علائم و علاج آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید بیماری مزمنی است که با درد، تورم، خشکی و محدودیت حرکت مفاصل همراه است. مفصل قسمتی است که دو یا چند استخوان به یکدیگر متصل شده و حرکت می کنند که ترشح مایع لزجی از غشای مفصلی این روند را آسان تر می کند.در آرتریت روماتوئید سیستم ایمنی به دلایل نامشخصی، به سلولهای غشای مفصلی حمله می کند و سبب التهاب در غشای مفصلی می شود. در نتیجه این لایه نازک، ضخیم می شود و در محل مفصل مبتلا، تورم، گرمی و گاهی قرمزی بروز می کند.
علائم آرتریت روماتوئید چیست؟
با پیشرفت بیماری، بافت های ملتهب بر غضروف و استخوانهای اطراف اثر می گذاردو سبب تخریب آنها می شود. رباطها و تاندونها نیز ضعیف می شوند و قادر به محافظت از ورم مفصل در برابر فشارهای روزمره نیستند. مطالعات نشان می دهد بیشترین صدمات به استخوانها و مفاصل طی یکی دو سال اول بیماری رخ میدهد که ضرورت تشخیص سریع و شروع به موقع درمان مناسب را می طلبد.در بعضی موارد علاوه بر مفاصل زانو، آرنج، مچ دست و مفاصل بین انگشتان، سایر قسمت های بدن مانند عضلات، پوست، ریه ها، اعصاب محیطی و چشم نیز گرفتار می شود یا برخی بیماران دچار خستگی، کاهش وزن و تب خفیف می شوند که به همین دلیل بیماری روماتوئید گفته می شود.
آرتریت روماتوئید در چه سنی دیده می شود؟
اگرچه ممکن است این بیماری در هر سنی حتی کودکان و جوانان نیز دیده شود، اما عموما در میانسالی بروز می کند و علائم بیماری در سنین مختلف، متفاوت خواهد بود. شیوع آرتریت روماتوئید در زنان ۳ برابر مردان و بیشتر بین ۳۰ تا ۶۰ سالگی است.علائم و نشانه های بیماری آرتریت روماتوئید خصوصیاتی دارد که آن را از سایر بیماری های مفصلی متمایز می کند، به طوری که در این بیماری بیشتر مفاصل کوچک دستها و پاها معمولا به طور قرینه درگیر می شود، به عنوان مثال هر دو زانوی چپ و راست یا مچ هر دو دست.
همچنین ابتلا به این بیماری با تورم و درد مچ دستها و مفاصل بین بندهای انگشتان نزدیک به مچ همراه است.دردناک بودن مفاصل، ورم، احساس گرما در مفاصل و حساس بودن به فشار، خشکی مفاصل، به خصوص صبحها و پس از استراحت طولانی، خستگی، احساس کسالت و تبهای گهگاه نیز از دیگر علائم شایع این بیماری است.
از طرفی، علائم بیماری در افراد متفاوت است و غالبا روند مزمنی دارد و بیمار با دوره های عود و خاموشی بیماری روبرو است. در موارد کمتری، علائم بیماری همیشگی است و به سرعت پیشرفت می کند.
علل آرتریت روماتوئید چیست؟
گرچه علل زمینه ساز و دقیق ابتلا به این بیماری هنوز مشخص نشده، اما تحقیقات نشان می دهد مجموعه ای از عوامل ژنتیک و محیطی در این زمینه دخیل هستند. به عنوان مثال زمینه ژنتیک در بعضی افراد، آنها را بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری می کند، البته نه به این معنی که لزوما فرزندان افراد مبتلا نیز به این بیماری دچار می شوند.در رابطه با عوامل محیطی نیز محققان بر این باورند سیگار کشیدن می تواند زمینه ابتلا به این بیماری را تشدید کند. همچنین به نظر می رسد عوامل هورمونی متعدد مانند تغییرات هورمونی دوران بارداری و شیردهی احتمال بیماری را بیشتر کند.
از طرفی، مصرف قرص های جلوگیری از بارداری می تواند نقش پیشگیرانه داشته باشد. البته باید اشاره داشت در این زمینه باورهای اشتباهی نیز وجود دارد.
به عنوان مثال سرما یا تغییرات آب و هوایی و زندگی در مناطق سرد و مرطوب، کمبود یا افزایش ویتامین ها؛ مواد مغذی، بالا بودن چربی و قند خون، جذب نامناسب یا بازگشت مواد دفعی از روده ها و عفونت قسمت های مختلف بدن به طور مستقیم در ابتلا به آرتریت روماتوئید نقشی ندارند.
راهکارهای تشخیص آرتریت روماتوئید
تشخیص بیماری آرتریت روماتوئید در مراحل اولیه مشکل است زیرا اولا هیچ آزمایش خاصی به تنهایی نمی تواند نشان دهنده بیماری باشد.به علاوه، علائم در افراد متفاوت است و شاید مشابه بیماری هایی مانند آرتریت باشد. ممکن است در مراحل اولیه علائم جزیی باشد و پزشک چند نوبت معاینه را برای بیمار ضروری بداند.
بررسی سابقه پزشکی فرد، معاینات بالینی، آزمایش های مختلف و عکسبرداری از مفاصل در روند تشخیص دقیق بیماری ضروری خواهد بود.
روشهای درمان آرتریت روماتوئید
طی سال های اخیر پیشرفت های خوبی در زمینه کنترل و درمان بیماری انجام گرفته است. با اعمال یک برنامه درمانی مناسب، علاوه بر تسکین و بهبود درد، روند التهاب مفاصل نیز کاهش می یابد، سیر تخریب مفاصل متوقف می شود یا کاهش می یابد و توانایی بیمار برای انجام فعالیت های روزمره بیشتر خواهد شد.روش های درمان بیماری شامل اصلاح شیوه زندگی، درمان های دارویی، جراحی و پیگیری منظم روند درمان خواهد بود. ایجاد تعادل مناسب بین فعالیت های روزمره، استراحت و تحرک فرد مبتلا به آرتریت روماتوئید بسیار اهمیت دارد و وی باید تحت نظر پزشک تمرینات ورزشی انجام دهد.
استفاده از اسپیلنت های محافظ مفاصل و وسایل کمک کننده مانند جوراب و کفش مناسب، صندلی دسته دار، توالت فرنگی نیز برای بهبود شیوه زندگی بیمار باید مورد توجه قرار گیرد.
ورزش منظم، ارتباط مطلوب با کادر درمان و روش های کسب آرامش مانند تمرین آرام سازی و خواب کافی نیز در کاهش استرس و اضطراب ناشی از بیماری موثر خواهد بود.
از نظر علمی نیز هیچ نوع ماده غذایی خاصی برای بیماری آرتریت روماتوئید مفید یا مضر شناخته نشده است. البته یک استثنا در مورد روغن ماهی وجود دارد که به دلیل وجود ترکیبات خاص خود اثر ضدالتهابی دارد.
به طور کلی، تغذیه این بیماران باید شامل مقدار کافی کالری، پروتئین و کلسیم باشد تا نیازهای غذایی تامین و از بروز چاقی پیشگیری شود. مکمل ویتامین D نیز معمولا تجویز می شود.
مصرف داروهای مختلف مانند کورتیکواستروئیدها، مسکن ها و… صرفا باید تحت نظر پزشک باشد و در صورتی که پزشک جراحی را ضرورت بداند، این روش درمان پیشنهاد می شود.
مراقبت های منظم پزشکی نیز در این باره بسیار مهم است تا وضعیت بیماری، میزان تاثیر و عوارض داروها و تغییر علائم توسط پزشک کنترل شود تا ادامه روند درمان و تغییر در تجویز داروها تنظیم شود.
پیشگیری و درمان پوکی استخوان در مبتلایان به آرتریت روماتوئید، به خصوص اگر کورتون مصرف می کنند، باید مورد توجه باشد. پس از سنجش تراکم استخوان، ممکن است نیاز به مصرف کلسیم، ویتامینD و داروهای ضد پوکی استخوان باشد.
انجام واکسیناسیون سالانه ضد آنفلوانزا و یک نوبت واکسن ضد پنوموکوک نیز به این بیماران توصیه می شود. همچنین با توجه به شیوع بیماری های ایسکمیک قلبی در مبتلایان به آرتریت روماتوئید، اندازه گیری چربی خون لازم خواهد بود.
مشکلات بارداری در خانم های مبتلا به آرتریت روماتوئید
بارداری در خانم های مبتلا به آرتریت روماتوئید مانند افراد سالم است. بیماری در خانم های حامله تا هفته سی و یکم بارداری فروکش می کند و نیاز به مصرف دارو کمتر می شود، اما معمولا پس از زایمان، احتمال عود بیماری وجود دارد.همچنین مصرف برخی داروها در زمان بارداری و دوران شیردهی ممنوع است و خانم ها و آقایان مبتلا که از داروهای متوترکسات یا لفونومید استفاده می کنند، باید ۳ ماه پیش از اقدام به بارداری، تحت نظر پزشک دارو را قطع کنند.
منبع: سایت راستینه
