سفر و سیاحت، گرچه ممکن است حرکتی برای تفریح باشد، کاربردهای دیگری هم دارد، که پختگی و فراموشی از مهم ترین آن است. می گویند: سفر، آدمی را پخته می کند. این امر به آن دلیل است که انسان در سفر تجارب زیادی را فراتر از روزمرگی میآموزد که به جامعه پذیری و کار کشتگی می رسد از سوی دیگر به علت سختی ها و مشقات سفر، آدمی می آموزد که سختی ها را تحمل کند (چون در سفر الزام کسی نیست که کمکمان کند یا مسائل را برایمان حل کند) یا به گونه ای آگاهانه از آنها عبور نماید. سفر به مثابه پیش آگهی اجتماعی (Social Pricognition) چون صبر و مقاومت (Raidir) ما را افزایش می دهد، به ما می فهماند که می توانیم رنج ها و سختی ها را تحمل کنیم. این مقاومت و تحمل، جسم و روحمان را برای حرکتی سالم و ماندگار آماده میسازد.
همه ما تجربه کرده ایم هنگام مسافرت دغدغه های زندگی فراموشمان می شود، یعنی افراد به گونه ای طبیعی و روانی از برزخ بین مبدأ و بازگشت به موطن خرسندند. این خشنودی به دلیل همان خط فکری است که در سفر به انسان دست می دهد. این فراموشی زمینههای ترمیم روانی و احساس شادی از زندگی را در مدت معینی برای ما فراهم می سازد. جهانگردی، این فراموشی و ترمیم را کامل تر میکند. خاک، و تپه ماهور بیابان زیباترین نقاشی ها، و شارستان چشمه ها، جوی ها و آبشارها قشنگ ترین موسیقی ها است. آنها را به هیچ دلیلی از دست ندهیم.
زیارت در قیاس با سیاحت، مزید بر علت می گردد و آن را تقویت میکند. این تأثیر از طریق تأثر سیاحت از معنویت زیارت حادث میگردد. زیارت گر چه از نظر اسلام الزاما تک بعدی نیست، وقتی مادیت و مسائل سیاحت از معنویت زیارت تأثیر می پذیرد، آرامش را دو چندان میکند. ترکیب زیارت و سیر و سفر، نه تنها ایرادی ندارد، بلکه مقوم و مکمل یکدیگرند. در اسلام آوردن تحفه و سوغات در هر مسافرت یک گزینه صواب است، و مسلمة زیارت های عبادی و مناسکی، مثل رفتن به مکه و مدینه و عتبات، و قبور دیگر ائمه شیعه، آوردن سوغات و چشم روشنی هنجار فرهنگی مفیدی است که اصلی ترین کارکرد آن تقویت همدلی و شادی قلوب است. این شادی ها و همدلی ها هم ساختاری مادی دارند و هم کارکردی معنوی و روحی. در هر دو حالت، آرامش روحی جمعی، از آثار و برکات زیارت و سیاحت است.
تهیه ارمغان و هدیه سفر، مایه خرسندی، و نشانه به یاد نزدیکان و عزیزان بودن در سفر است. رسول خدا فرمود: هر گاه یکی از شما به سفر رفت، لازم است هنگام بازگشت، سوغات و هدیه ای هر چند سنگی هم که باشد، برای خانواده اش خریداری کند.اگر این اصل مسلم را بپذیریم که معنویت و آرامش روح مکمل اخلاق، و نیز مادیت است، و بپذیریم آرامش و سکینه یکی از عناصر اساسیاست، به دلیل تأثیری که زیارت بر روح و روان ما دارد، باید اذعان کرد که توفیق زیارت به معنای توفیق سلامت و عمر طولانی است. شیعه عقیده دارد زیارت امام حسین یکی از رموز طول عمر است. این مسئله از دو دیدگاه ظاهری قابل تأمل است. از دیدگاه مادی، رنج سفر به کربلا آدمی را پخته و مستحکم میکند؛ از دیدگاه معنوی، این زیارت به انسان معنویت و آرامش عمیق و طولانی مدت میدهد.
زیارت از مؤثرترین سفرهای عبادی در اسلام است. هر مسلمانی توفیق زیارت امامان را آرزو میکند تا خود را از چشمه جوشان معنویت آن بزرگواران سیراب سازد.اممکن است افرادی این توفیق را نداشته باشند، یا آن را بی تأثیر بدانند. این امر محتملا، نه به دلیل عدم تأثیر زیارت، بلکه به دلیل بی اعتقادی آنان به مقوله زیارت و عبادت است، و گرنه زیارت مسئله روحی - اعتقادی عام و جهانی است. علاوه بر مسلمانان، ادیان، ملیت ها و اقوام گوناگونی در جهان از ثمرات خوب و آثار معنوی زیارت استفاده میکنند.
قدس در فلسطین، بنارس در هند، لهاسا در تبت، فاطیما در پرتغال، سنت سباستین در اسپانیا، شهرها و مکانهایی هستند که هر ساله پذیرای میلیونها انسان پاکدل و خداجوی هستند که آفریدگار خویش را به شایستگی یاد میکنند و از ثمرات مادی و معنوی آنها بر سلامت خویش سود میبرند. آنان که از هزینههای معمول خود میکاهند و هزینه زیارت را پس انداز میکنند، از هزینه ها کم نمیکنند، بلکه هزینههای سلامت را جابه جا میکنند.
منبع: رمز سلامت و طول عمر، حسین حسنی، صص249-245، مؤسسه بوستان کتاب، قم، چاپ اول، 1391
