مسلمانان و محیط زیست
محیط زیست و بهداشت در سیره و سنت معصومان علیهم السلام با چنین نگرش و باوری، انسان مسلمان نمی تواند پا را از حد و قلمرو مشخص وظایف دینی فراتر بگذارد
دوشنبه، 11 آذر 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
مهم ترین عامل باز دارنده مسلمانان از تخریب محیط زیست و رعایت بهداشت فردی و اجتماعی، به گونه جهان بینی آنان بر می گردد. بنا بر باور مسلمانان، جهان هستی، از جمله طبیعت، به ذات حق و آفریده آن تعلق دارد و انسان امانت دار قسمتی از آن، که بدو تعلق دارد، می باشد و نسبت به بقیه قسمت ها نیز مکلف به رعایت احکام الهی و تکالیف خود است.
محیط زیست و بهداشت در سیره و سنت معصومان علیهم السلام با چنین نگرش و باوری، انسان مسلمان نمی تواند پا را از حد و قلمرو مشخص وظایف دینی فراتر بگذارد و به طور افسار گسیخته، هر گونه و به هر اندازه ای که دلخواه اوست از اموال متعلق به بشریت استفاده کند و جنگل ها، مراتع، آب، هوا، جانوران و پرندگان و دیگر چیزها را تصاحب نموده یا از بین ببرد. بنا بر جهان بینی توحیدی او باید در قیامت نسبت به ریز اعمال و اقدامات خود پاسخگو باشد. (1)
بر این اساس نمی تواند پا را از محدوده شرع و مصالح عمومی فراتر گذاشته، فیلترها و حدود مختلف را نادیده بگیرد. یکی از نویسندگان در این باره نوشته است: اگر چه حقی دارا بودن اموال خصوصی در فقه اسلامی حقی اساسی است، ولی در آموزش های اسلامی چنین آمده که خداوند مالک اصلی زمین و آنچه در آن است، می باشد، تمام اموال و منابع به امانت به انسان سپرده شده تا فقط براساس اهداف الهی به کار گرفته شوند و با حق دارا بودن اموال خصوصی تأمین شده است، اما محدودیت های مهمی در استفاده از آنها وجود دارد. هیچ کس نباید بیجهت به مخلوق دیگر، آسیب برساند و نباید از حقوق اساسی ای که به او داده شده است استفاده نادرست بکند. این راهنمایی، مخصوصا وقتی مناسب است که استفاده از منابعی چون آب، مرتع، جنگل، حیات وحش و برخی مواد معدنی مطرح باشد. مدیریت این منابع به عموم واگذار شده تا تمامی مردم بتوانند در دسترسی به منافع خود، از حقی برابر برخوردار باشند (2)
عوامل موفقیت مسلمانان در مسائل زیست محیطی، نگرش متعادل به طبیعت: یکی از رموز موفقیت مسلمانان در حفظ محیط زیست و مقابله با بحران آن، نگرش واقع بینانه عقلانی و متعادل اسلام و معصومان علیهم السلام نسبت به آن است. اسلام با آنکه بشر را اشرف مخلوقات دانسته و همه موجودات دیگر را در خدمت او و برای حفظ کرامت او قرار داده است، هرگز استفاده و بهره برداری بی رویه توأم با اسراف، تبذیر، اضرار و ضرر و خلاف نظم عمومی و مصلحت عموم را تجویز نکرده و این همان دیدگاه متعادل اسلام و معصومان علیهم السلام در این باره است.
همزمان با ظهور اسلام، دو نگرش افراطی و تفریطی در دو نقطه جهان در خصوص طبیعت و ارزش و بهره وری آن حاکم بود که در مجموع، به طور یکسان در محرومیت انسان از محیط زیست و مسائل زیست محیطی عمل می کردند. نخست، دیدگاه غرب در قرون وسطی که نزد بسیاری از ملت های غربی حاکم بود. آنان طبیعت، از جمله جنگل را مقدس می دانستند و هرگونه تصرف، حتی استفاده مجاز و ضروری را برای جاده سازی، خانه سازی و شهرسازی مجاز نمی دانستند، چنانکه یکی از نویسندگان غرب نوشته است:
ژرمن ها صدها سال درخت را مقدس می دانستند و در مقابل قطع درختان جنگل برای آماده کردن زمین کشاورزی مقاومت می کردند، حتی نگرش آنان به مسیحیت این عقیده را خیلی تغییر نداد. نویسنده فوق در ادامه، مشکلات ناشی از این نگرش غلط و افراطی به محیط زیست و طبیعت را یاد آور شده، می افزاید:
کمی محصول در چنین ایامی به معنای آن بود که چیز زیادی باقی نمی ماند تا برای ایام سختی ذخیره شود. کمبود تغذیه، مخصوصا مردم را در معرض انواع بیماریها قرار می داد. در چنین دوره ای میانگین عمر انسان پایین بود. مطالعه قبور در مجارستان نشان داده است که از هر پنج اسکلت، یک بچه کمتر از یک سال و دو تا به کودکانی میان یک تا چهارده ساله تعلق دارد. از هر پنج اسکلت تقریبا یک اسکلت آن متعلق به زنی بود که کمتر از بیست سال عمر کرده است. به طور کلی، تصویر آماری قرون وسطا حاکی از جمعیت نسبتا اندکی است که بر اقتصاد محدود کشاورزی معیشت می کرده و در غالب حالات، زندگی آمیخته با مخاطره داشته است.(3)
پینوشتها:
١. زلزله، آیه ۷.
2. عثمان لویلین، «احیای زمین های موات و حفظ آن در فقه اسلامی»، مجموعه مقالات اسلام و محیط زیست، ص۱۱۴.
3.اشپیل فوگل، تمدن مغرب زمین، ج ۱، ص313
منبع: محیط زیست و بهداشت، عبد المجید ناصری داوودی، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ اول، قم، 1391
مقالات مرتبط
عناصر اثر گذار در محیط زیست
طهارت پوشاک و خوراک
شیوه تعامل و بهره وری از طبیعت
رعایت بهداشت در تغذیه
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
مقالات مرتبط
قوانین و مقررات محیط زیست
دوشنبه، 11 آذر 1398
خطرهای زیست محیطی
دوشنبه، 11 آذر 1398
طبیعت و محیط زیست
سهشنبه، 5 آذر 1398
بهره وری بهینه از طبیعت
سهشنبه، 5 آذر 1398
محیط زیست از دیدگاه قرآن کریم
دوشنبه، 27 آبان 1398
شیوه تعامل و بهره وری از طبیعت
دوشنبه، 27 آبان 1398
نقش آب در طبیعت
يکشنبه، 5 آبان 1398
عوامل بنیادین بحران محیط زیست
يکشنبه، 5 آبان 1398
برایند شاخصهای کنونی زیست محیطی
يکشنبه، 5 آبان 1398
بوم گردی در نروژ یک تجربه سفر دلپذیر
پنجشنبه، 31 مرداد 1398
تازه های مقالات
معرفی کوتاه بانوان قرآن نویس
تحلیل شبهه هدر رفتن خون شهدا و پاسخ به آن
پنج گوهر درخشان میراث فاطمی
لیفت سینه: جراحی جوانسازی و رفع افتادگی سینهها برای ظاهری جذاب
ترفند افزایش سرعت اینترنت تا 100 برابر
رزرو هتل پارس شیراز برای سفر خانوادگی
هتل بینالمللی کیش یا پارمیدا مشهد: مقایسه اقامت در دونقطه متفاوت
قیمت ایمپلنت کامل فک بالا و پایین
چطور بلیط های چارتر لحظه آخری را با بهترین قیمت پیدا کنیم؟
گیتار بیس یا گیتار الکتریک؛ یادگیری کدامیک آسانتر است؟
بیشترین بازدید هفته
نحوه خواندن نماز والدین
چهار زن برگزیده عالم
اقدامات مهم و اورژانسی پس از چنگ زدن گربه
داستان انار خواستن حضرت زهرا(س) از امام علی(ع)
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
اهل سنت چگونه نماز می خوانند؟
چگونه تعداد پروتونها، نوترونها و الکترونها را تشخیص دهیم؟
پیش شماره شهر های استان تهران
مهم ترین خواص هویج سیاه
موارد بیشتر برای شما
صحبتهای جالب خلبان زن ایرانی و دستیارش
معرفی کوتاه بانوان قرآن نویس
بیانات رهبر انقلاب در دیدار مداحان اهلبیت علیهمالسلام
تحلیل شبهه هدر رفتن خون شهدا و پاسخ به آن
رستوران و کافه نزدیک هتل لیلیوم کیش
فراخوان شصت و سومین سال جایزه (نخبگانی) سال 1404
حمله هوایی ارتش اسرائیل به یک خودرو در غزه
رهبر انقلاب: روزی بخواهیم اقدام بکنیم احتیاجی به نیروی نیابتی نداریم
رهبر انقلاب: فردای منطقه به لطف الهی از امروز بهتر خواهد بود
نقشه شوم آمریکا برای جهان به روایت رهبر انقلاب
پزشکیان: حضور زنان در آینده کشور مؤثر تر از من است که اینجا ایستادهام
اهدای جوایز به زنان موفق در مراسم آیین تجلیل از مقام زن
رهبر انقلاب: مداحی یک رسانه تمام عیار است
رهبر انقلاب: مهمترین کار حضرت زهرا(س) تبیین بود
سرود جمعی با اجرای نوشهور در حسینیه امام خمینی(ره)