سنگ کلیه ذرات کوچک و سخت است که در یک یا هر دو کلیه تشکیل شده و گاهی به داخل حالب‌ها (لوله‌های عضلانی باریکی که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه منتقل می‌کنند) انتقال می‌یابد.
سنگ کلیه از نظر اندازه از یک دانه شن تا حدود یک توپ گلف متغیر بوده و ممکن است منفرد یا متعدد باشد. سنگ کلیه معمولا بزرگسالان بالای 30 سال از هر دو جنس را مبتلا می‌کند ولی در مردان شایع‌تر است.
علائم دردهای سنگ کلیه
دوره‌های درد شدید و پیچشی به فاصله هر چند دقیقه از علائم شایع سنگ کلیه است. درد معمولا ابتدا در ناحیه پشت، درست پایین دنده‌ها، ظاهر میشود. در طی چند ساعت یا چند روز، ناحیه درد از مسیر حرکتی سنگ از حالب به طرف کشاله ران پیروی می‌کند. با دفع سنگ درد بیمار متوقف میشود. یکی دیگر از علائم شایع، تهوع مکرر است. دفع مقادیر اندک خون در ادرار نیز ناشی از تشکیل سنگ کلیه است علاوه بر این که ادرار ممکن است تیره یا کدر به نظر برسد.1
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کلیه هستند؟
سنگ کلیه یک تعریف واحد برای انواع مختلف کریستال‌های کوچک و جامد میباشد. چندین عامل باعث ایجاد سنگ کلیه می‌شوند. برخی از آنها مرتبط با عفونت‌های کلیوی هستند. دلیل دیگر تشکیل سنگ کلیه وجود بیش از حد برخی مواد معدنی در کلیه است. ژن نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد. از میان افرادی که مبتلا به سنگ کلیه می‌شوند، 40 درصد سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به سنگ کلیه داشته‌اند. ممکن است بدن آنها بیش از حد کلسیم و یا کمتر از حد معمول سیترات (یک ماده شیمیایی موجود در مرکبات) تولید کند.دیگر شرایطی که احتمال ابتلا به سنگ کلیه را بیشتر می‌کنند شامل موارد زیر میباشند:
چاقی
در صورتی که دچار اضافه وزن باشید بیشتر در معرض ابتلا به کلیه سنگ‌ساز خواهید بود.
عمل جراحی
اگر قبلاً جراحی بای پس معده یا جراحی دیگری بر روی روده انجام داده باشید، احتمال تشکیل سنگ کلیه بیشتر است.
بیماری
یک نمونه بیماری کلیوی پلی‌کیستیک میباشد که در آن خوشه‌های کیست در کلیه‌ها رشد می‌کند.سنگ کلیه یک علت درد کلیه است که اغلب در مردان میانسال مشاهده میشود، اما با این حال می‌تواند در هر سن و جنسی رخ دهد.
پیشگیری از سنگ کلیه
پیشگیری به این معنی است که اگر دارویی تجویز شده است آن را مصرف کنید و مراقب رژیم غذایی خود نیز باشید. موارد دیگری که می‌توان انجام داد عبارتند از:2
آب رسانی به بدن
هنگامی که ادرار حاوی مایعات بیشتر است ، کمتر احتمال دارد که مواد معدنی و نمکها به هم بپیوندند و شروع به تشکیل سنگ کنند. ادرار تیره تر نشانه کم آبی بدن است. در حالت ایده آل ، ادرار باید به رنگ زرد کمرنگ باشد.برای بسیاری از افراد ، 8 لیوان آب توصیه شده در روز کافی نیست. برای کاهش خطر سنگ کلیه ، فرد می تواند روزانه حداقل 12 لیوان مایعات بنوشد.
حداقل نیمی از مصرف مایعات شخص باید از آب خالص باشد. نوشیدنی های کافئین دار ، گازدار و شیرین همگی می توانند خطر سنگ کلیه را افزایش دهند.
کاهش مصرف نمک
سدیم یا نمک می تواند باعث احتباس آب شده و منجر به کم آبی بدن شود. بزرگسالان باید در نظر داشته باشند که مصرف نمک خود را زیر 2300 میلی گرم روزانه یا معادل یک قاشق چایخوری حفظ کنند.مثال های غذاهای پر نمک شامل موارد زیر میباشند :
گوشت های دودی یا فرآوری شده
بیشتر وعده های غذایی آماده یا بسته بندی شده
چیپس سیب زمینی
بیشتر سوپ های کنسروی
بیشتر نودل های آماده پخت و چاشنی ها
غذاهای حاوی انواع دیگر سدیم شامل سدیم بی کربنات ، دی سدیم فسفات ، مونوسدیم گلوتامات ، پودر خمیر مایه ( بیکینگ پودر ) ، نیتریت ها و سدیم نیترات
حفظ وزن سالم بدن
اضافه وزن می تواند به کلیه ها فشار بیاورد ؛ با این حال ، این امر مهم است که شما به صورت ایمن وزن کم کنید. رژیم های غذایی بدون کربوهیدرات ، کم کربوهیدرات و رژیم های غذایی مبتنی بر پروتئین زیاد حیوانی ، همه می توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.
محدود کردن مصرف غذاهای دارای کلسیم اگزالات
سنگ کلیه می تواند از بسیاری از ترکیبات مختلف ، از جمله اسید اوریک ، استروویت و سیستئین تشکیل شود. متداول ترین نوع سنگ کلیه شامل اگزالات کلسیم است.محدود کردن میزان مصرف اگزالات معمولاً فقط برای کسانی که در معرض خطر بالای سنگ کلیه یا کسانی که سطح اگزالات بالایی دارند ، توصیه می شود.مصرف کلسیم با غذاهای غنی از اگزالات ممکن است با اتصال مواد شیمیایی قبل از رسیدن به کلیه ، خطر سنگ را کاهش دهد. غذاهای غنی از اگزالات شامل موارد زیر می باشند :
آب گریپ فروت و زغال اخته
سیب زمینی
دانه سویا
اسفناج
برخی مغزها از جمله بادام زمینی و بادام هندی
شکلات
ریواس
چغندر
مارچوبه
بیشتر توت ها
کرفس و جعفری
غلات کامل
چای
اجتناب از مصرف زیاد کافئین
کافئین سوخت و ساز بدن را سرعت می بخشد و می تواند باعث کمبود آب بدن شود. بیشترین حد توصیه شده برای بزرگسالان روزانه 400 میلی گرم کافئین میباشد که معادل حدود 4 فنجان قهوه است.یادآوری این نکته حائز اهمیت است که برخی از نوشابه ها ، شکلات ها ، چای ها و نوشیدنی های انرژی زا حاوی کافئین هستند.
از نوشیدن نوشیدنی های شیرین اجتناب کنید
نوشیدنی های شیرین شده ، به ویژه نوشیدنی های حاوی شربت ذرت با فروکتوز بالا ، با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه در ارتباط هستند.
مصرف کافی کلسیم در رژیم غذایی
آب پرتقال ، غلات و حبوبات خاص و شیر سویا همگی حاوی کلسیم می باشند که ممکن است به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک کنند.با اینکه کلسیم اگزالات رایج ترین ترکیب در سنگ کلیه می باشد ، برخی از کلسیم های یافت شده در مواد غذایی درواقع به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک می کند.بیشتر محصولات لبنی منبع خوبی برای کلسیم می باشند. بسیاری از غذاهای دیگر که با کلسیم غنی شده اند ، شامل موارد زیر می باشند :
آب پرتقال
تن ماهی با استخوان مثل ساردین ها
توفو ( پنیر سویا )
برخی غلات و حبوبات
افزایش مصرف سیتریک اسید
حدود 60 درصد از افراد مبتلا به سنگ کلیه دچار هیپوسیتراتوری یا اسید سیتریک پایین نیز هستند.منابع خوب اسید سیتریک شامل موارد زیر می باشند :
یک لیوان کوچک آب لیمو بدون شکر و حل نشده در آب
یک لیوان کوچک آب پرتقال
یک لیوان کوچک آب هندوانه یا انبه
مکمل های غذایی و ویتامین ها را مصرف کنید
طیف گسترده ای از مکمل های طبیعی و ویتامین ها می توانند به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک کنند ، از جمله :
پتاسیم سیترات
ویتامین B6 که در مواد غذایی مثل موز ، انبه ، دانه سویا ، آووکادو و هالیبوت ( نوعی ماهی پهن بزرگ ) یافت می شود.
مکمل های پیریدوکسین
روغن ماهی3
پی نوشت:
1.www.jadidtarin.com
2.www.drnamdari.com
3.www.mendel-lab.com
