هرگاه بنده در هنگام آسایش، پروردگارش را یاد کند، خداوند، در هنگام گرفتاری به یاری‌اش می‌آید. این یک اصل است که هر کس پیش از آن که بلا و گرفتاری بر او فرود آید، دعا کند، در آن هنگام که بلا بر وی نازل می‌گردد، دعایش مستجاب می‌شود و هر کس پیش تر دعا نکند و بعد، بلا بر او نازل گردد، دعایش مستجاب نمی‌شود. لذا امیرمؤمنان على (علیه السلام) تصریح می‌کند: « پیش از نازل شدن بلا، دعا کنید. خداوند تبارک و تعالی به داوود (علیه السلام) وحی فرمود: ای داوود! در روزهای خوشی‌ات مرا یاد کن، تا در روزهای رنج و ناخوشیات، تو را پاسخ گویم.از امام زین العابدین (علیه السلام) نقل شده که چیزی مانند پیش دستی نمودن در دعا کردن ندیدم؛ چرا که اجابت دعا، همیشه برای بنده، حاضر نیست.به همین جهت، یکی از خواسته‌های امام زین العابدین (علیه السلام) از خداوند متعال، این است که در خوشایند نیز او را اهل دعای خالصانه و متضرعانه قرار دهد. در روایتی از امام رضا (علیه السلام) نقل شده که امام باقر(علیه السلام) پیوسته می فرمود:« مؤمن باید دعاکردنش در هنگام آسایش، همانند دعا کردنش در هنگام سختی باشد، نه این که هرگاه به او عطا شد، در دعا کردن سست شود. پس، از دعا کردن خسته مشو؛ چرا که دعا، نزد خداوند عزوجل جایگاهی والا دارد.»
بنابراین، بر اساس روایات، دعا کردن در هنگام آسایش، نیازهای هنگام گرفتاری را برآورده می‌سازد. لذا هر کس بترسد که بلایی به او برسد و قبل از آن دعا کند، خداوند عزوجل هرگز آن بلا را به او نشان نمی‌دهد. در روایات، تصریح شده که از دعای کسی که همیشه به در خوشی و ناخوشی دعا می‌کند، به عنوان «صدای آشنا» و از کسی که فقط در ناخوشی‌ها دعا می‌کند، به عنوان «صدای نا آشنا» یاد شده است. امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کند که جدم پیوسته می فرمود: «در دعا کردن، پیش دستی کنید؛ زیرا بنده، چنانچه اهل دعا باشد، وقتی بلایی بر او نازل شود و دعا کند، گفته می‌شود: صدایی آشناست و چنانچه اهل دعای بسیار نباشد، وقتی بلایی بر او نازل شود و دعا کند، گفته می‌شود: تا به حال، کجا بودی؟». امام صادق (علیه السلام) در نقل دیگری نیز چنین بیان می‌کند: کسی که در دعا کردن، پیش دستی کند (همیشه دعا کند، نه فقط موقع گرفتاری)، وقتی بلا بر او فرود آید و دست به دعا بردارد، فرشتگان می‌گویند: «این، صدایی آشناست» و از آسمان در کار رسیدن آن دعا به درگاه خدا ممانعتی صورت نمی‌گیرد؛ اما کسی که در دعا کردن پیش دستی نکند، چون بلا بر او فرود آید، دعایش مستجاب نمی‌شود و فرشتگان می‌گویند: «این صدا برای ما آشنا نیست». از سوی دیگر، در روایات، افرادی که جز در حال گرفتاری دعا نمی‌کنند، مورد سرزنش قرار گرفته‌اند. امام علی (علیه السلام) به مردی که از ایشان خواست تا او را اندرز بدهد، فرمود: «از آنانی مباش که هر گاه عافیت داده شود، خودپسند می‌گردد و هر گاه گرفتار آید، نومید می‌شود و چون بلایی به او برسد، از سر بیچارگی دعا می‌کند و هر گاه آسایشی یابد، مغرورانه از خدا روی می‌گرداند.
به همین جهت، امام زین العابدین (علیه السلام) در مناجات خود با خدا چنین حالتی را درخواست می‌کند: پروردگار من! مرا از آنانی قرار مده که خوشی سر مستش می‌کند و بلا، به زمینش می‌زند. چنین کسی، تنها در هنگام گرفتار آمدن تو را می‌خواند و تنها به وقت مصیبت به یاد تو می افتد و گونه‌اش را بر خاک می‌نهد و دست تقاضایش به درگاه تو بلند می‌شود. در همین راستا، خواندن نماز و یاری خواستن از خداوند متعال، عامل مهمی در کاهش دادن فشارهای روانی است. نماز، برقراری پیوند با خداست؛ خداوندی که هم مهربان است هم مقتدر و هم شکست ناپذیر. ارتباط با چنین منبع رحمت و قدرتی، پشتوانه بسیار مهمی به شمار می‌رود که انسان را همانند فولاد، مقاوم می‌سازد. در رأس همه، نمازهای واجب است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) تضمین کرده که اگر کسی به نماز اهتمام داشته باشد، گرفتاری و اندوه از وی جدا می‌شود.
گام بعدی، نمازهای مستحبی است. نمازهای واجب، نیاز شرایط عادی زندگی هستند. برای شرایط دشوار، باید ارتباط با خدا را افزایش داد و نماز بیشتری خواند. این جاست که نمازهای مستحبی، معنا می‌یابند. نمازهای مستحبی، نیاز انسان به توان بیشتر در شرایط دشوار را تأمین می‌کنند. از این روست که پیامبر خدا (صلی الله علیه و اله) هر گاه محزون می گشت، به نماز پناه می‌برد و از آن کمک می گرفت همین معنا در باره امیرمؤمنان علی (علیه السلام) نیز روایت شده است.
منبع: الگوی اسلامی شادکامی، دکتر عباس پسندیده، صص218-215، مؤسسه علمی فرهنگی دار‌الحدیث، قم، چاپ دوم، 1394
