هم چنین دعاها و نیایش‌های امامان معصوم (علیهم السلام) دارای مفاهیم بلندی است که توجه به هر جمله بر معرفت انسان می‌افزاید و راه‌های کمال را به روی انسان می‌گشاید. پس مناسب است افزون بر خواندن آن دعاها، معانی آن جملات را نیز مورد توجه قرار دهیم.
[حاجت‌های دنیوی و اخروی]
در کنار خواندن ادعیه امامان معصوم (علیهم السلام) عن حاجت‌های بسیاری نیز به زبان ساده از خداوند تقاضا می‌شود که هر یک از آن، می‌تواند گره گشای بسیاری از مشکلات و برآورده نمودن شماری از حاجت‌های دنیوی و اخروی باشد. اما شهید مطهری درباره این که چه چیزهایی را از خداوند طلب کنیم به جمله مهمی اشاره می‌کند، ایشان می‌فرماید:یکی از بزرگان می‌گفت: ما همیشه وقتی دعا می‌کنیم، به خدا می‌گوییم: خدایا به ما بده، هیچ وقت دعا نمی‌کنیم خدایا از ما بگیر، در صورتی که ما به این دعا، بیشتر احتیاج داریم؛ ما به آن چیزهایی که خدا باید از ما بگیرد بیشتر احتیاج داریم تا آن چیزهایی که بخواهد به ما بدهد. تا این‌هایی که از ما باید بگیرد از ما نگیرد هیچ چیز قابل دادن نیست. ما باید بگوییم: خدایا، این حب جاه و مال را از ما بگیر، این حسادت‌ها را از ما بگیر، این کینه‌ها و عقده‌ها را از ما بگیر، این کدورت‌های قلبی را از ما بگیر، این پرده‌ها را از جلو چشم ما بردار؛ این محل‌ها، این غش‌ها، این چقدها، این ضغن‌ها، این شک‌ها، این شرک‌ها، این کبرها، این حسدها را از ما بگیر. [ما] به این «بگیر»ها بیشتر احتیاج داریم تا به این که چه را به ما بده. آخر تو چه هستی؟ اول حساب کن که چه هستی و چه داری؛ چه را طلب می‌کنی و برای کجا طلب می‌کنی؟ گفت: «آینه شو جمال پری طلعتان طلب». اول آنچه باید از تو بگیرند آن‌ها را بیرون بریز، آنگاه بگو بده. آن وقت است که دعای تو مستجاب می‌شود و «بده»ها به اجابت مقرون می‌شوند.(1)
شهید مطهری در ادامه به نکته مهم دیگری اشاره می‌کند که شایان توجه است. ایشان می‌فرماید: هیچ وقت چیزی را بر خدا حتم نکنید، یعنی نگویید: خدایا، فلان چیز را به هر حال من می‌خواهم، من کار ندارم حکمت اقتضا می‌کند یا نه، مصلحت است یا مصلحت نیست. ادب عبودیت اقتضا می‌کند که انسان از خدا بخواهد. آن کسی که از خدا چیز نمی‌خواهد او در مقابل خدا انانیت به خرج میدهد. عبودیت اقتضا می‌کند که انسان همیشه از خداوند چیز بخواهد. و وقتی که انسان از خدا چیز می‌خواهد اول این را باید بخواهد: خدایا، این قلب من را هدایت کن که از تو آن چیزی را بخواهد که حکمت و مصلحت است و الا من خیلی اوقات گمراه می‌شوم، چیزهایی برای خود می‌خواهم که نباید بخواهم و چه دعای بزرگی است. حضرت امام علی علیه السلام در نهج البلاغه می‌فرماید:
«اللهم أن فههت عن مسألتی، أو عمیت عن طلبتی، فدلنی على مصالحی، و خذ بقلبی إلى مراشدی، فلیس ذلک بنکر من هدایاتک، و لا ببدع من کفایاتک (2)»
خدایا، اگر زمانی من گنگ و لال شدم نفهمیدم از تو چه باید بخواهم، عوضی چیزی خواستم، خدایا، اگر از مطلوب واقعی خودم کور شدم، چشم‌هایم آن مطلوب‌های واقعی خودم را ندید و چیزهایی را دید که اصلا نباید من به این‌ها توجه کنم، خدایا، اولین دعای من این است که با آن لطف و کرم خودت دست به قلب من بینداز و دل مرا هدایت کن که بفهمم چه بخواهم، مرا به مصالح خودم راهنمایی کن. این قلب من را بگیر و به سوی رشدش و آنچه که صلاح و هدایت و راهش است راهنمایی بفرما. از کرم تو و از لطف عمیم تو این‌ها عجیب و چیز تازه‌ای نیست؛ یعنی تو چقدر لطف داری که بسیاری از اوقات اصلا قلب من را خودت هدایت کرده‌ای که من چه از تو بخواهم، این‌ها هم جزء لطف‌های توست. (3)پی‌نوشت‌ها:
1. شهید مطهری، مجموعه آثار، ج۲۷، ص ۶۷۰.
2. معتزلی ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج ۱۱، ص ۲۶۷.
3. شهید مطهری، مجموعه آثار، ج۲۷، ص ۶۷۱
منبع: فرصت‌های از ماه خدا، محمدمهدی فجری، صص58-55، مؤسسه بوستان کتاب، قم، چاپ أول، 1393
