دهان خشک یا سندرم خشکی دهان چیست؟

دهان خشک، وضعیتی است که دهان به اندازه کافی بزاق تولید نمی کند یا بزاق را بیرون نمی ریزد که باعث خشک شدن دهان می شود، احساس تشنگی وجود دارد و به علاوه، دهان خشک نیز نشانه ای از بیماری های مختلف از جمله اثرات جانبی داروها و درمان های پزشکی است.

چرا دچار خشکی دهان می شویم؟

موارد زیادی می توانند باعث حشکی دهان، شوند. این موراد شامل:

عوارض جانبی داروها

خشکی دهان، عارضه جانبی معمول بسیاری از داروها از قبیل داروهای ضدافسردگی، اضطراب، درد، آلرژی، سرماخوردگی (آنتی هیستامین ها و ضد احتقان ها)، چاقی، جوش صورت، بیماری صرع، فشارخون بالا، اسهال، تهوع، بیماری های روانی، بی اختیاری ادرار، آسم و بیماری پارکینسون می باشد. همچنین خشکی دهان، می تواند ناشی از استفاده شل کننده های عضلات و مسکن ها باشد.

عوارض بعضی از بیماری ها و عفونت ها

خشکی دهان می تواند ناشی از مشکلات و بیماری هایی همچون اچ آی وی یا ایدز، سندرم شوگرن، بیماری آلزایمر، دیابت، کم خونی، فیبروز کیستیک، آرتریت روماتوئید، فشارخون، بیماری پارکینسون و سکته مغزی باشد.

عارضه درمان های خاص

آسیب دیدن غدد بزاقی، غددی که بزاق تولید می نمایند، در هنگام درمان های رادیتراپی و شیمی درمانی می تواند باعث کاهش بزاق و در نتیجه خشکی دهان شود.

آسیب دیدن اعصاب

خشکی دهان، می تواند ناشی از آسیب دیدن اعصاب سر و گردن در نتیجه ضربه و جراحی باشد.

جراحی

برداشتن غدد بزاقی می تواند باعث این مشکل شود.

سبک زندگی

سیگار کشیدن و یا جویدن تنباکو می تواند بر تولید بزاق تاثیر گذاشته و باعث افزایش شدت خشکی دهان شود.

علائم خشکی دهان

علائم و نشانه های معمول خشکی دهان، شامل:

احساس خشکی و چسبناکی دهان

تشنگی پی در پی

زخم در دهان، زخم و یا پوست بلندشده در گوشه دهان و ترک و خشکی لب

احساس خشکی برروی زبان

احساس سوزن سوزن شدن و یا سوزش در دهان بخصوص روی زبان

زبان خشک، خشن و قرمز

مشکل در صحبت کردن ویا مشکل در تشخیص مزه، جویدن و یا فرو دادن

خشونت صدا و یا خشک شدن مسیر بینی

بوی بد دهان

چرا خشکی دهان یک بیماری محسوب می شود؟

خشکی دهان، خطر ابتلای فرد به بیماری های لثه، پوسیدگی دندان و عفونت های دهانی مثل برفک را افزایش می دهد.

همچنین کسانی که از دندان مصنوعی استفاده می کنند، در صورت خشکی دهان دچار مشکل می شوند.

چرا در خواب دچار خشکی دهان می‌شویم؟

علت خشکی دهان در خواب، تنفس از راه دهان است. سرماخوردگی یا ابتلا به حساسیت فصلی یا آلرژی منجر به گرفتگی بینی، ایجاد اختلال در عملکرد بینی و در نتیجه ابتلا به خشکی دهان در هنگام خواب می‌شود، تجویز داروی مناسب توسط پزشک می‌تواند این مشکل را حل کند.

در موارد شدید، خروپف کردن می‌تواند موجب توقف تنفس هنگام خواب شود، بنابراین تجویز داروی مناسب می‌تواند نقش بسیار مهمی در بهبود عملکرد تنفس داشته باشند.

عوارض خشکی دهان

اگر کمبود بزاق و خشکی دهان وجود داشته باشد، ممکن است منجر به:

افزایش خرابی دندان و بیماری های لثه

زخم دهان

عفونت قارچی دهان (برفک)

زخم یا ترک پوست در گوشه دهان یا ترک لب ها

تغذیه ی ضعیف به دلیل مشکل در جویدن و بلع

تشخیص

پزشک یا دندانپزشک احتمالاً دهان بیمار را معاینه کرده و تاریخچه پزشکی او را بررسی می کند.

آزمایش خون و اسکن تصویربرداری از غدد بزاقی نیز ممکن است تجویز شود.

سیالومتری

این یک روش ساده است که سرعت جریان بزاق را اندازه گیری می کند. دستگاه جمع آوری بزاق، روی مجاری غدد بزاقی قرار می گیرند و تولید بزاق با اسید سیتریک تحریک می شود.

سالیوگرافی

این یک روش بررسی رادیوگرافی از غدد بزاقی و مجاری آن است. ممکن است در شناسایی سنگ ها و توده های غده بزاقی مفید باشد.

بیوپسی

نمونه کوچکی از بافت غده بزاقی گرفته می شود. اغلب در تشخیص سندرم شوگرن استفاده می شود.

اگر به بدخیمی (سرطان) مشکوک باشند، پزشک ممکن است بیوپسی را پیشنهاد دهد.

بسیاری از پزشکان گزارش می دهند که اغلب، حتی اگر بیمار از خشکی شدید دهان شکایت دارد، به نظر می رسد مخاط دهان مرطوب است.

کمتر پیش می آید که این حالت برعکس باشد، یعنی مخاط دهان خشک به نظر می رسد، اما فرد از علائم خشکی دهان شکایت نمی کند!

درمان خشکی دهان

درمان خشکی دهان به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله اینکه بیمار دارای بیماری یا بیماری زمینه ای است یا داروهای خاصی مصرف می کند که ممکن است باعث خشکی دهان شود یا خیر.

در صورت یافتن علت اصلی، باید اقدامات لازم صورت گیرد تا اثر آن علت به حداقل برسد.

داروها

اگر فرض شود که خشکی دهان ناشی از داروی خاصی است، پزشک یا دوز را تغییر می دهد یا داروی دیگری را تجویز می کند که مشکل رفع شود.

تحریک تولید بزاق

ممکن است داروهایی برای تحریک تولید بزاق از قبیل پیلوکارپین (سالوژن) یا سویملین (Evoxac) تجویز شود.

متخصصان می گویند که درمان علائم محور برای خشکی دهان به طور معمول شامل چهار روش است:

افزایش جریان بزاق

جایگزین ترشحات از دست رفته

کنترل پوسیدگی دندان

اقدامات خاص، مانند درمان عفونت ها

فرد مبتلا به خشکی دهان باید به بهداشت دهان و دندان توجه ویژه ای کند.

این مورد شامل برداشتن پلاک و درمان عفونتهای لثه، التهاب و پوسیدگی دندان می باشد.

مسواک زدن دندانها و نخ دندان زدن به طور مرتب مهم است.

روشهای درمان خانگی خشکی دهان

روشهای زیادی برای مرطوب کردن دهان و جلوگیری از علائم خشکی دهان وجود دارد.

این روشها شامل:

خرد خرد نوشیدن مایعات بدون گازدار و بدون قند

آدامسهایی که حاوی زایلیتول (گزیلیتول) هستند

استفاده از کربوکسی متیل سلولز به عنوان دهانشویه ممکن است کمک کند

اجتناب از دهانشویه هایی که حاوی الکل هستند

در هنگام خواب از پروتز دندانی (دندان مصنوعی) استفاده نکنید.

خوردن غذاهایی مانند هویج یا کرفس

تنفس از طریق بینی، زیرا این عمل کمتر از زمانی که با دهان نفس می کشید، دهان را خشک می کند!

استفاده از مرطوب کننده برای اضافه کردن رطوبت به اتاق خواب، که ممکن است به کاهش علائم خشکی دهان که در طول خواب ایجاد می شود کمک کند.

افراد باید از این موارد جلوگیری کنند از:

جویدن یا سیگار کشیدن

غذاها یا نوشیدنی های شیرین

غذاها یا نوشیدنی های اسیدی

غذاهای خشک

غذاهای ادویه دار

آسترینگنت ها (مواد قابض یا سفت کننده ای هستند که عموما برای پوست استفاده می شوند)

نوشیدنی های خیلی گرم یا سرد. 3

پی نوشت:
1.www.rastineh.com
2.www.doctoreto.com
3.www.tavandarman.com