به کودک نباید به زور غذا داد. در عین حال محیط او باید آرام باشد و حواس و توجه اش به مطلب دیگری جلب نشود. گاهی مادرها اجازه نمی دهند که کودک مطابق میل و نیاز خود غذا طلب کند در حالی که بهتر است اشتیاق و اشتهای کودک حتما در نظر گرفته شود. اگر کودک غذایی را دوست نداشت نباید کلا آن را از برنامه غذایی حذف کرد بلکه می توان با تغییراتی و در فرصتی دیگر، آن را امتحان کرد. به امتناع کودک از خوردن غذا در بعضی از شرایط باید توجه نمود. گاهی جدایی از مادر، بیماری کودک، شرایط خاص روحی کودک، شب نخوابیدن، عدم استفاده از آفتاب و هوای سالم و پاک، نداشتن فعالیت زیاد، گوشه گیری کودک و گاهی اوقات وسواس بیش از اندازه مادر در مورد اینکه موقع غذا خوردن باید همه چیز تمیز بماند و لباس کودک کثیف نشود و امثال آن ممکن است بر علاقه و اشتهای او به غذا و یا امتناع از غذا خوردن تاثیر گذار باشد.
بنابراین کودک در زمان غذا خوردن باید در محل امن و راحتی قرار گیرد، مشتاق غذاخوردن باشد، بدون عجله به او غذا داده شود، با زور و تهدید یا رشوه وادار به غذاخوردن نشود. اگر به هر علتی از خوردن یک وعده غذا خودداری کرد باید بدون هیچگونه نگرانی و اضطراب آن نوبت تغذیه را به تاخیر انداخت یا حتی از آن صرف نظر نمود. مطمئنا در وعده های دیگر جبران خواهد کرد. کودکان در این سن دوست دارند خودشان غذا بخورند و ترجیح میدهند غذا را با دست و انگشتان خود بردارند.
آنان غذای گرم را نسبت به غذای سرد یا داغ ترجیح می دهند. معمولا با غذا بازی می کنند و صحنه های غیر قابل انتظاری ایجاد می کنند ولی خودشان از این کار لذت می برند. نمی توانند بیش از ۵ تا ۱۰ دقیقه پشت سر هم برای غذا خوردن وقت صرف کنند و اگر بتوانند سفره را ترک می کنند و بعد دو مرتبه برمی گردند. آداب غذاخوردن را مراعات نمی کنند، در حین غذا خوردن و بعد از سیر شدن، غذا را به اطراف پخش می کنند.
بیشتر به خواسته ها و تمایلات خود توجه دارند و کمتر به نظر دیگران اهمیت می دهند. از پدر و مادر و خواهر و برادرانشان تقلید می کنند. بعضی غذاها را نمی خورند و احتمال بروز عادت نامساعد غذایی از همین جا سرچشمه می گیرد. بنابراین چون مغز فعال و پویای کودک آماده دریافت همه پیام های محیط زندگی و اطرافیان است عادات خوب غذایی هم باید از سنین پائین به کودک آموزش داده شود. آموزش عملی و عینی به مراتب اثربخش تر از بیان است. همه افراد بزرگتر خانواده باید بدانند رفتارهای غذایی آنان می تواند برای افراد کوچکتر خانواده الگو باشد. پس سر سفره و هنگام صرف غذا باید مواظب بود و حداقل به منظور آموزش فرزندانمان، خودمان هم به هنگام غذاخوردن مراقب رفتار و گفتارمان باشیم و به عادت های خوب غذایی عمل کنیم. مثلا بر سر سفره و هنگام غذا خوردن نگوئیم که من این غذا را دوست ندارم و یا چقدر بدمزه و بدشکل است.
از اضافه کردن نمک و شکر به غذا پرهیز نموده و سعی کنیم مصرف سبزی و میوه را بیشتر کنیم. گفتار خوب و حسن رفتار و کردار در خانواده موجب ثبات شخصیت و رفتارهای منطقی و صحیح در کودک می شود، محیط های متشنج و عصبی خانواده آثار زیان بخشی بر روح و روان کودک می گذارد که بدون شک در عادات و رفتار تغذیه ای آنان نیز اثر منفی خواهد گذاشت. در این میان سلامت روانی مادر نقش عمده ای دارد. اضطراب، افسردگی و یا رفتارهای وسواسی او می تواند باعث کم اشتهایی یا بی اشتهایی و بدغذایی کودک شود و بسیاری از مشکلات رفتاری، خلقی و تغذیه ای کودکان را ایجاد نماید.
به محل، زمان و نحوه غذا دادن به کودک توجه کنید. کودک باید غذا را سر میز و یاسر سفره خانواده، در محیطی تمیز، آرام، دوستانه، راحت، مطمئن و خوشایند صرف کند تا ضمن اینکه از غذا خوردن همراه دیگران لذت می برد طرز غذاخوردن و نحوه استفاده از قاشق، چنگال و لیوان را نیز بیاموزد.
بهتر است کودک را به جای اجبار، تشویق به غذا خوردن کرد. علاقه به غذا خوردن زمانی بوجود می آید که غذا به صورت جالبی ارائه شود و کودک ببیند که دیگران هم غذاهای متنوع یا جدید را با لذت می خورند. ضمنا غذا باید به شکلی باشد که خوردنش برای کودک آسان باشد. مثلا گوشت چرخ کرده را بهتر از گوشت تکه ای می پذیرد یا قطعات کوچک سیب زمینی و یا هویج پخته شده یا لقمه های کوچک غذا را با میل و رغبت می خورد.
در ابتدا کودک یک تا دو ساله ممکن است برای گرفتن یا برداشتن غذا از انگشتانش استفاده کند ولی بتدریج می تواند در گرفتن قاشق، چنگال و لیوان مهارت پیدا کند. ظرف غذا باید کوچک و کمی گود باشد تا غذا از آن بیرون نریزد. قاشق و چنگال و لیوان هم باید کوچک، سبک و طوری باشد که کودک به راحتی آن را بردارد و نگه دارد. بهتر است از قاشق و چنگال و بشقاب نشکن استفاده شود و بهتر است از قاشقی که او را به یاد قاشق دارو می اندازد استفاده نشود. کودک را و به ویژه در شروع غذا که گرسنه است، باید تشویق کرد تا علیرغم ریخت و پاشی که می کند خودش غذا بخورد، این کار را یاد بگیرد و مهارت و اعتماد به نفس پیدا کند، سپس وقتی خودش از خوردن خسته شد و یا در ضمن آنکه خودش غذا می خورد او را کمک کرد.
منبع: آشپزی و تغذیه کودکان، فاطمه تقدسی‌نیا، صص298-294، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396
