کبد از انواع مختلفی از سلول‌ها و بافت‌ها تشکیل شده است. هپاتوسیت‌ها، سلول‌های کبدی هستند که حدود 80 درصد از بافت کبد را تشکیل می‌دهند. هنگامی‌که تقسیم سلولی غیر طبیعی یا کنترل نشده رخ دهد، یا جهش در هپاتوسیت‌ها باعث رشد سرطانی در کبد گردد، منجر به بروز سرطان هپاتوسلولار یا سرطان اولیه کبدی خواهد شد. هنگامی‌که سرطان از کبد منشأ نگیرد و از اندام‌های اطراف به سمت کبد گسترش یابد، به عنوان سرطان ثانویه کبدی یا سرطان هپاتیت متاستاز شناخته می‌شود. نشانه‌های سرطان کبد معمولاً در مراحل اولیه این بیماری بروز نمی‌کند. در اکثر مواقع، علائم این بیماری تنها بعد از این که سرطان به مرحله پیشرفته رسید، مشاهده می‌گردد.
علائم سرطان کبد
علت دقیق سرطان هپاتوسلولار هنوز شناسایی نشده است، اما تحقیقات پزشکی نشان دهنده فاکتورهای خطر خاصی برای این بیماری می‌باشد. سیروز کبدی که بیماری‌ای است که توسط زخم شدن بافت کبدی تشخیص داده می‌شود، یکی از شایع‌ترین فاکتورهای خطر در این زمینه به شمار می‌رود. مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های مضر برای دوره‌های طولانی مدت نیز یکی از شایع‌ترین علل این بیماری می‌باشد. در واقع، سوء مصرف نوشیدنی‌های مضر یکی از مهمترین عوامل کمک کننده به عملکرد ضعیف کبد است. تومور بدخیم هنگامی‌که سیروز کبدی شدید به واسطه مصرف نوشیدنی‌های ناسالم ایجاد می‌شود، توسعه خواهد یافت. جهش در سلول‌های کبدی می‌تواند هنگامی که سلول‌های کبد به منظور خنثی کردن آسیب ناشی از مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های مضر، تولید می‌شوند، رخ دهد.عفونت‌های مزمن کبدی مانند هپاتیت‌های B و C نیز ممکن است منجر به افزایش خطر بروز سرطان کبد گردد. مواجهه با آفلاتوکسین B1 که یک نوع سم یافت شده بر روی کپکی به نام آسپرژیلوس فلاووس می‌باشد نیز ممکن است باعث ابتلای افراد به بیماری‌های کبدی گردد. استفاده از استروئیدهای آنابولیک و برخی داروهای خاص برای دوره‌های طولانی مدت نیز یک عامل کمک کننده به سرطان کبد می‌باشد. وضعیت ژنتیکی یا سابقه خانوادگی نیز ممکن است نقش مهمی در این زمینه ایفا کند. برخی بیماری‌ها مانند هموکروماتوز ارثی که شامل تجمع آهن در بافت‌ها می‌باشد، بیماری کبد چرب که شامل تجمع چربی در کبد است، کلانژیت اسکلروزان که شامل انتهاب و زخم شدن مجاری صفراوی درون و بیرون از کبد است، و هپاتیت‌های خود ایمنی که شامل التهاب کبد به واسطه واکنش‌های خود ایمنی می‌باشد، نیز ممکن است خطر توسعه رشد سلول‌های سرطانی در کبد را افزایش دهد.
علائم سرطان کبد
همان طور که قبلاً ذکر شد، علائم این بیماری ممکن است در طول مراحل اولیه آن چندان آشکار نباشد. علائم این بیماری ممکن است متغیر باشد. علائم اولیه سرطان کبد شامل درد شکم، تهوع، استفراغ، خستگی یا از دست دادن اشتها می‌باشد. کودکان نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. شروع زود هنگام بلوغ یکی از مهمترین علائم سرطان کبد در پسران می‌باشد. از آن‌جا که علائم اولیه این بیماری ممکن است بسیار مشابه با معده درد باشد، بنابراین، اکثر مواقع این دو بیماری با هم اشتباه گرفته می‌شود و همین مسأله یکی از دلایل اصلی تأخیر در تشخیص این بیماری جدی می‌باشد. متأسفانه، اکثر افراد بیمار تنها هنگامی‌که بیماری وارد مرحله پیشرفته خود شده، به دنبال کمک گرفتن پزشکی می‌باشند.در ادامه برخی از علائمی که در مراحل پیشرفته سرطان کبد تجربه می‌شود را ذکر خواهیم کرد.
* درد شدید سمت راست شکم: از آن‌جا که کبد در بخش بالایی سمت راست شکم قرار دارد، ممکن است درد در این ناحیه از بدن تجربه شود.
* زردی یا یرقان: این بیماری با زرد شدن پوست و سفیده چشم‌ها تشخیص داده می‌شود. رنگدانه‌های زرد با افزایش سطوح بیلی روبین در خون ایجاد می‌شوند. بیلی روبین یک رنگدانه زرد است که در صفرا وجود دارد.
* استسقاء یا جمع شدن مایع در شکم: این بیماری توسط تجمع مایع در فضای بین دو لایه صفاق تشخیص داده می‌شود.
* هپاتومگالی: این بیماری توسط بزرگ شدن کبد تشخیص داده می‌شود.
* سایر علائم سرطان کبد شامل تورم موضعی در شکم، احساس سیری، کاهش وزن غیر منتظره، تب، از دست دادن اشتها و خستگی است.
درمان سرطان کبد
از آن‌جا که علائم سرطان کبد معمولاً در مرحله آخر این بیماری ظاهر می‌شود، از این بیماری اغلب به عنوان بیماری خاموش یاد می‌شود. در صورتی‌که هر یک از علائم ذکر شده در بالا را تجربه کردید، باید به دنبال کمک گرفتن از خدمات پزشکی باشید. پزشکان معمولاً آزمایشات خون و دیگر روش‌های تصویر برداری مانند سونوگرافی از کبد را جهت تشخیص بیماری توصیه می‌کنند. سی تی اسکن، ام آر آی و نمونه برداری از بافت زنده کبد نیز در تشخیص این بیماری مفید می‌باشد. در صورتی‌که بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، گسترش سرطان ممکن است کمتر شده و با انجام عمل جراحی بتوان اقدام به حذف رشد توده بدخیم سرطانی کرد. یکی از عملکردهای ضروری انجام شده توسط کبد، سم زدایی از بدن است. دیگر گزینه‌های درمان شامل شیمی درمانی، سرما درمانی، رادیوفرکوئنسی، ابلیشن و پرتو درمانی است. در موارد شدید، ممکن است توصیه به پیوند کبد شود.شیوه درمان اساساً وابسته به سن و سلامت کلی بیمار می‌باشد. عواملی که امید به زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد شامل نوع سرطان و مرحله تشخیص آن می‌باشد. در صورتی‌که در مراحل اولیه بیماری تشخیص داده شود، ممکن است بتوان با انجام اقدامات مناسب پزشکی از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و بنابراین طول عمر بیمار را افزایش داد. بنابراین، مهم است که علائم و نشانه‌های این بیماری کبدی نادیده گرفته نشود. ارزیابی مناسب علائم با کمک انجام آزمایشات تشخیصی مطمئناً شانس بیمار را برای بهبودی و طولانی‌تر کردن زندگی افزایش خواهد داد.
از آن‌جا که علائم این بیماری کبدی در شروع بیماری بروز نمی‌کند، بنابراین احتمال تشخیص تأخیری بسیار بالاست. مهم است که جهت پیشگیری از بروز این بیماری افراد از مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های مضر و یا هر گونه فعالیتی که ممکن است فرد را مستعد ابتلا به این بیماری کشنده کند، به شدت اجتناب ورزند.
منبع: Smita Pandit - HealthHearty
