تفکیک راه شریعت از فلسفه و عرفان
محور معرفت دینی را به اختصار می توان تعالی شناسی نامید. چنان که ملاحظه میشود، عبادت یا عمل صالح، محور معرفت دینی در نظر گرفته شده است.
سهشنبه، 27 اسفند 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
مدکور ( ۱۴۱۱ / ۱۹۹۰ ) نیز با استناد به غزالی بر این نظر است که منظور از علم و معرفت در لسان شریعت، علم به خدا است و در صورتی شامل علم به قوانین طبیعت و تاریخ و غیره میشود که این علوم، بر بنیانی الهی استوار باشند و برای عمران زمین به کار روند. از نظر وی، منابع معرفت عبارتند از شریعت و عقل و از این دو، شریعت مقدم است و محدوده عقل را مشخص می سازد. وی با استناد به ابن تیمیه، رابطه میان شریعت و عقل را به این صورت مشخص می سازد: ۱. علم عقلی قطعی با علم نقلی قطعی تعارض ندارد؛ ۲. علم عقلی متعارض با شریعت، مخدوش است و عقل بشری می تواند بطلان آن را آشکار سازد؛ ۳. علم عقلی درست، بیرون از دایره شریعت نیست. بنابراین دلیل عقلی صحیح، هم عقلی است (زیرا عقل به درستی آن پی می برد) و هم شرعی زیرا بیانگر چیزی است که شرع آن را ادعا کرده است.
در مورد ارزش ذاتی یا ابزاری معرفت، نظر وی بر آن است که در اسلام، معرفت ذهنی صرف که در عمل و زندگی انسان تأثیر نمی گذارد، ارزشی ندارد. غایت معرفت، آبادانی زمین و ارتقای زندگی انسان، مطابق با راه شریعت است. وی در تقسیم علوم از نظر اسلام، آن ها را در دو دسته علوم مربوط به انسان (عقاید، تاریخ و تفسیر آن، سیاست) و علوم محض (مانند فیزیک، شیمی و زیست شناسی) قرار می دهد و بر آن است که دسته نخست را باید از شریعت دریافت نمود و نمی توان در آنها به یافته های غیر مسلمانان تکیه کرد و از آن ها بهره جست؛ تنها در مورد علوم محض چنین کاری جایز است.
رحمن (۱۹۸۲) بر این است که در قرون ۱۲، ۱۳ و ۱۴ میلادی، در مدرسه های مسلمانان، آموزش عالی، اساسا محدود به فقه و الهیات بوده است. تمایز رایج میان علوم در این مدارس، ریشه ای یونانی مبنی بر تفکیک علوم نظری و عملی یا کلی و جزئی داشت. در قسمت علوم نظری یا کلی، مباحث علم التوحید»، «اصول الدین » قرار داشت که بعدها «الهیات» نامیده شد و در بخش علوم عملی یا جزئی، «فقه» مطرح بود که بعدها «شریعت» نامیده شد. تقسیم بندی دیگری که رواج یافت، تقسیم علوم به علوم شریعت یا سنت (علوم نقلی) و علوم دنیوی یا غیر شریعت (علوم عقلی) بود. علوم دنیوی یا عقلی از منزلت کمتری برخوردار بودند به این دلیل که نقش کمتری در تکامل روحی و معنوی انسان دارند. گسترش افکار صوفیه و شخصیت هایی چون غزالی، در شکل گیری چنین دیدگاه معرفت شناختی مؤثر بوده است. غزالی در میزان العمل تلاش فیلسوفان برای اولویت بخشیدن علوم پزشکی نسبت به علوم شریعت با شعار «بدنک ثم دینک» را مطرود می داند.
فارسی (۱۳۷۶) ضمن ابراز مخالفت با رویکرد فلسفی به معرفت و نیز تأکید فیلسوفان بر ارزش ذاتی علم و معرفت، اظهار می کند که ارزش معرفت در تحول آفرینی آن است و این شامل معرفت دینی نیز میشود. وی سه شعبه اصلی برای معرفت دینی در نظر می گیرد: الف- خداشناسی، جهان بینی، انسان شناسی؛ ب- سلوک عملی؛ ج- سازماندهی اجتماعی، بر همین اساس وی می گوید: «از آنجا که معرفت های اول و سوم، مکمل معرفت میانی هستند و به دیگر بیان، هم جهان بینی و انسان شناسی توحیدی مقدمه ای برای اتخاذ سلوک تعالی آور است و هم سازماندهی اجتماعی در خدمت این هدف، می توان نتیجه گرفت که معرفت دینی، سلوک تعالی اور باشد همان چه عبادت یا عمل صالح خوانده میشود. به همین جهت، محور معرفت دینی را به اختصار می توان تعالی شناسی نامید. چنان که ملاحظه میشود، عبادت یا عمل صالح، محور معرفت دینی در نظر گرفته شده است.
سید علی اشرف بر آن است که در جوامع مدرن، دانش، محور قرار گرفته است. دانش رفته رفته به مفهوم علم تجربی که با کنترل پدیده ها سروکار دارد محدود شده است. این جایگاه محوری دانش در موجودیت آدمی و تاکید بر دانش به خاطر خود دانش، یک میراث یونانی است که نزد افلاطون و تا حدودی ارسطو مط۔ بوده است. در دوران مدرن، برخی فیلسوفان به موضوع ارزش ذاتی دانش تأکید کرده اند از جمله به فیلسوفان تحلیلی در انگلستان مانند پیترز و هر ست اشاره شده است که تعلی و تربیت را در صورتی مطلوب می دانند که دانش را به صورت صرف، کاربردی نکند و دانش فی نفسه ارزشمند تلقی گردد. مؤلف از این دیدگاه مدرن مسبوق به سنت یونان انتقاد می کند. به نظر وی، در لسان قرآن ارزش علم به این است که انسان را به اموری مطلع گرداند و بلکه به این است که منجر به تحولاتی در انسان گردد.
منبع: درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران، جلد أول، خسرو باقری،صص10-8، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، چاپ دوم، 1389
مقالات مرتبط
مبانی هستی شناختی و معرفت شناختی
مبانی انسان شناختی و جامعه شناختی
فلسفه تربیتی با نگرش دینی
طبقه بندی اصول تعلیم و تربیت
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
قهوه کلد برو چیست؟ چگونه در خانه قهوه کلد برو درست کنیم؟
۱۰ تجربهی منحصربهفرد در کیش که هرگز فراموش نخواهید کرد
تبلیغات تلویزیونی
انتقام مظلومان از ظالمان از دیدگاه حضرت علی (علیه السلام)
مشاوره سئو چیست
وعده صادق الهی از منظر رهبر انقلاب امام خامنه ای(حفطه الله)
آشنایی با انواع زیورآلات با ورق طلا 24 عیار
ثامن تجارت؛ سامانه خرید و قیمت روز آهن آلات
نکاتی برای نگهداری بهتر از پیراهن های مردانه در منزل
وعده های صادق خداوند در قرآن کدامند؟
بیشترین بازدید هفته
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
نحوه خواندن نماز والدین
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
گیاه بیلهر خواص و عوارضی دارد؟
وجود خلط یا مخاط شفاف در مدفوع
لیست کاملی از خدایان و الهههای یونانی
دعا برای ختم به خیر شدن امور و گشایش مسائل
طریقه خواندن نماز شکسته و نیت آن
پیش شماره شهر های استان تهران
موارد بیشتر برای شما
حکمت | برای کوچکترین نعمت ها شکر کنید ! / استاد عزیزی
حکمت | خجالت بکش، چیو قبول داری؟ / استاد رفیعی
حکمت | ای که گفتی فمن یمت یرنی / استاد رفیعی
حکمت | بقیه از من بهترن / استاد قاسمیان
حکمت | در هر مصیبتی جایگزینی هست / استاد قاسمیان
رئیسی: بانکها حق بنگاهداری ندارند
قهوه کلد برو چیست؟ چگونه در خانه قهوه کلد برو درست کنیم؟
جزئیات مهم از تسلیحات استفاده شده سپاه در حمله به اسرائیل
حضور باشکوه مردم سمنان پیش از سخنرانی رئیسجمهور
لحظه عجیب برخورد مهدی طارمی با عکاسان کنار زمین
مهدی طارمی باز هم گل زد
بازتاب عملیات تنبیهی سپاه و شوخیهای مجازی
خلاصه دیدار سپاهان 1-0 ذوب آهن
شکارچیان گنبد آهنین
تصاویری از قبرستان بقیع پیش از تخریب