گل های زغال اخته، زرد رنگ و خوشه ای می باشد و شهد فراوانی برای زنبورهای عسل دارد.
برگ های سبز پررنگ و براق و نوک تیزی دارد. میوه آن به شکل بیضی و حدوداً به اندازه آلبالوی درشت است و طعم ترش و شیرینی دارد.
رنگ میوه آن قرمز بسیار خوش رنگ می باشد. درختچه زغال اخته حدود 300 سال عمر می کند و در حدود 25 سالگی تا 8 متر می رسد.
این درخت به طور کلی ارتفاعی حدود 8-4 متر دارد. چوب آن بسیار محکم است و در صنعت نیز کاربرد دارد.
زغال اخته در منطقه وسیعی از اروپا، آسیا به خصوص ایران، ارمنستان و قفقاز می روید.
محل رویش این گیاه در ایران، در جنگل های ارسباران، کوه های البرز، منطقه الموت، کوهین قزوین و در جنگل های بین مازندران و گیلان می باشد.
منطقه قزوین و رودبار به ویِژه در حاشیه البرز، بیشترین تولید کننده و صادر کنندگان زغال اخته کشور محسوب می شوند. میوه زغال اخته در اواخر تابستان آماده چیدن است.1
ارزش غذایی زغال اخته
زغال اخته تازه تقریبا 90 درصد آب هستند در حالی که خشک آنها عمدتا از کربو هیدرات ها و فیبرها تشکیل شده است. 100 گرم زغال اخته خام دارایکالری 46
آب % 87
پروتئین 0.4 گرم
کربوهیدرات 12.2 گرم
شکر 4 گرم
فیبر 4.6 گرم
چربی 0.1 gگرم
اشباع شده 0.01 گرم
تک غیر اشباع 0.02 گرم
امگا 3 0.02 گرم
امگا 0.03 گرم
کربوهیدرات و فیبر3
در یک روز چقدر زغال اخته بخوریم؟
بهترین مقدار مصرف روزانه نصف فنجان در نظر گرفته شده است. این مقدار زغال‌اخته را می‌‌توانید به تنهایی مصرف کنید، با میوه های دیگر یا ماست مخلوط کرده و میل کنید و یا با صبحانه بخورید.2
فواید درمانی زغال اخته
میوه، برگ، پوست و ریشه درخت از قسمت هایی از این گیاه هستندکه در تغذیه درمانی استفاده می شود. عبارتند از:1- مقدار فروکتوز و گلوگز زغال اخته کم است و مصرف آن برای افراد چاق و بیماران دیابتی مشکلی به وجود نمی آورد. جوشانده برگ آن با گل توت فرنگی برای درمان دیابت (مرض قند) مؤثر است.
2- زغال اخته دارای تانن و اسیدهای آلی، آنتوسیانین ها (گروهی از فلاونوئیدها) به ویژه از خانواده فلاون و ایزوفلاون، کاروتنوئیدها، آنتی اکسیدان ملاتونین (که به صورت قرص آنتی اکسیدان حاصل از فرآورده های طبیعی به بازار عرضه می شود) می باشد.
آنتی اکسیدان ها مقاومت بدن در برابر بیماری های غیرواگیر که از رادیکال آزاد تولید می شود را بالا می برند و به پیش گیری از صدمه به سلول ها و بافت های بدن در مقابل این رادیکال های آزاد کمک می کنند.
رادیکال های آزاد، داخل بدن تولید می شوند و یا از طریق عوامل محیطی وارد بدن می گردند.
رادیکال آزاد اتمی با یک کمبود الکترون در آخرین مدار خود است و می تواند به بافت های بدن آسیب برساند و بیماری هایی چون بیماری قلبی، سرطان، دیابت، تصلب شرایین، آب مروارید، آرتروز و آرتریت را به وجود آورد.
آنتی اکسیدان هایی چون فلاونوئیدها، ویتامین E ،C، ملاتونین، آنتوسیانین ها با دادن یک الکترون، باعث خنثی شدن رادیکال های آزاد بدن می شوند، در نتیجه از این بیماری ها جلوگیری می کند.
3- هورمون ملاتونین موجود در آن خواب انسان را راحت و عمیق می کند. این عمل به طور طبیعی و روزمره انجام می شود.
این هورمون مسئولیت تنظیم ریتم 24 ساعته ی، روز و شب بدن را به عهده دارد. زغال اخته حاوی مقادیر زیادی ملاتونین است.
4- پوست زغال اخته تب بر است و در رفع اسهال مؤثر می باشد. حتی میوه آن نیز اثر قابض دارد، از این رو خوردن آن در رفع اسهال و ورم معده مؤثر است.
برای درمان اسهال بهتر است یک قاشق سوپخوری زغال اخته را با یک فنجان آب سرد مخلوط نموده و آن را به مدت 5 دقیقه بجوشانید و پس از 15 دقیقه دم کشیدن آن را صاف کرده و هر روز 2 تا 6 فنجان بنوشید.
5- محققی به نام دکتر Leclerc,h. نشان داده است که جوشانده پوست زغال اخته در درمان بیماری مالاریا مؤثر است.
جوشانده 60 گرم پوست درخت زغال اخته در یک لیتر آب اثر تب بر و ضد مالاریا دارد. جوشانده فوق را باید به تدریج صبح و ظهر و شب به میزان 1 یا 2 استکان با کمی قند میل نمود.
6- زغال اخته به عنوان ضد اتصال چند نوع باکتری در ادرار و مدفوع شناخته شده است؛ به عبارت دیگر زغال اخته به خروج باکتری ها از بدن کمک می کند.
باکتری اشرشیاکلی عامل 85 درصد عفونت های مجاری ادراری است.
یکی از متداول ترین عفونت ها، التهاب مثانه است که به ویژه در خانم ها شایع است که به نظر می رسد.
اسید بنزوئیک موجود در زغال اخته در ایجاد خواص درمانی و پیشگیری نقش داشته باشد؛ هر چند تحقیقات اخیر نشان می دهند که این اثر احتمالاً به دلیل وجود پلیمری در زغال اخته است که ماهیت آن هنوز شناخته نشده است.
این ملکول ناشناخته از اتصال اشرشیاکلی، به دیواره مثانه و مجاری ادراری جلوگیری می کند و به این ترتیب، از رشد و تکثیر باکتری و ایجاد عفونت، جلوگیری می کند.
لازم به ذکر است که زغال اخته نمی تواند جایگزین آنتی بیوتیک شود، اما استفاده از این میوه و آب آن می تواند اثر داروهای مورد استفاده در این شرایط را تقویت کند.
7- همچنین دریافت منظم آب زغال اخته برای اسیدی کردن ادرار در افراد مبتلا به ادرار بدبو و سنگ های ادراری مؤثر است.
اگر سنگ کلیه از جنس کلسیمی باشد، آب زغال اخته در رفع آن اثر چشمگیری دارد.
8- زغال اخته در بند آمدن خون مؤثر است. لذا خوردن میوه خام و سایر فرآورده های آن برای بیماران توصیه می شود.
در این رابطه ابوعلی سینا دانشمند و پزشک مشهور اسلام، آب زغال اخته را برای شستشوی زخم های جلدی و گرد ریشه آن را برای التیام زخم ها بکار می برد.
9- شربت زغال اخته ضد عطش است. خصوصاً در تابستان برای جلوگیری از گرمازدگی نوشیدن شربت آن بسیار مؤثر است.
10- نظریه ای وجود دارد که زغال اخته برای درمان شب ادراری بچه ها هم مفید است.
بدین منظور 30 گرم برگ آن را در یک لیتر آب بریزید و آن را بقدری بجوشانید تا یک سوم آن بخار شود و پس از صاف نمودن آن را با شکر شیرین کنید و قبل از خواب 1 فنجان به کودک بدهید.1
یکی از فواید درمانی زغال اخته مبارزه با بیماری سرطان است در این رابطه باید گفت بررسی‌های جدید محققان دانشگاه میزوری کلمبیا نشان می‌دهد، ضروری است افراد مبتلا به سرطان رحم در طول رادیوتراپی شروع به خوردن زغال‌اخته کنند.
به گفته پژوهشگران و براساس شواهد موجود، مصرف زغال‌اخته در حین درمان افراد مبتلا به این نوع سرطان، تأثیر مثبت دارد.
کارشناسان بهداشتی می‌گویند: «زغال‌اخته منبع غنی آنتوسیانین‌ها، فلاونوئیدها، رسوراترول و آنتوسیانین است؛ آنتوسیانین‌های موجود در زغال‌اخته به رادیکال‌های آزاد که عامل سرطان هستند، حمله کرده و مانع از رشد سلول‌های سرطانی می‌شود».
یوجیانگ فانگ، سرپرست تیم تحقیق، در این باره می‌گوید: «در برخی از سرطان‌ها نظیر سرطان دهانه رحم که در مراحل پیشرفته است، رادیوتراپی گزینه درمانی خوبی است؛ اما باید این موضوع را نیز در نظر گرفت که هم‌زمان با رادیوتراپی آسیب به سلول‌های سالم نیز اتفاق می‌افتد؛ به همین دلیل، زغال‌اخته می‌تواند به عنوان یک ماده حساس در مقابل اشعه استفاده شود».
پژوهشگران این مطالعه در پایان گفتند: از زغال‌اخته نه تنها می‌توان به عنوان یک میوه بازدارنده از سرطان استفاده کرد، بلکه می‌تواند به عنوان یک گزینه طبیعی برای افزایش اثربخشی درمان‌های موجود برای سرطان رحم مورد استفاده قرار گیرد.4
پی نوشت:
1.www.asriran.com
2.www.beytoote.com
3.www.namnak.com
4.www.jadidtarin.com
