همبستگی توریسم و نرخ ارز

افزایش قیمت دلار، فرصت طلایی توسعه توریسم درمانی

گزارش‌های زیادی (1) چه منفی و چه مثبت در خصوص ارز و تأثیرات افزایش آن نوشته شده است. ما قصد نداریم نگاه تخصصی به این قضیه داشته باشیم.

قبول داریم که افزایش نرخ ارز باعث افزایش تورم و فشار منفی بر قدرت خرید و غیره می‌شود، اما اگر از یک طرف دیگر نگاهی بیندازیم، می‌تواند گزینه مثبتی برای بسیاری از کسب‌ و کارها باشد. آن‌ها بیشترین سود را از این قضیه برده و از این رو طرفدار سفت و سخت آن هستند.

یکی از این گروه‌ها، شرکت‌های فعال در حوزه توریسم درمانی هستند. البته که فقط شرکت‌ها نیستند، بلکه در نهایت سود آن به جیب دولت و خود مردم هم می‌رود. به هرحال در قدم اول این شرکت‌ها هستند که باید در این زمینه پیش فعال شده و خود را نشان دهند. با افزایش نرخ ارز در سال گذشته یعنی دقیقاً بعد از تشدید تحریم‌ها و پاره شدن برجام توسط دونالد ترامپ، به این مسئله جدی‌تر پرداخته شد.

در اینجا قصد بررسی رابطه افزایش ارز با بهبود شرایط برای توریسم درمانی را داریم. اول از همه باید گردشگری سلامت را بشناسیم تا بتوانیم رابطه‌ای برای آن تعریف کنیم.

توریسم درمانی چیست؟

توریسم درمانی، گردشگری سلامت یا مدیکال توریسم از دیگر نام‌های این حوزه است. نوعی گردشگری است که شخصی از یک کشور دیگر (پیشرفته یا غیرپیشرفته) برای درمان بیماری خود وارد کشور دیگری می‌شود.(2) اصولاً کشور مقصد جایی انتخاب می‌شود که اول از همه برای آن‌ها ارزان‌تر بوده و دوم اینکه بتوانند خدمات مناسب پزشکی دریافت کنند.

این صنعت در جهان رو به گسترش است، اما ایران چند سالی است که توجهات را به سمت خود جلب کرده است. تبدیل شدن بعضی از شهرها به قطب پزشکی مانند شیراز و یزد، خود توانسته گردشگران زیادی را از کشورهای حوزه خلیج فارس وارد کشور کند.

افزایش نرخ ارز هرچقدر که تأثیر منفی هم داشته باشد، به هرحال جنبه مثبتی هم خواهد داشت. جنبه‌ای که اگر به خوبی به آن نگاه شود، می‌تواند نقطه درآمدزایی بالایی برای گروه‌های مختلفی باشد. در مقالات متعددی در خصوص افزایش این نرخ بر اقتصاد کشور (4) صحبت شده است، اما این‌ها بیشتر به جنبه‌های دیگر نگاه کرده‌اند که مورد هدف ما نیستند. در حقیقت بازار هدف اصلی، جذب توریست و کسب درآمد ارزی و تبدیل آن به ریال خواهد بود.

تأثیر نرخ ارز بر توریسم درمانی

هزینه درمان در بسیاری از کشورهای پیشرفته بسیار بالا است. این هزینه به ویژه برای آن‌هایی که خدمات دولتی مناسب یا حتی پزشک مناسبی ندارند، بیشتر خواهد بود. برای همین شاهد نوعی مهاجرت موقت از کشورهای پیشرفته به کشورهای کمتر توسعه یافته برای درمان هستیم. البته کشورهایی که حداقل در حوزه درمان پیشرفت خوبی داشته‌اند. (5) ایران را می‌توان از جمله همین کشورها به حساب آورد.

اغلب افراد بعد از مراحل درمان خود در کشور می‌مانند؛ البته نه برای زندگی، برای گشت‌وگذار و بازدید از نقاط مختلف کشور. آن‌ها سعی می‌کنند تا در مدت محدود اقامت خود از چندین نقطه تاریخی هم بازدید کنند.(5) این یک نقطه مثبت خواهد بود؛ نقطه عالی برای صنعت گردشگری کشور.

برای همین است که آژانس‌های فعال در حوزه گردشگری سلامت فقط روی هدایت و جذب بیمار از کشور مبدأ به بیمارستان فعالیت نمی‌کنند، بلکه سود اصلی در گردشگری توریست است. با توجه به افزایش نرخ دلار در گذشته، ایران کشور بسیار ارزانی به حساب آمده است. اگر فقط یک روز نگاهی به غرب کشور بیندازید، توریست‌های عراقی زیادی را مشاهده خواهید که حداقل برای خرید، وارد و سپس خارج می‌شوند. بحث اصلی این است که این افزایش دلار چه تأثیری یا چه فرصتی برای درآمدهای ارزش این گردشگری سلامت خواهد داشت؟

فرصتی برای افزایش درآمدهای ارزی توریسم درمانی

قبل از اینکه بخواهیم به صورت دقیق بررسی کنیم، ابتدا با هم چند آمار را بررسی می‌کنیم: (6)

در سال 2020 سفرهای طولانی‌تر و فراتر از مرزها نسبت به سفرهای داخلی بیشتر خواهد شد.

مردم علاقه دارند که تفریحات خود را به جای کشور خودشان در یک کشور دیگری هم دنبال کنند.

افزایش تعداد گردشگر به معنای افزایش درآمد است (با هر هدفی باشد، شخص برای انجام کارهای خود نیاز به پول دارد.)

بیشتر افرادی که برای گردشگری به دیگر کشورها وارد می‌شوند، افراد میانسال هستند.

صنعت اکوتورسیم یا بومگردی تا 20 سال آینده رشد سه برابری خواهد داشت.

از این چهار آمار می‌توان این نتیجه را گرفت:

افراد میانسال ترجیح می‌دهند تا تفریحات خود را در کشوری دیگری دنبال کنند. این افراد احتمال مریضی بیشتری دارند و از این رو دنبال مکانی هم خواهند بود تا مراحل درمانی خود را با قیمت پایین‌تری دنبال کنند.

یک توریست فقط خود را نمی‌آورد. او چندین چیز را به همراه خواهد داشت:

تجربه سفر

شوق دیدن کشور جدید

هزینه مربوط به گردشگری سلامت به صورت ارزی حساب می‌شود. او فقط برای ورود به سراغ متخصص نمی‌رود، بلکه باید اول از همه به دنبال مکانی برای اقامت خود باشد؛ پس نزدیک‌ترین هتل را پیدا خواهد کرد. بعد مسئله بیمارستان و پیدا کردن متخصص است. البته برای این قضیه هتل بیمارستان‌های زیادی در کشور به وجود آمده که مخصوص بیمار و همراه او برای شب ماندن است.

تازه همانطور که در بالا هم نوشتیم، بیمار بعد از ترخیص خیلی سریع کشور را ترک نخواهد کرد. او به دنبال این است تا بیشترین استفاده را ببرد. پس به دنبال نقاط دیدنی و بازدید از آن‌ها خواهد بود. حالا اینکه چقدر این مکان‌ها را بازدید کند، به زمان او هم بستگی دارد.

در اینجا چند گروه کسب درآمد خواهند کرد:

آژانسی که بیمار را جذب می‌کند (همچنین کارمندان آنجا)

هتل محل اقامت

مکان‌های گردشگری و تاریخی

مکان‌های تفریحی و رستوران‌ها

سیستم حمل‌ و نقل

و همچنین افراد درگیر دیگر در این حوزه مانند مترجم‌ها. همه این‌ها با ارز سروکار دارند درآمد خود را به ارز یا معادل ریالی آن را می‌گیرند. حالا باید این را کنار درآمدهای دولتی گذاشت. این کار باعث افزایش شغل و استفاده از پتانسیل تمامی جوانان خواهد شد. مسلماً استفاده از این پتانسیل اول از همه نیاز به پتانسیل‌های دولتی خواهد داشت.

اینکه ورود گردشگر به ویژه در بحث سلامت راحت‌تر شود. این روند شامل تسهیلات ویزا، افزایش و بهبود سیستم حمل‌ونقل، برنامه برای پیشرفت حوزه پزشکی و از همه مهم‌تر طراحی سامانه‌ای برای معرفی پزشکان و مراکزی برای تبدیل ارز خواهد بود. این‌ها مواردی هستند که بسیاری از شرکت‌ها هم با هماهنگی‌های دولتی می‌توانند روی آن برنامه‌ریزی داشته باشند.

نتیجه‌گیری

ایده‌های بسیار زیادی در این خصوص وجود دارد. مسلماً قبل از هر چیزی نیاز به برنامه‌ریزی در این حوزه است تا بتوان با آن به خوبی پیش رفت. در غیر این صورت، نتیجه‌ای جز شکست برای شرکت نخواهد شد. این نکته را در نظر بگیرید که بیمار از لحظه ورود تا تکمیل درمان و بازدید از نقاط مختلف نباید دغدغه‌ای داشته باشد. برطرف کردن این دغدغه، فعالیتی مشارکتی است که باید با همکاری سازمان‌های مختلف کشوری انجام شود.

پینوشتها