اولین غذای کمکی‌ای که به شیر خوار داده می شود، فرنی آرد برنج است که ساده، نرم و با کمترین امکان ایجاد آلرژی است. مادران باید مغزهای آسیاب و الک شده را همراه شیر و بیسکویت های ساده به عنوان میان وعده‌ای سرشار از مواد لازم برای رشد مغز و بدن در برنامه کودک بگنجانند. البته توصیه می کنیم به جز بادام که آلرژی زایی ندارد و در میان مغزها بیشترین کلسیم را داراست، استفاده از بقیه مغزها را به کمی بعدتر موکول کرد.
پس به آیا حذف حریره بادام و فرنی از برنامه غذایی کودک کار درستی نیست؟ همین طور است. حتی به مادرانی که مشغله زیادی دارند و فرصت آماده کردن حریره بادام را ندارند، توصیه میکنم از حریره بادام های آماده ای که در بازار است، استفاده کنند. این حریره بادام ها که در کارخانه های داخل کشور تولید می شوند قابل اعتماد است، ولی اگر مادر قبل از ۶ ماهگی به بچه ها از این غذاهای کمکی یا هر غذای دیگری ندهد و کودک فقط شیر مادر بخورد، بهتر است.
برای تهیه سوپ چه نوع گوشتی بهتر است؟ گوشت می تواند ماهیچه گوسفند، سینه، ران مرغ یا گوشت چرخ کرده باشد. در خانواده‌هایی که به ماهی حساسیت ندارند، مصرف ماهی هم اشکال ندارد. از هفته سوم ماه هفتم هم می توان پوره انواع سبزیها و ماست را برای کودک شروع کرد و همین طور با انواع سوپ‌ها و حلیم خانگی به غذاهایش تنوع داد.
غلظت غذاها باید چقدر باشد تا بچه ها بیشتر لذت ببرند؟ فرنی و سوپ باید با غلظت ماست باشد و هرچه سن بچه کمتر باشد و تازه خوردن غذا را آغاز کرده باشد، لازم است غذا رقیق تر باشد تا آن را به راحتی قورت بدهد. به مرور می توان غلظت سوپ یا فرنی را بیشتر و آن را سفت تر آماده کرد. سوپی که با مخلوطی از گوشت، برنج و هویج تهیه می شود، باید با پشت قاشق له و با کمی ماست رقیق شود. برای این کار نباید از مخلوط کن استفاده کرد.
از دادن برخی مواد غذایی تا قبل از یک سالگی به کودک خودداری کنید، این غذاها عبارتند از سفیده تخم مرغ، شیر گاو، کلم، اسفناج، مرکبات، کیوی، پنیرهای سخت، آناناس، بادام زمینی و عسل. به مرور باید سیب زمینی و به تدریج انواع سبزیها کرفس، کدو خورشی، کدو حلوایی، لوبیا سبز و جعفری را به سوپ افزود. یک نکته مهم دیگر این است که مقدار آهن گوشت ران مرغ بیش از سینه آن است. در صورت دسترسی نداشتن به گوشت، می توان از حبوبات با زرده تخم مرغ استفاده کرد. البته حبوباتی مانند عدس، ماش و لوبیا هم مانند زرده تخم مرغ می توانند جایگزین گوشت شوند اما ارزش غذایی شان به اندازه گوشت نیست. اصولی که باید در تغذیه تکمیلی رعایت گردد:
* از دادن برخی مواد غذایی تا قبل از یک سالگی به کودک خودداری کنید، این غذاها عبارتند از سفیده تخم مرغ، شیر گاو، کلم، اسفناج، مرکبات، کیوی، پنیرهای سخت، آناناس، بادام زمینی و عسل.
* از دادن غذاهای کنسرو شده خانگی به کودک خودداری کنید، چرا که این مواد حاوی باکتری‌های مضر هستند.
* از اضافه کردن مواد غیر ضروری مانند شکر، نمک، شربت ها، ادویه جات، خامه و سس به غذای کودک بپرهیزید.
* برای تهیه غذای کودک از مواد غذایی تازه و باکیفیت استفاده کنید. و دست های خود و کودک را قبل از غذا بشویید و از ظروف تمیز استفاده کنید. و از دادن تکه های سبزیجات پخته نشده و میوه جاتی که ممکن است باعث خفگی کودک شود، اجتناب کنید.
* در صورت استفاده از حبوبات کنسرو شده، آب نمک آنها را جدا و قبل از پوره یا آسیاب کردن با آب تمیز آبکشی کنید.
و بعد از پخت گوشتها، استخوان، پوست و چربی آنها را جدا کنید و پس از پوره کردن با مخلوط کن، در صورت نیاز مقداری آب استریل یا آب گوشت به آن اضافه کنید.
برای حفظ بیشتر ویتامین و مواد مغذی، بهتر است سبزی و میوه جات را بخارپز کنید. غذاهای تازه پخته شده را می توانید به مدت دو روز و غذاهای گوشتی را به مدت ۲۴ ساعت در یخچال نگهداری کنید. غذاهای پخته شده گوشتی و تخم مرغ را که بیش از ۲ ساعت در دمای اتاق نگهداری شده و همچنین نیم خورده غذای کودک را دور بریزید. غذاهای پخته شده را می توانید به مدت یک ماه در فریزر قرار دهید و پس از خارج کردن از فریزر، حداکثر تا ۴۸ ساعت در یخچال نگهداری کنید. همچنین غذاهای پخته شده کودک را جدا از مرغ، گوشت و ماهی خام و به گونه ای در یخچال قرار دهید که غذاهای نپخته در زیر غذاهای پخته قرار نگیرند تا ریختن قطراتی احتمالی از آنها، موجب آلودگی غذای کودک نشود، همچنین مراقب انتشار آلودگی از غذاهای خام به پخته از طریق ظروف نیز باشید. برای حفظ بیشتر ویتامین ها و مواد مغذی، بهتر است سبزی و میوه جات را بخارپز کنید. از دادن غذای زیاد به کودک خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث افزایش گاز معده و درد آن و حتی استفراغ شود. با شروع تغذیه با غذاهای جامد، پس از خوردن شیر مادر یا شیر خشک، برای کودک مقداری آب جوشیده سرد شده (۶۰ تا ۱۲۰ سی سی در روز و نه بیشتر) بدهید.
منبع: آشپزی و تغذیه کودکان، فاطمه تقدسی‌نیا، نوید حکمت،صص109-105، چاپ دوم، قم، 1396
