فضیلت و خواص سوره یوسف
تعداد آیات: 111مکی یا مدنی: مکی
نام های دیگر سوره: احسن القصص
داستان حضرت یوسف علیه السلام قبل از اسلام و بعد از آن:
«بدون شک قبل از اسلام نیز داستان یوسف در میان مردم مشهور و معروف بوده است ، چرا که در تـورات در چـهـارده فـصـل از سـفـر پـیـدایـش (ازفصل 37 تا 50) این داستان مفصلا ذکر شده است .
البـتـه مـطـالعـه دقـیـق ایـن چـهارده فصل نشان مى دهد که آنچه در تورات آمده تفاوتهاى بسیارى با قرآن مجید دارد و مقایسه این تفاوتها نشان مى دهد که تا چه حد آنچه در قرآن آمـده پـیـراسـته و خالص و خالى از هر گونه خرافه مى باشد و اینکه قرآن به پیامبرمـى گـویـد: پـیـش از ایـن از آن غافل بودى (بنابر اینکه منظور از احسن القصص داستان یـوسـف بـاشـد) اشاره به عدم آگاهى پیامبر از واقعیت خالص این سرگذشت عبرت انگیزاست. .
از تورات کنونى چنین بر مى آید که یعقوب هنگامى که پیراهن خون آلود یوسف را دید چنین گـفـت : ایـن قـبـاى پسر من است و جانور درنده او را خورده یقین که یوسف دریده شده است -پـس یـعـقـوب جـامه هاى خود را درید و پلاس به کمرش بست و روزهاى بسیارى از براى پسرش نوحه گرى نمود - و تمامى پسران و تمامى دخترانش از براى تسلى دادن به اوبرخاستند، اما او را تسلى گرفتن امتناع نمود و گفت به پسر خود به قبر محزونا فرودخواهم رفت .
در حالى که قرآن مى گوید: یعقوب با هوشیارى و فراست از دروغ فرزندان آگاه شد ودر ایـن مـصـیـبـت جـزغ و فـزع و بـى تـابى نکرد، بلکه آنچنان که سنت انبیاء است با آن مـصـیبت برخورد صبورانه اى داشت هر چند قلبش مى سوخت و اشکش جارى مى شد و طبعا ازکـثـرت گـریـه چـشـمـش را از دسـت داد ولى بـه تـعـبـیـر قـرآن بـا صـبـرجمیل و با خویشتن دارى (کظیم ) سعى کرد از کـارهـائى هـمـچـون دریـدن جـامـه و نـوحه گرى و پلاس به کمر بستن که علامت عزادارى مخصوص بود خوددارى کند.
بهر حال بعد از اسلام نیز این داستان در نوشته هاى مورخین شرق و غرب گاهى با شاخ و بـرگـهـاى اضـافـى آمـده اسـت در شـعـر فـارسـى نخستین قصه یوسف و زلیخا را به فردوسى نسبت مى دهند و پس از او یوسف و زلیخاى شهاب الدین عمعق و مسعودى قمى است و بعد از او، یوسف و زلیخاى عبدالرحمن جامى شاعر معروف قرن نهم است.
چرا برخلاف سرگذشت های سایر انبیاء علیهم السلام داستان یوسف یکجا بیان شده است؟
یکی از ویـژگـیـهـاى داسـتـان یـوسـف ایـن است که همه آن یکجا بیان شده ، بخلاف سرگذشت سـایر پیامبران که بصورت بخشهاى جداگانه در سوره هاى مختلف قرآن پخش گردیده است .
این ویژگى به این دلیل است که تفکیک فرازهاى این داستان با توجه به وضع خاصى کـه دارد پـیـونـد اسـاسـى آن را از هـم مـى بـرد، و بـراى نـتـیـجـه گـیـرى کـامـل همه باید یکجا ذکر شود، فى المثل داستان خوب یوسف و تعبیرى که پدر براى آن ذکر کرد که در آغاز این سوره آمده بدون ذکر پایان داستان مفهومى ندارد.
لذا در اواخـر ایـن سـوره مى خوانیم ، هنگامى که یعقوب و برادران یوسف به مصر آمدند ودر بـرابـر مـقـام پـر عـظـمـت او خضوع کردند، یوسف رو به پدر کرد و گفت : یا ابت هذاتـاویـل رؤ یـاى مـن قـبـل قـد جـعـلهـا ربـى حـقـا: پـدرم ! ایـن تاویل همان خوابى است که در آغاز دیدم خداوند آن را به واقعیت پیوست.
ایـن نـمـونـه پـیوند ناگسستنى آغاز و پایان این داستان را روشن مى سازد، در حالى که داسـتـانـهـاى پـیـامـبـران دیـگـر ایـن چـنـیـن نـیـسـت و هـر یـک از فـرازهـاى آن مـسـتـقـلاقابل درک و نتیجه گیرى است.
یـکـى دیـگر از ویژگیهاى این سوره آنست که داستانهاى سایر پیامبران که در قرآن آمده معمولا بیان شرح مبارزاتشان با اقوام سرکش و طغیانگر است که سرانجام گروهى ایمان مى آوردند و گروه دیگرى به مخالفت خود تا سر حد نابودى به مجازات الهى ادامه مى دادند.
امـا در داسـتـان یـوسـف ، سـخـنـى از این موضوع به میان نیامده است بلکه بیشتر بیانگرزنـدگانى خود یوسف و عبور او از کورانهاى سخت زندگى است که سرانجام به حکومتى نیرومند تبدیل مى شود که در نوع خود نمونه بوده است.» (1)
فضائل سوره یوسف
عن رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم انه قال: علموا ارقاءکم سورة یوسف فانّه ایما مسلم تلاها و علمها اهله و ما ملکت یمینه هوّن الله تعالی علیه سکرات الموت و اعطاه القوة ان لا یحسد مسلم.نقل از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: «سوره یوسف را به بندگان خود بیاموزید زیرا هر مسلمانی آن را بخواند و به خانواده و کنیز خود بیاموزد خداوند سکرات مرگ را بر او آسان می کند و نیرویی به وی می بخشد که به مسلمانی حسد نورزد». (2)
عن ابی بصیر عن ابی عبدالله علیه السلام قال: سمعته یقول: من قرأ سورة یوسف فی کل یوم او فی کل لیلة بعثه الله یوم القیامة و جماله علی جمال یوسف علیه السلام و لا یصیبه یوم القیامة ما یصیب الناس [من الفزع] و کان جیرانه من عبادالله الصالحین. (3)
امام صادق علیه السلام فرموده اند: «هرکس این سوره را در شب ها یا روزها تلاوت کند خداوند در روز قیامت او را در حالی مبعوث می کند که جمالش مانند حضرت یوسف علیه السلام زیباست و ترس و بی تابی در قیامت به او نمی رسد و از بندگان شایسته و خوب خداوند خواهد بود.»
عن ابی عبدالله علیه السلام قال: انها کانت فی التوراة مکتوبة. این سوره در تورات هم ذکر شده است.(4)
آثار و برکات سوره
1) جهت زیاد شدن روزی
عن ابی عبدالله علیه السلام قال: «... من هذا کله أن یکتبها و یشربها یسهل الله له الرزق و یجعل له الحظ باذن الله تعالی»امام صادق علیه السلام فرمودند: اگر کسی این سوره را در ظرفی بنویسد و با آب آن را شسته و آن را بیاشامد. خداوند روزی را بر او آسان کند و حظّی بر او مقرر فرماید.به اذن خداوند متعال. (5)
2) جهت ایمن شدن از زنا و فحاشی
عن ابی عبدالله علیه السلام: ان یوسف کان من عبادالله الصالحین و أو من فی الدنیا ان یکون زانیا أو فحاشا.یوسف از بندگان صالح خدا بود و (کسی که مداومت بر تلاوت این سوره داشته باشد) در دنیا از زنا کردن و فحاشی در ایمن است. (6)
3) جهت الفت و دوستی میان زوجین
اگر کسی سوره مبارکه یوسف را با نیت خالص و توجه به خدا و معنی ان بنویسد و در جامه پاک بپیچد و با خود دارد [بین او و همسرش] الفت پیدا شود. (7)4) جهت شفای جمیع امراض
قَالُواْ تَاللّهِ لَقَدْ آثَرَکَ اللّهُ عَلَیْنَا وَإِن کُنَّا لَخَاطِئِینَ ﴿۹۱﴾ قَالَ لاَ تَثْرَیبَ عَلَیْکُمُ الْیَوْمَ یَغْفِرُ اللّهُ لَکُمْ وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ ﴿۹۲﴾ اذْهَبُواْ بِقَمِیصِی هَذَا فَأَلْقُوهُ عَلَى وَجْهِ أَبِی یَأْتِ بَصِیرًا وَأْتُونِی بِأَهْلِکُمْ أَجْمَعِینَ ﴿۹۳﴾. خواندن این آیات با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن به جهت جمیع امراض بسیار نافع است. (8)5) جهت آزاد شدن از زندان
وَرَفَعَ أَبَوَیْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَخَرُّواْ لَهُ سُجَّدًا وَقَالَ یَا أَبَتِ هَذَا تَأْوِیلُ رُؤْیَایَ مِن قَبْلُ قَدْ جَعَلَهَا رَبِّی حَقًّا وَقَدْ أَحْسَنَ بَی إِذْ أَخْرَجَنِی مِنَ السِّجْنِ وَجَاء بِکُم مِّنَ الْبَدْوِ مِن بَعْدِ أَن نَّزغَ الشَّیْطَانُ بَیْنِی وَبَیْنَ إِخْوَتِی إِنَّ رَبِّی لَطِیفٌ لِّمَا یَشَاءُ إِنَّهُ هُوَ الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ ﴿۱۰۰﴾. چون کسی را در زندان کرده باشند به ناحق، این آیات را با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن بنویسد و بر بازوی راست خود بندد و بعد از آن بر خواندن آن مداومت نماید انشاءالله بزودی از زندان خلاص شود. (9)ختومات مجرب
وَقَالَ الْمَلِکُ ائْتُونِی بِهِ أَسْتَخْلِصْهُ لِنَفْسِی فَلَمَّا کَلَّمَهُ قَالَ إِنَّکَ الْیَوْمَ لَدَیْنَا مِکِینٌ أَمِینٌ ﴿۵۴﴾ قَالَ اجْعَلْنِی عَلَى خَزَآئِنِ الأَرْضِ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ ﴿۵۵﴾ وَکَذَلِکَ مَکَّنِّا لِیُوسُفَ فِی الأَرْضِ یَتَبَوَّأُ مِنْهَا حَیْثُ یَشَاءُ نُصِیبُ بِرَحْمَتِنَا مَن نَّشَاء وَلاَ نُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ ﴿۵۶﴾. خاصیت این آیات این است که چون کسی درمانده و معطل شده باشد در کاری و هیچ کاری از دست او برنیاید روز 5شنبه اول ماه و جمعه دوم ماه را روزه دارد و در شب، هنگام وقت خواب، این آیات را با نیت خالص و توجه به خدا و معنی ان بخواند و در روز جمعه بعد از نماز ان را بنویسد و چون افطار کند آن آیات را بخواند پس چون نماز خفتن [عشاء] را بگذارد دیگر باره آن آیات را بخواند و صدبار «الله اکبر» و صدبار «سبحان الله» و صدبار «الحمدلله » و صدبار «لااله الا الله» و صدبار «استغفرالله» و صدبار «اللهم صل علی محمد و آل محمد» بگوید و به رختخواب رود و دیگر باره آن آیات را بخواند و در خواب رود.چون برخیزد نیت کند که هیچ کس را ظلم نکند و از آنچه براستی و صدق و حق باشد درنگذرد. پس آن آیات را نوشته با خود محفوظ نگهدارد مقصود او در آن هفته حاصل آید و مشکلش حل گردد.(10)
پی نوشت:
1.تفسیر نمونه ج9 صص 361-360
2.متن و ترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج7 ص 181
3.مستدرک الوسائل ج4 ص342
4. ثواب الاعمال و عقاب الاعمال مترجم ص284
5.متن و ترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج7 ص183
6.متن و ترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج7 ص182
7.خواص آیات قران کریم ص92
8.خواص آیات قران کریم ص 92
9.خواص آیات قران کریم ص93
10. خواص آیات قران کریم ص 92
منبع: وبلاگ فرهنگ قرآن
