حسن نشان دادن کودک به چند متخصص پسیار تعلیم دیده این است که رشد وی از نزدیک مورد مشاهده و دقت قرار میگیرد. بدین ترتیب، شخص انتظار دارد کودک مبتلا به اختلالهای زبان زود شناخته شود. طبق رهنمودهای راتر، کودکی که در معرض خطر ابتلا به اختلالهای زیانی است بخوبی در این ترکیب چند رشتهای جا داده شده است؛ چون افزون بر ویژگیهای زبانی ممکن است او در رشد حرکتی، اجتماعی، عاطفی، یا مسایل رفتاری و مشکلات پزشکی مرتبط با آنها دچار کاستی هایی باشد. بی تردید برای مادران بسیار خوب و مطلوب است که فرزندانشان در مکانی درمان شوند که در آنجا تیمی از افراد متخصص حاضر باشند که هر یک با روش و دیدگاه های دیگری آشناست. با این حال، ممکن است ایرادهایی به این شرایط نیز وارد باشد. برای مثال تمامی کودکان نیازی به چنین تیم متخصص و پر تعدادی که بی تردید گران نیز هست ندارند. دیگر آن که در انتخاب فعالیت هایی که برای تمام کودکان برنامه مناسب باشد خطری بسیار جدی وجود دارد. بدین معنی که ممکن است در این جمع کودکانی باشند که هیچ یک از برنامه های انتخاب شده مناسب آنان نباشد. در برنامه های تمام وقت، در شرایط فرا رشتهای بسیار مشکل خواهد بود که با یافتهها و فعالیتهای تحقیقی جدید مرتبط با یک رشته خاص همراه و همگام شد.
شرح وظایف و مسئولیتهای آسیبشناسان زبان و گفتار درمانها
همچون دیگر تلاشها و اقدامات خوب، برنامه مداخله زودهنگام توسط کسانی که در محیطهای دیگر هستند و برای اجرا و انجام آن اجباری ندارند، مورد استقبال و تایید قرار گرفته است. کشور بریتانیا کوشیده است از طریق ترکیب درمان زودهنگام و جایدهی کودکان در مهد کودکهای ویژه به نتایجی عالی دست یابد. نظام بهداشت ملی بریتانیا (NHS) به کودکان این امکان را میدهد که در هر سنی از این نوع درمان استفاده کنند. با توجه به تفاوتهای فردی کودکان در رشد زبان، بسیار مناسب خواهد بود تا از رویکردهای متفاوتی استفاده شود. با این حال، با در نظر گرفتن شباهت نیازهای آنان به یکدیگر، لازم است در تمامی چنین رویکردهایی والدین و مراقبان کودک نقشی فعال داشته باشند. شرح وظایف و مسئولیتهای آسیب شناسان زبان و گفتار درمانها در مورد ناتوانیهای زبان کودک (مدرسه عالی گفتار درمانی ۱۹۸۸۵) بر موارد زیر تاکید دارد:زمانی که مشکلات زبان بصورت عمده بر تاخیر رشدی کلی افزوده میشود، آسیب شناس زبان و گفتار درمان میتواند با مرور دائم پیشرفت کودک، اطمینان یابد که رشد وی بطور صحیحی ادامه دارد و بدینوسیله از پدید آمدن مسائل احتمالی برای کودکی که در معرض خطر شناخته شده است جلوگیری به عمل آورد. زمانی که رشد زبان بیان و زبان دریافت، در مقایسه با دیگر زمینه های مهارتی، بصورتی چشمگیر با تاخیر همراه است، آسیب شناسان زبان و گفتار درمان ها باید بگونهای فعالتر وارد ماجرا شوند و ممکن است مطالب و برنامه های مناسبی برای والدین و معلمان تدارک ببینند تا در مورد کودکان به کار گیرند، آسیب شناسی زبان و گفتار درمان باید پیشرفت کودک را بطور منظم نظارت کنند و دوره های منظم درمان برای وی در نظر بگیرند.هنگامی که عوامل سبب شناختی پراکنده باشد، ممکن است ناتوانی زبان را بپوشاند یا از رشد ارتباط جلوگیری کند.
همان گونه که در برخی موردهای اختلالهای یادگیری یا معلولیت جدی ذهنی عمل میشود، آسیب شناس زبان و گفتار درمانگر، به منظور تشخیص اختلال و تصمیم درباره مداخله صحیح، بر پیشرفت کودک نظارت دارند. لازم است به خاطر بسپاریم که موارد بالا از شرح وظایف، و نه از کتابی درباره چگونگی کار با کودکان مبتلا به تاخیر زبان گرفته شده است. با این حال، میتوان برخی نکات را درباره نظارت بر پیشرفت کار کودک ذکر کرد. بسیار ساده اندیشانه است که نظارت بر پیشرفت کودک بصورت سنجش متناوب وی و گزارش نتیجه آزمون یا پرسش از والدین انجام گیرد و سپس مشخص شود آیا وی پیشرفت داشته است یا خیر. نظارت در این مورد به معنی مراقبت پیوسته از عملکرد کودک است. این کار مستلزم تماس دائم با والدین و درخواست از آنان برای گزارش عملکرد روزانه و ثبت واژگان مورد استفاده آنان است.
همچنین لازم است شیوههای تحریک زبانی کودک را به والدین نشان داد و بهترین زمان و مکان برای انجام این کار را نیز پیشنهاد کرد. همچنین باید تمام فعالیت های معمول را که سبب غنی تر شدن زبان در سطح رشدی کودک میشود توصیه کرد. برخی اوقات والدین و درمانگر می توانند با کمک هم آزمایشی را مورد بکارگیری برخی مطالب و مواد که پیامد استفاده از آنها در مورد کودک بروشتی مشخص نیست، انجام دهند و واکنش های کودک را به آن ثبت کنند. درباره واکنش کودک معلول به تحریک زبانی غیر معمول میتوان مثال جالبی را در کتاب دوم دوروتی باتلر Dorothy Butler به نام کاشلا و کتابهایش یافت. باتلر شرح میدهد که چگونه در مورد نوهاش که یک معلول رشدی است از یک برنامه جبرانی مبتنی بر کتاب استفاده کرده است. ویژگی برجسته این کتاب در نمایش این نکته است که چگونه میتوان از چیزی مانند مطالعه که برای یک خانواده اهمیت فراوان دارد در سازگاری و رشد کودکی استفاده کرد که ممکن است تشخیص داده شده باشد از شرکت در فعالیتها ناتوان است. علاقه مندی به کتاب در تمامی افراد خانواده دیده میشود، بنابراین میتوان از آن به شکلی منحصر به فرد، به منزله روشی برای آموزش زبان استفاده کرد.
منبع: اختلالهای رشد زبان (ویرایش دوّم)، کاترین آدمز، بتی بایرز براون و مارگات ادواردز، ترجمه: دکتر محمدتقی منشی طوسی، دانشگاه امام رضا (علیه السلام)، صص111-109، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد، 1385