کند یا برای دیگران درباره بیماری اش توضیح دهد. او تا حدی که می تواند باید خودش را شاداب و سرحال نشان بدهد.گاهی نیز فرزندش را همراه خود نزد پزشک ببرد تا او از زبان پزشک بشنود که حال مادرش خوب است و جای هیچ نگرانی نیست.
فرزند ده ساله ام دچار شب ادراری است و پزشک علت را مشکلات عصبی می داند. در این مورد لطفا راهنمایی بفرمایید.
شب ادراری در کودکان زیر پنج سال کم و بیش اتفاق می افتد. کودکان زیر پنج سال گاه و بیگاه نمی توانند ادرار خود را کنترل کنند. اما اگر شب ادراری بعد از پنج سالگی ادامه پیدا کرد و با شدت تداوم داشت، باید علت آن بررسی شود. یکی از اولین کارهایی که باید انجام داد بررسی فیزیکی است. باید بررسی کرد که در مجاری ادرار مشکلی وجود دارد یا خیر؟ چرا که بسیاری از مشکلات جسمانی هم ممکن است در کودکان چنین مشکلی را ایجاد بکند. باید دید که حجم مثانه اش کوچک است یا نه.برخی از بچه ها به دلیل کوچکی حجم مثانه نمی توانند مقدار زیادی ادرار را در آن جای بدهند. در طول روز به چنین کودکانی باید مایعات بیشتری داد و تعداد دفعاتی که برای تخلیه مثانه به دستشویی می روند باید بیشتر باشد. بچه ها در شب به سختی بیدار می شوند. زمانی که باید ادرار تخلیه شود، مغز باید فرد را بیدار بکند. مشکلی که در اینجا وجود دارد خواب سنگین بچه هاست. اگر دقت کنید می بینید که بچه هایی که شب ادراری دارند خوابشان سنگین است و به همین دلیل بیدار نمی شوند. بهتر است این کودکان از ساعت ۶ بعدازظهر به بعد مایعات کمتری بیاشامند و دفعات بیشتری به دستشویی بروند. کودک یکی دو ساعت بعد از اینکه به خواب رفت، دائم تکان می خورد، یعنی ادرار دارد و مادر باید او را بیدار بکند و به دستشویی ببرد. این شیوه باید تا زمانی ادامه یابد که کودک خودش بتواند بیدار شود. هیچ اشکالی ندارد که کودک در طول شب بیدار شود و مثانه اش را تخلیه کند. به ویژه کودکانی که مثانه شان کوچک است باید آن قدر تمرین کنند که این کار به صورت عادت دربیاید و این مهم ترین نکته است.
البته در برخی از کودکان هم شب ادراری از ابتدای زندگی رخ نداده و بعد پیش آمده است. به این حالت، شب ادراری ثانویه گفته می شود. بعضی از کودکان شب ادراری اولیه دارند، یعنی از همان ابتدا، شب ادراری داشته اند. شب ادراری ثانویه حاکی از نوعی افسردگی است و باید درمان شود.
در مورد کودکانی که در دوست یابی مشکل دارند و نمی توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند، چه باید کرد؟
پدر و مادرها می توانند فرصتی فراهم کنند تا فرزندانشان و دیگر کودکان دور هم جمع شوند و ساعتهایی را با هم بگذرانند. مثلا می توانند از همکلاسی های فرزندشان دعوت کنند که در یک فرصت مناسب مدتی را در منزل با هم بازی کنند. خیلی خوب است که کودکان زمانی را در خانه برای آشنایی و بازی با دوستان خود داشته باشند. (این کار به اجتماعی شدن و تقویت توانایی ایجاد ارتباط در کودک کمک می کند.)همچنین باید به آنها یاد بدهیم که برای دوست پیدا کردن معیارهایی را در رفتارشان رعایت کنند. مثلا اگر کودکی عصبی بشود و پرخاشگری بکند یا بچه ها را کتک بزند، مسلما کسی با او دوست نمی شود. پس باید کودک رفتار مناسبی داشته باشد تا دیگران هم بخواهند با او دوست شوند.
اگر بچه ای رفتار نوع دوستانه ای از خودش نشان ندهد، کسی با او دوست نمی شود. پس باید به آنها گفت که در دوست پیدا کردن و انتخاب شدن به عنوان دوست باید معیارهایی داشته باشند. مثلا درسهایشان را خوب بخوانند، تمیز و مرتب باشند، به دیگران کمک کنند و خیلی چیزهای دیگر که بین کودکان مطرح است و در ایجاد دوستی ها مؤثر است. نکته دیگری که در دوستیابی کودکان مهم است، ایراد نگرفتن از آنهاست. اگر از بچه ها زیاد انتقاد کنیم ترسو و خجالتی بار می آیند و همین ترس و خجالت مانع دوست پیدا کردن می شود. تا حدی که امکان دارد، باید از جنبه های مثبت کودکان تعریف کنیم و آنها را به یک خودباوری برسانیم. باید آنها به این باور برسند که ویژگی های خوب و مثبتی دارند و این ویژگی های مثبت باعث می شود تا دیگران به سوی آنها بیایند و بخواهند با آنها دوست بشوند.
منبع: پاسخ به والدین، دکتر سیما فردوسی، تهران: انتشارات صابرین، چاپ سیزدهم، 1394.
