واژه انس، یعنی خو گرفتن و آرام یافتن به چیزی و انس گرفتن، یعنی همدم بودن، خو گرفتن، ارتباطی فراتر از یک رابطه معمولی و ارتباطی مستحکم که موجب تأثیرپذیری و تأثیرگذاری باشد. با تعریفی این چنین، انس جوانان با قرآن، معنای ژرف تری به خود می‌گیرد و هدفی والاتر برایش قابل تصور است؛ هدفی که دلیل نزول قرآن است. انس با قرآن، یعنی آموختن قرآن (قرائت صحیح قرآن)، استمرار بر قرائت قرآن، فهم قرآن و تدبردر آیات آن و عمل به قرآن؛ امّا کمال انس با قرآن، زمانی حاصل می‌شود که موجب تغییر رفتار شود؛ بدان صورت که شخص و به دنبال آن جامعه، به آرامشی معنوی دست یابند و از دغدغه هایی که گریبان گیر افراد یا جامعه غیردینی است، برهند.

چگونه با قرآن انس پیدا کنیم؟

راه انس با هر چیزی، ارتباط زیاد با آن است و این مطلب از نظر روان شناختی، مسلم و غیر قابل انکار است. اگر غذایی در کام انسان ناخوشایند باشد، با چند بار خوردن، با ذائقه او هماهنگ می‌شود و عادت به شنیدن صدایی ناهنجار، از شدت آزار آن می‌کاهد؛ به گونه که گاهی اوقات انسان متوجه آن نمی‌شود. اگر انسان قرآن کریم را بشناسد و آن را سخن خداوند بداند که در هر لحظه و ساعت با او به گفت وگو می‌نشیند و بدون واسطه، با او سخن می‌گوید، اگر خداوند را به بزرگی و عظمت و لطف و رحمت و حکمت شناخته باشد و بداند که خداوند بزرگ با آن صفات جلال و جمالش در قرآن و کلامش تجلی و ظهور یافته است، آن گاه کلمه کلمه قرآن را نور و پاکی و حکمت و پند و هدایت می‌داند و هیچ لذتی در عالم نزد او، بالاتر از انس با قرآن که کلام محبوب و سخن خالق است، نمی‌باشد. برای انس با قرآن، باید به امور زیر توجه کامل داشت:

1.حداقل روزی ده آیه از قرآن کریم و یا یک صفحه از آن تلاوت گردد؛ بدین معنا که تلاوت قرآن در هیچ روزی ترک نشود.

2.تدبر در قرآن و آیات نورانی اش فراموش نشود.

3.آداب ظاهری قرآن، مثل با وضو بودن و رو به قبله بودن و حضور قلب داشتن در وقت تلاوت و سایر آداب، رعایت شوند.

4.مواظب گناهان بودن و تصمیم بر ترک آن‌ها و دوری از آن‌ها.

5.در بین گناهان باید بیشتر متوجه گناهان زبان بود؛ چون قرآن از طریق زبان و دهان خوانده و تلاوت می‌شود؛ پس باید«دهآن‌های خود را که راه‌های قرآن است، پاکیزه نمایید».

6.آشنایی با ادبیات عرب و صرف و نحو، به ویژه معانی لغات قرآن و ترجمه آن که این امر در انس با قرآن و استفاده بهتر از آن، نقش به سزایی دارد.

احساس نیاز

یکی از مهم ترین عوامل برای این که انسان رغبت پیدا کند کاری را انجام دهد- مانند مطالعه کتاب، قرائت قرآن و سایر کارها- این است که نسبت به آن کار، «احساس نیاز» کند. اگر این اتفاق افتاد و انسان احساس نیاز به آن کار کرد، هرگز از انجامش خسته نمی‌شود. ما مسلمانان معمولاً قرآن می‌خوانیم تا با آن، به حال خوش معنوی برسیم و یا به وسیله آن، خواسته‌های خود را از خداوند طلب کنیم. هر چند این نوع استفاده از قرآن، اشکالی ندارد، اما هدف اصلی از خلقت قرآن، این است که انسان به وسیله آن، خداوند را بشناسد و با آن، به اوصاف و خصوصیات الهی پی ببرد و با شناخت و عمل به احکام و دستوراتش، سعادت ابدیش را فراهم آورد. اگر احساس نیاز به قرآن در این راستا در ما به وجود آید، هرگز خستگی و دل زدگی از تلاوت و یادگیری به سراغ انسان نخواهد آمد.

قرآن مایه حیات روحانی و جسمانی و زندگی فردی و جمعی مسلمانان می‌باشد زیرا این صحیفه الهی چراغی است که روشنی آن هرگز فروغی نمی‌نشیند و بنیانی است که پایه‌های آن هرگز متزلزل نمی‌شود. این کتاب مقدس سرچشمه علوم اسلامی‌ است از چهارده قرن پیش، رسالت زندگی را در ابعاد مختلف زندگی بشر آغاز کرد و تا ابد ادامه خواهد داد. بدین‌جهت شناخت قرآن و انس با آن برای هر فرد مسلمان خصوصاً نسل جوان که با اندیشه‌های نو سروکار دارند امری حیاتی به نظر می‌رسد و این ضرورت از این جهت است که قرآن منبع اصلی دین و ایمان و فرهنگ معنی‌بخش زندگی، مادی و معنوی انسآن‌هاست در این میان آن‌چه اهمیت دارد چگونگی انس با قرآن این منشور هدایت‌بخش است در واقع انسان باید قرآن‌گرا باشد، تمام امور خود را به قرآن پیوند دهد و قرآن را جز باورهای درونی خود بداند.

بهترین راه انس با قرآن تفکر و تدبر و تعمق در مفاهیم و معانی آن است زیرا خود قرآن انسان‌ها را به اندیشیدن در قرآن دعوت می‌کند «افلایتدبرون القرآن» و اساساً خداوند فلسفه پیدایش و نزول را تدبر امت در آیات آن و شناخت حقایق می‌داند «کتاب انزلناه الیک مبارک لیدبروا آیاته و یتذکر اولوالباب» (قرآن کتاب مبارک و عظیم شأنی است که بر تو فرو فرستادیم تا امت در آیاتش اندیشه کنند و صاحبان مقام عقل، متذکر آن شوند و همچنین در نهج‌البلاغه نیز می‌توان اوصافی را نسبت به این که قرآن انیس متقین و یاور مؤمنین است یافت از جمله اینکه در خطبه همام در نهج‌البلاغه مولا حضرت علی علیه السلام آمده است:

«اما لیل فصافون اقدامهم» (هنگام لب پاهایشان برای عبادت جفت می‌شود.)
»تالین لاجزاء اتوآن» (آنگاه قسمت‌های مختلف قرآن را تلاوت می‌کنند.)
«یرتلون ترتیلا» (قرآن خواندنی از سر تأمل و اندیشه.)
«یحزنون به انفسهم» (قرآن را با حزن مخصوصی که از قلبشان پیدا می‌شود می‌خوانند.)

و همچنین شهید مطهری رحمه الله در سخنی گفته است: «قرآن را باید با دقت و شور وافر خواند، ائمه (علیهم السلام) قرآن را با چنان شوری می‌خواندند که ره‌گذران که صدای آن‌ها را می‌شنیدند بی‌اختیار می‌ایستادند و منقلب می‌شدند و می‌گریستند. انس با قرآن آثار بسیار زیادی دارد که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

الف) ایجاد زمینه تفکر و اندیشه در کارها نتیجه : چنین انسانی هرگز خودسرانه و عجولانه تصمیم نمی‌گیرد و دچار شکست نمی‌شود.

ب) آینده‌نگری و مآل‌بینی نتیجه : با امید به آینده به دنبال اهداف خود حرکت می‌کند و موفقیت هماره با اوست.

ج) انس با قرآن موجب خودسازی، از بین رفتن خودبینی، حب دنیا و کلیه صفات منفی و زشت و نامیمون می‌شود زیرا قرآن این گونه صفات ناپسند را محکوم می‌کند نتیجه : چنین انسانی هیچ‌گاه خود را اسیر دنیا نمی‌سازد بلکه دنیا و آن‌چه را در آن هست مسخر خود می‌کند و به عنوان ابزار الهی جهت تعالی خود و دیگر انسآن‌ها به خدمت می‌گیرد.

د) انس با قرآن نگرشی نو بر عالم خلقت از کران تا کران را ایجاد کرده و او را به حقایق رهنمون می‌سازد تا راز خلقت پدیده‌ها را کشف کند. نتیجه : چنین انسانی چشم بصیرت یافته و خود را می‌شناسد.

قرآن کتاب جامعی است که برای همگان نازل شده و اختصاص به قشر خاصی ندارد به عنوان مثال پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) از مردم زمان خود به خداوند شکایت می‌برد و می‌فرماید: «یارب ان قومی اتخذوا هذالقرآن مهجوراً» خداوندا امت من قرآن را مهجور قرار داده‌اند. چون ارتباط آن‌ها با قرآن کمرنگ شده و از آن فاصله گرفته‌اند. اما امروز نباید بگذاریم قرآن هم‌چنان مهجور بماند زیرا عصر ما عصر بازگشت به قرآن و توسل به نقل اکبر و اصغر است تا مگر از این راه توشه‌ای بهدیار ابدیت ببندیم لکن مردم مسلمان ایران به خصوص جوانان که فصل نشاط عمر خود را می‌گذرانند می‌بایست با قرآن انس بیشتری داشته باشند تا برکات مادی و معنوی آن را با چشم سر وچشم دل ببینند.

قرآن پیمان نامه‌ای است از خدای متعال به سوی آفریدگان او؛ پس بر هر مسلمانی لازم است در این عهد الهی نظر کند و هر روز آیاتی از آن را بخواند. قرآن ریسمان محکم خداست ودستگیره مطمئن او و راه نمونه او که به بهشت می‌رساند و از آتش می‌رهاند. امام رضا (علیه السلام) خود بر تلاوت فراوان قرآن تأکید کرده و همگان را به خواندن قرآن ترغیب می‌کردند. امام رضا (علیه السلام) قرآن عینی، و اخلاق آن حضرت ساخته شده از عناصر ساخته شده قرآن کریم بود. او قرآن ناطق و تجسم و عملی و تجلی آیات وحی الهی است. چرا که اهمیت به قرآن و انس با آیات آن سراسر وجود ایشان را فراگرفته و تمام سخنان ایشان تفسیر و تبیین مفاهیم ثقل اکبر بود.

در سیره‏ امام رضا علیه ‏السلام و انس ایشان با قرآن، چنین نقل شده است که امام رضا(علیه السلام) بعد از نمازصبح قرآن کریم را باز کرده و از روی آن تلاوت می‌کردند و شب هنگام که در بستر قرار می‌گرفتند آیات قرآن را تلاوت می‌کردند و هر گاه به آیه ای می‌رسیدند که در آن از بهشت یا دوزخ سخن رفته بود گریه می‌کردند و از خداوند درخواست بهشت می‌کردند. ریان بن صلت می‏گوید: از حضرت امام رضا علیه ‏السلام سؤال کردم نظر شما درباره قرآن چیست؟ فرمود: «قرآن کلام خداست از آن نگذرید (قدم فراتر ننهید) و از غیر آن هدایت مجویید که گمراه خواهید شد.»

منابع:
1. حوزه/ انس با قرآن
2. پرتال جامع علوم انسانی/ آثار انس با قرآن
3. پارس تودی/ انس با قرآن