این بیماری زیرمجموعه اختلالات شخصیتی قرار می گیرد و بااینکه بیمار پارانویا نقاط مشترکی با بیمار اسکیزوفرنی دارد ولی از خیلی جهات با یکدیگر تفاوت دارند. متاسفانه در حال حاضر بسیاری از افراد زندگی مشترک خود را به دلیل ابتلای یکی از زوجین به پارانویا از دست می دهند و مجبور به جدایی می شوند. البته باید دقت کرد که هر نوع بدبینی و بدگمانی پارانویا نیست و نباید هرگونه شک و گمان و سوءظن را با پارانویا یکی دانست.
نکته مهم درخصوص پارانویا این است که این بیماری در بسیاری از اوقات قابل درمان است و فرد می تواند با رعایت یکسری اصول رفتاری به زندگی معمولی خود ادامه دهد.1
علائم اختلال شخصیت پارانوئید
اختلال پارانوئید از اوایل بزرگسالی، خود را نشان می‌دهد و فرد مبتلا دائم به دیگران شک دارد و فکر می‌کند همه مردم قصد آزار و اذیت او را دارند. آنها نمی‌توانند احساسات منفی خود نسبت به دیگران را و اینکه از واقعیت دور شده‌اند، به‌درستی درک کنند. افراد مبتلا به پارانوئید، همیشه در حالت تدافعی قرار دارند و بر این باورند که دیگران دائما قصد تحقیر یا تهدید آنها را دارند.این افکار بی‌پایه و اساس آنها و عادت‌های سرزنش کردن دیگران و بی‌اعتمادی‌شان به مردم، باعث میشود توانایی برقراری ارتباط صمیمانه با دیگران را ازدست بدهند. افراد مبتلا به اختلال پارانوئید معمولا علائم زیر را از خود نشان می‌دهند:
آنها نسبت به تعهد، وفاداری یا راستی دیگران تردید دارند و بر این باورند اطرفیان قصد سوء‌استفاده یا فریب آنها را دارند.
به دیگران اعتماد نمی‌کنند و هرگز از مسائل زندگی خود به دیگران نمی‌گویند، زیرا می‌ترسند از این اطلاعات فردی، علیه خودشان استفاده شود.
دیگران را نمی‌بخشند و کینه‌توز هستند.
بیش‌ازحد حساس‌اند و انتقاد کسی را نمی‌پذیرند.
اظهارات بی‌منظور یا نگاه‌های تصادفی دیگران را بد تعبیر می‌کنند.
بی‌دلیل تصور می‌کنند، دیگران قصد دارند به شخصیت آنها حمله کنند.
معمولا با خشم و عصبانیت واکنش نشان می‌دهند و هر چیزی را به‌سرعت تلافی می‌کنند.
بدون هیچ دلیلی، بارها به همسر خود شک می‌کنند و آنها را خیانتکار می‌دانند.
به‌طور کلی در روابط‌شان با دیگران سرد هستند و فاصله معینی را حفظ می‌کنند. همچنین ممکن است شخصیتی کنترل‌کننده و حسود داشته باشند.
هرگز خود را مسئول هیچ مشکل یا دردسری نمی‌دانند و معتقدند که همیشه حق با آنها بوده است.
نمی‌توانند آرام باشند.
با دیگران همیشه خصمانه رفتار می‌کنند و سرسخت و دعوایی هستند.2
.jpg "پارانویا،علل و علائم آن")
دلایل ابتلا به اختلال پارانویا
اختلال پارانویا دلیل بیرونی نداشته و روانپزشکان و متخصصین این زمینه عامل اصلی آن را ژنتیک و وراثت می دانند.لازم به ذکر است که علاوه بر عوامل ژنتیکی، مصرف داروهای آمفتامین؛ قرص ها و مواد روانگردان، ماری جوانا، کوکائین، شیشه، گل، الکل نیز در ابتلا به این بیماری نقش بسزایی دارد. و از دیگر عوامل ابتلا به اختلال پارانویا می توان به استرس های شدید و نگرانی های مستمر اشاره داشت.
طبق مطالعات انجام شده، به نظر می رسد که این اختلال در مردان بیشتر از زنان است. این اختلال از سنین کودکی یا نوجوانی در فرد آغاز می شود.
ضربه های روحی و عاطفی کودک، بدرفتاری و خشونت والدین به یکدیگر و به فرزندان در رشد این اختلال نقش مؤثری را ایفا می کند. چنانچه اختلال پارانویا در این افراد زودهنگام شناخته شود می تواند در روند درمان این افراد کمک چشمگیری داشته باشد.
افراد مبتلا به اختلال پارانویا، افراد مناسبی برای روابط عاطفی و طولانی مدت نیستند بنابراین در زندگی زناشویی که یکی از زوجین مبتلا به این اختلال است در 99% موارد سرانجام آنها به طلاق و جدایی می رسد.
خوشبختانه اختلال پارانویا امروزه در بسیاری موارد قابل درمان است و فرد می تواند با تحت نظر قرار گرفتن روانپزشکان و روانشناسان کارآزموده به زندگی عادی خود ادامه دهند.3
با کسانی که پارانوئید دارند چه کنیم؟
سعی در تغییر رفتار آنها نداشته باشید چراکه این کار تقریبا غیرممکن است.انتظار رفتار عاطفی خاصی از آنها نداشته باشید چرا که این رفتار تقریبا برای آنها گاه غیرممکن است.
سعی کنید ارتباطتان با بیمار را نزدیک تر کنید تا از شما راضی باشد، ولی هرگز سوءظن هایش صحه نگذارید و در این بحث ها اصلا شرکت نکنید.
هنگامی که بیمار سوءظن نسبت به همسرش پیداکرده، مواظب باشید تا از همسر او جانبداری نکنید، این کار موجب به وجود آمدن پیش فرض های جدید در او شده و امکان دارد فکر کند شما با همسرش ارتباط دارید و به شما هم بدگمان شود.
هرچه اختلال پارانویید شدیدتر باشد، احتمال دست زدن به خشونت در این گونه بیماران بیشتر می شود برای همین حتما با یک پزشک متخصص مشورت کنید.1
تشخیص پارانویا
اگر علائم فیزیکی این اختلال مشهود باشد، پزشک تمام تاریخچه‌ی پزشکی و روانشناختی فرد را بررسی و در صورت لزوم او را کاملا معاینه می‌کند. البته تست‌های آزمایشگاهی تشخیصی مخصوص شناسایی اختلال پارانوئید وجود ندارد. با این حال، پزشک می‌تواند انواع تست‌های تشخیصی مربوط به بیماری‌های جسمی را انجام دهد و جلوی بیماری‌هایی را بگیرد که فرد را گرفتار پارانویا می‌کند.اگر پزشک هیچ نوع مشکل جسمی در بیمار مبتلا به اختلال پارانوئید تشخیص نداد، فرد را نزد روان پزشک یا روانشناس می‌فرستد. این افراد برای تشخیص و درمان بیماری های ذهنی، آموزش دیده‌اند. روانپزشکان و روانشناسان از گفت‌وگوها و ابزارهای ارزیابی که برای تشخیص این نوع اختلال‌ها طراحی شده‌اند، بهره می‌گیرند و اختلال شخصیتی افراد را ارزیابی می‌کنند.2
.jpg "پارانویا،علل و علائم آن")
درمان اختلال پارانویا
درمان افراد مبتلا به اختلال پارانویا بسیار سخت است چون این افراد شدیداً اعتقاد دارند که هیچگونه مشکلی ندارند و این دیگران هستند که باید تحت معالجه قرار بگیرند.در واقع برای اکثر افرادی که مبتلا به بیماری های روانی و اختلالات شخصیت هستند سخت است که قبول کنند شرایط نرمال و عادی ندارند و باید تحت مراقبت های روانی قرار گیرند. در بسیاری از مواد نیز این بیماران برای درمان بیماری خود احساس شرم و خجالت می کنند و راحت ترین راه برای آنها انکار بیماری است.
با این حال برای درمان این دسته از افراد یکسری برنامه های دارویی و دوره های روان درمانی وجود دارد که با تحت درمان گرفتن آنها زیر نظر روانپزشک متخصص می تواند تا حد زیادی بر این اختلال غلبه کند. عملکرد دارویی، هنر درمانی، خانواده درمانی و گروه درمانی از جمله مواردی هستند که به افراد مبتلا به پارانویا کمک شایانی می کند.3
نکات مهم درباره بیماری پارانوئید
بیماری پارانوئید بسیار علایمی نزدیک به اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت نمایشی دارد و پزشک متخصص باید در مقابل آنها بسیار صبور و کاربلد باشد، چراکه امکان دارد با تشخیص نادرست فرد را بیشتر دچار شک و بدگمانی کند.این را در نظر داشته باشید اشخاص دارای بیماری پارانویا بهتر است تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرند، چراکه این بیماری هم به فرد و هم به اطرافیان اسیب های جبران ناپذیری را وارد خواهد کرد.1
پینوشتها
1.www.asriran.com
2.www.chetor.com
3.www.day-ravan.com
