انتهای هر فصل از سال، معمولاً فروش ویژهٔ فروشنده ها شروع می شود و هر مغازه داری سعی می کند با پیشنهادهای ویژهٔ جذاب تر، مشتریان بیشتری را جلب کند. از تخفیف های زیاد و چشمگیر گرفته تا شعارهایی مثل «یکی بخر دو تا ببر» و این قبیل فعالیت های مشتری جذب کن!
البته بعضی وقت ها همه این تبلیغات دروغ است و تخفیفی در کار نیست، ولی بعضی فروشنده ها هستند که تخفیف هایشان واقعی و البته محدود است. در مورد این گروه دوم، مشتری زرنگ کسی است که از این فرصت بهترین استفاده را می کند و هر چه نیاز دارد در مدتی که این پیشنهادهای ویژه فعال است، تهیه می کند.
حالا از فضای دنیایی برویم به فضای معنوی. بلاتشبیه خداوند در طول سال، روزهایی را به عنوان پیشنهاد ویژه برای کسب ثواب های ویژه مشخص کرده است. در بین تمامی این ایام، ویژه ترین بسته پیشنهادی، در ماه مبارک رمضان ارائه شده است؛ و این یعنی بنده های زرنگ باید در این ماه دست به کار شوند و نیازهای طول سالشان را در این ایام تهیه کنند، با این تفاوت که در امور مادی، این نیازها محدودیت دارد و بی سقف نیست، ولی در امور معنوی، سقفی وجود ندارد و انسان هر چه بیشتر ثواب به دست بیاورد، بازهم زیاده روی نکرده است.
در این قطعه می خواهیم به صورت گذرا و سریع، چند مورد از بستهٔ پیشنهادی خداوند در ماه رمضان را بخوانیم که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در خطبهٔ شعبانیه خود به آن ها اشاره فرموده است.
فرصت انس با نمازهای مستحبی
یکی از مواردی که به فرمودهٔ پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در خطبه شعبانیه، دارای پاداشی ویژه و باورنکردنی است، خواندن نمازهای مستحبی است:وَ مَنْ تَطَوَّعَ فِیهِ بِصَلَاةٍ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بَرَاءَةً مِنَ النَّارِ؛
و هر کس در این ماه نماز مستحبی بخواند، خداوند برای او برات نجات از آتش جهنم را می نویسد.[1]
همان طور که می دانید برای ما در شبانه روز 51 رکعت نماز مشخص شده که 17 رکعت آن نمازهای واجب است و 34 رکعت، نمازهای مستحبی. از آنجا که در قطعات قبلی[2] در مورد تمرین انس با خواندن نمازهای نافله به مقداری که ممکن بود، نوشتیم، شما را ارجاع می دهیم به قطعه مربوطه و تنها به دو حدیث ارزشمند پیرامون فضیلت نماز شب اشاره می کنیم:
عَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ قَالَ: بَیْنَمَا نَحْنُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص فِی غَزْوَةِ تَبُوکَ ... قَالَ ص وَ إِنْ شِئْتَ أَنْبَأْتُکَ بِأَبْوَابِ الْخَیْرِ قَالَ قُلْتُ أَجَلْ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ الصَّوْمُ جُنَّةٌ وَ الصَّدَقَةُ تُکَفِّرُ الْخَطِیئَةَ وَ قِیَامُ الرَّجُلِ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ یَبْتَغِی وَجْهَ اللَّهِ ثُمَّ قَرَأَ هَذِهِ الْآیَةَ «تَتَجافی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ...»؛
معاذ بن جبل [یکی از یاران پیامبر] می گوید، زمانی که با رسول خدا صلی الله علیه وآله در جنگ تبوک بودیم ... ایشان به من فرمود: می خواهی درهای خیر و سعادت را به تو معرفی کنم؟ گفتم: آری ای رسول خدا! پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود: [درهای سعادت این هاست:] روزه که سپر [از آتش] است، صدقه که خطا را جبران می کند و بیداری انسان در دل شب که به خاطر خدا باشد. سپس این آیه را تلاوت فرمودند: «[مؤمنین کسانی هستند که] پهلو از بستر از خواب حرکت می دهند [و در دل شب از بستر خواب بلند می شوند]»[3].[4]
همچنین امام صادق علیه السلام در حدیثی بسیار زیبا در بیان ثواب شگفت انگیز نماز شب فرموده اند:
مَا مِنْ عَمَلٍ حَسَنٍ یَعْمَلُهُ الْعَبْدُ إِلَّا وَ لَهُ ثَوَابٌ فِی الْقُرْآنِ إِلَّا صَلَاةَ اللَّیْلِ فَإِنَّ اللَّهَ لَمْ یُبَیِّنْ ثواب ها لِعِظَمِ خَطَرِهَا عِنْدَهُ فَقَالَ «تَتَجافی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ * فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُون»؛
هیچ کار خوبی نیست که انسان انجام دهد جز اینکه برای آن در قرآن پاداشی بیان شده است؛ مگر نماز شب که خداوند پاداش آن را مشخص نکرده به خاطر بزرگی و عظمت آن پیش خودش؛ بلکه فرموده است: «[مؤمنین کسانی هستند که] پهلو از بستر از خواب حرکت می دهند [و در دل شب از بستر خواب بلند می شوند و] با بیم و امید خدای خود را می خوانند و از آنچه روزی آن ها کردیم انفاق می کنند، هیچ کس نمی داند که پاداشش چه نعمت و لذت های بی نهایتی که روشنی بخش دیده است می باشد که در عالم غیب برای او ذخیره شده است»[5].[6]
پاداش هفتاد برابر
ابتدای مطلب را که یادتان نرفته! همان قسمتی که راجع به فروشنده هایی نوشتیم که می گویند یکی بخر و دو تا ببر! و با همین شعار تبلیغاتی، حسابی مشتری جذب می کنند. وقتی به بسته پیشنهادی خداوند در ماه رمضان نگاه می کنیم، می بینیم که خداوند به اقتضای رحمت و لطفش، پیشنهادهایی به ما بنده هایش داده که واقعاً قدرنشناسی است اگر از آن ها بهره نبریم. یکی از پیشنهادها، دادن ثواب هفتاد برابری برای انجام نمازهای واجب است! دقت داریم؟! نمازهای واجب! یعنی همان نمازهایی که باید بخوانیم و مانند نمازهای مستحبی نیست که لزومی به خواندنشان نباشد. در این ماه مبارک، همین نمازهای واجب را هم خداوند در بسته پیشنهادی خود اضافه کرده و از سر لطف، اعلام کرده که یک نماز واجب بخوان، ثواب هفتاد نماز واجب به دست بیاور. فراز بعدی خطبه شعبانیه را بخوانیم:وَ مَنْ أَدَّی فِیهِ فَرْضاً کَانَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ أَدَّی سَبْعِینَ فَرِیضَةً فِیمَا سِوَاهُ مِنَ الشُّهُورِ؛
و هر کس در این ماه نماز واجبش را ادا کند، برای او [به ازای هر نماز] ثواب ادای هفتاد نماز واجب در سایر ماه های سال است.[7]
یک نکته را مجدداً یادآوری کنیم که نماز، اول وقت خواندنش ثوابی بسیار متفاوت دارد با نمازی که در وسط یا انتهای وقت خوانده می شود. تنها نمازی که خواندنش در اول وقت کمی سخت است، نماز صبح است که به برکت سحری خوردن ها، این مورد هم بسیار آسان می شود و زمینه اش کامل فراهم است. چه بسا خوب باشد بدون تعارف اعتراف کنیم که اتفاقا در این ماه، نماز صبح هر چه اول وقت تر خوانده شود، فرصت استراحت بعدش بیشتر می شود، پس دیگر بهانه ای برای تأخیر انداختن نماز از اول وقت باقی نمی ماند.
.jpg "ماه پیشنهادهای ویژه")
صلوات بر محمد و آل محمد !
اللهم صلی علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم و العن اعدائهم. اگر هم زمان با خواندن این متن، صلوات را هم زمزمه کردید، به شما تبریک می گوییم، زیرا از یکی از آسان ترین و درعین حال ارزش مند ترین پیشنهادهای ویژه این ماه استفاده کرده اید. ابتدا فرمایش پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در خطبه شعبانیه را بخوانیم و بعد حدیثی در مورد این عمل ارزشمند:وَ مَنْ أَکْثَرَ فِیهِ مِنَ الصَّلَوَاتِ عَلَیَّ ثَقَّلَ اللَّهُ مِیزَانَهُ یَوْمَ تَخِفُّ الْمَوَازِینُ؛
و هر کس در این ماه زیاد بر من صلوات بفرستد، خداوند میزان [اعمال نیکش] را سنگین می کند در [روز قیامت؛] روزی که میزان های اعمال سبک باشد.[8]
پیش از اینکه پیرامون ارزش صلوات بخوانیم، خوب است به این نکته توجه کنیم که بر اساس آنچه از آیات و روایات به دست می آید، در روز قیامت هر کسی سبک بارتر باشد، بیشتر زیان می کند. قیامت، روزِ کسانی است که بارشان سنگین است و در آیات قرآن کریم نیز به این مسئله تصریح شده است:
فَأَمَّا مَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ * فَهُوَ فِی عِیشَةٍ رَاضِیَةٍ * وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِینُهُ * فَأُمُّهُ هَاوِیَةٌ؛
[در آن روز] کسی که ترازوهای اعمالش سنگین است. در یک زندگی خشنود خواهد بود؛ و اما کسی که ترازوهایش سبک است. پناهگاهش هاویه [دوزخ] است.[9]
باید تلاش کنیم برای سنگین تر کردن بار ثوابمان و برای این کار فرصت ماه رمضان را نباید از دست بدهیم، زیرا می شود در یک ماه، برابر با چندین ماه و حتی چندین سال ثواب جمع کنیم و وای به حال کسی که فرصت این ماه را غنیمت نمی شمارد؛ چون انجام بعضی اعمال خیر در آن، خیلی خیلی ساده و آسان است و درعین حال پاداشش خیلی سنگین، نمونه اش همین صلوات فرستادن بر محمد و آل محمد. امام صادق علیه السلام فرموده اند:
أَثْقَلُ مَا یُوضَعُ فِی الْمِیزَانِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ الصَّلَاةُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ؛
سنگین ترین عملی که روز قیامت در ترازوی اعمال قرار داده می شود، صلوات بر محمد و اهل بیت ایشان است.[10]
حیف نیست در این روزهای اندک باقی مانده از این ماه مبارک، خودمان از فیض این ثواب ارزشمند محروم کنیم؟
یک آیه، یک ختم
آخرین مورد از بسته پیشنهادی ماه خدا، خواندن کتاب خداست. کتابی که در این ماه نازل شده و اگر بخواهیم راجع به آن بنویسیم، با یک قطعه و دو قطعه و چندصد قطعه نمی شود حق آن را ادا کرد. فراز بعدی خطبه شعبانیه را بخوانیم:وَ مَنْ تَلَا فِیهِ آیَةً مِنَ الْقُرْآنِ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِی غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ؛
و هر کس در این ماه یک آیه از قرآن تلاوت کند، برای او مانند اجر کسی است که در ماه های دیگر یک ختم کامل قرآن انجام دهد.[11]
همان قرآنی که امام این ماه، حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام پیرامون آن فرموده اند:
إِنَّ الْقُرْآنَ ظَاهِرُهُ أَنِیقٌ وَ بَاطِنُهُ عَمِیقٌ لَا تَفْنَی عَجَائِبُهُ وَ لَا تَنْقَضِی غَرَائِبُهُ وَ لَا تُکشَفُ الظُّلُمَاتُ إِلَّا بِه؛[12]
همانا که قرآن ظاهرش زیبا و باطنش عمیق است. عجایبش فانی نمی شود و غرائبش منقضی نمی گردد و تاریکی ها جز با قرآن برطرف نمی شوند.
کتابی که کتاب آسمانی دین ماست و طبیعی است که تمامی ما موظف باشیم حتماً آن را بخوانیم تا بدانیم خداوند از ما چه خواسته و ما را به چه چیزهایی راهنمایی کرده است.
کتاب زیبایی که خواندنش لذت بخش است و درعین حال منشأ برکات خیلی زیادی در زندگی ما می شود، هم زندگی معنوی و هم زندگی مادی؛ و در ماه خدا، خداوند مهربان پیشنهادی پیش روی بنده هایش گذاشته که آن ها را بیشتر ترغیب کند به خواندن آیات کتابش. شاید این طور بنویسیم بهتر باشد: قرآن کتابی است که باید آن را بخوانیم، درعین حال زیباست و خواندنش خسته کننده نیست، درعین حال منشأ کلی برکات مادی و معنوی است. درعین حال خداوند در ماه رمضان به ازای خواندن هر آیه، اجر یک ختم کامل می دهد... بازهم بهانه ای وجود دارد که کسی در این ماه قرآن نخواند؟!
پی‌نوشت:
[1]. أمالی شیخ صدوق، صفحه 94، حدیث 4.
[2]. سایت راسخون، مطلب رمضان، ظرافت‌ها و ظرفیت‌ها (8) ماه دعا و مناجات.
[3]. سوره سجده، آیه 16.
[4]. بحارالانوار، جلد 84، صفحه 123، باب 6.
[5]. سوره سجده، آیات 16 و 17.
[6]. تفسیر قمی، جلد 2، صفحه 169.
[7]. أمالی شیخ صدوق، صفحه 94، حدیث 4.
[8]. أمالی شیخ صدوق، صفحه 94، حدیث 4.
[9]. سوره قارعه، آیات 6 تا 9.
[10]. قرب الإسناد، صفحه 14، حدیث 45.
[11]. أمالی شیخ صدوق، صفحه 94، حدیث 4.
[12]. نهج‌البلاغة، صفحه 61، خطبه 18.
