بیماری اسهال در نوزادان

یکی ازبیماری هایی که درصد بالایی از مراجعه بیماران به خصوص کودکان را به مراکز درمانی تشکیل میدهد، بیماری اسهال است. اسهال از دلایل عمده بیماری و مرگ و میر بین کودکان در کشورهای درحال توسعه محسوب می شود و حدود ٨٠ درصد مرگ های ناشی از اسهال در سال نخست زندگی کودکان رخ میدهد و علل اصلی مرگ هم کم آبی بدن به علت از دست رفتن آب و املاح در مدفوع اسهالی است.1

تشخیص بیماری اسهال در شیرخوارن

اسهال نوعی بیماری عفونی و بسیار رایج است که در اثر آن، مدفوع شل و آبدار میشود به طوریکه بصورت کاملاً روان از بدن خارج می گردد.

احتمالا تشخیص اسهال نوزاد اندکی دشوار به نظر برسد. نوزادانی که صرفا از شیر (به خصوص شیر مادر) تغذیه میکنند، بعد از هر بار شیر خوردن عمل دفع را انجام می‌دهند و مدفوع نوزاد شل است. بدین ترتیب شل بودن مدفوع نوزاد همیشه نشانه ی بیماری اسهال وی نیست و امکان دارد طبیعی باشد. اما درصورتی که نوزاد از شیر مادر تغذیه میکند ، نوع غذای مادر هم در شکل مدفوع وی تأثیر دارد.

زمانی که نوزاد همزمان با استفاده از شیر، خوردنِ غذاهای جامد را هم آغاز میکند ، کم کم مدفوعش اندکی سفت تر میشود . اما باز هم بستگی دارد که چه قدر غذای جامد استفاده میکند . آبدار بودن مدفوع نوزاد معمولاً چیز نگران کننده ای نیست. ولی درصورتی که حرکات روده ای وی به صورت غیرمنتظره تغییر میکند و بیش ازحد عمل دفع را انجام میدهد و مدفوعش بیش ازحد آبدار و شل است، امکان دارد اسهال باشد.

پس باید گفت اسهال عبارت است از دفع مکرر مدفوع بیش از حد شل یا آبکی. روزانه تا 6 بار دفع مدفوع نرم در شیرخواری که از مادر تغذیه می کند، طبیعی است و نباید این وضعیت را با اسهال اشتباه کرد.اگر تعداد دفعات دفع مدفوع از 6 بار بیشتر شود و مدفوع به صورت آبکی باشد احتمالا کودک شما دچار اسهال شده است. در صورت ابتلای فرزندان به اسهال، برای پیشگیری از کاهش آب بدن به وی مایعات زیاد بدهید.1

دلایل اسهال در نوزادان چیست؟

دلایل بسیاری است که می تواند باعث ایجاد اسهال در نوزادان شود که اغلب آنها شامل آلودگی با میکروارگانیسم های مختلف است. از میان مهمترین عوامل ابتلا نوزادان به اسهال می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- عفونت های باکتریایی

برخی انواع باکتری ها از جمله سالمونلا، استافیلوکوک، شیگلا، کامپیلوباکتر و ای.کولی می توانند باعث ایجاد اسهال در نوزادان شوند. ابتلا به این عفونت های باکتریایی معمولا با علائمی از قبیل اسهال شدید همراه با انقباضات ماهیچه های شکمی، تب و مدفوع خونی همراه است.

2- عفونت های ویروسی

ویروس هایی مانند روتاویروس، کالیسی ویروس، آدنوویروس، آستروویروس و ویروس آنفلوانزا از مهمترین عوامل ایجاد اسهال به شمار می روند. ابتلا به این عفونت های ویروسی با علائمی از قبیل استفراغ، تب، لرز و دردهای شکمی در کودکان همراه است.

3- انگل ها

از جمله عفونت های انگلی که می توانند باعث ایجاد اسهال در کودک شوند می توان به ژیاردیا اشاره کرد. ابتلا به عفونت های انگلی علائمی نظیر نفخ و گازهای شکمی، اسهال و مدفوع چرب را در بدن ایجاد می کند. همچنین این عفونت ها دارای میزان شیوع بالایی می باشند.

4- آلرژی غذایی

آلرژی غذایی وضعیتی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه یک ماده غذایی مفید به عنوان مثال پروتئین را به عنوان یک عامل مضر شناسایی می کند. این عارضه باعث بروز علائمی از جمله نفخ، درد شکم، اسهال و مدفوع خونی در بدن می شود. پروتئین شیر یکی از معروف ترین آلرژین ها است. از این رو مصرف محصولات لبنی و همچنین شیرخشک های تهیه شده از شیرگاو می تواند باعث ایجاد آلرژی در کودک شود.

5- عدم تحمل غذایی

اگرچه بسیاری از والدین عدم تحمل لاکتوز را با آلرژی به شیر اشتباه می گیرند ولی این دو وضعیت کاملا با هم متفاوتند. در واقع عدم تحمل غذایی برخلاف آلرژی غذایی واکنش سیستم ایمنی بدن را به دنبال ندارد. عدم تحمل لاکتوز یکی از شایع ترین موارد عدم تحمل غذایی است. این عارضه که در نوزادان نادر است در اثر کاهش تولید آنزیم لاکتاز در بدن رخ می دهد.

آنزیم گوارشی لاکتاز برای تجزیه لاکتوز، قند طبیعی موجود در شیر و دیگر محصولات لبنی ضروری است. عدم تحمل لاکتوز با عوارضی از جمله اسهال، نفخ، گرفتگی عضلات شکم و گاز معده همراه است.

6- آنتی بیوتیک ها

از آنجایی که آنتی بیوتیک ها علاوه بر جنبه درمان باعث از میان رفتن باکتری های مفید روده می شوند گاهی نوزادان پس از طی یک دوره مصرف آنتی بیوتیک به اسهال مبتلا می شوند.

7- مصرف بیش از حد آبمیوه

مصرف بیش از حد مایعات در کودک به ویژه آب میوه های طبیعی و یا مصنوعی که حاوی مقادیر بالایی از فروکتوز و شیرین کننده های مصنوعی مانند سوربیتول می باشند می تواند باعث ابتلا او به اسهال شود.2

روش‌های درمان اسهال نوزاد

۱. مصرف مایعات

قبل از هر چیز مراقب باشید کودک به‌اندازه‌ی کافی مایعات مصرف کند. کاهش بیش‌ازحد آب بدن کودک برایش خطرآفرین خواهد بود. اگر کودک استفراغ نمی‌کند، می‌توانید شیر یا شیر خشک به او بدهید.

اما اگر کودک نمی‌تواند شیر بخورد، با پزشک تماس بگیرید تا به شما محلول الکترولیتی مخصوص کودکان معرفی کند. این محلول‌ها در طعم‌های مختلف عرضه می‌شوند و بنابراین کودک ترغیب می‌شود آن را بخورد. می‌توانید آنها را از داروخانه‌ها تهیه کنید.

هنگامی‌که کودک اسهال دارد به او خوراکی شیرین مانند آب قند، نوشابه، آب‌میوه‌های غلیظ شیرین و ژله ندهید. همه‌ی این خوراکی‌ها قند دارند و آب را از روده جذب می‌کنند، بنابراین سبب بدتر شدن اسهال می‌شوند.

۲. مصرف غذاهای متعادل‌کننده

درمان اسهال کودکان بزرگ‌تر که غذای جامد هم می‌خورند کمی ساده‌تر است. پزشکان توصیه می‌کنند در این موارد بهترین چیز کاهش وعده‌ی شیر و افزایش وعده‌ی غذای جامد و خشک است. موز، برنج، پوره‌ی سیب و نان تُست و نیز کربوهیدرات هایی شامل نان، غلات و گوشت بدون چربی، ماست، میوه‌ها و سبزیجات در درمان اسهال بسیار مؤثرند. این غذاها مواد مغذی ضروری برای مبارزه با عفونت را برای کودک تأمین می‌کنند.

اگر کودک اشتها ندارد و از خوردن امتناع می‌کند، نگران نباشید. تا زمانی که مایعات بدنش حفظ شود طی یک یا دو روز اشتهایش بهتر خواهد شد.

۳. مصرف ماست

یکی از بهترین خوراکی‌ها برای درمان اسهال ماست است. مطالعات نشان داده‌اند باکتری‌های‌ فعال موجود در ماست برای کاهش شدت اسهال و درمان سریع‌تر آن بسیار مؤثر هستند. اگر کودک شما در سنی است که می‌تواند غذاهای جامد بخورد، ماست ساده‌ی بدون قند و تهیه‌شده از شیر کامل برای درمان مشکل او بهترین گزینه است. فراموش نکنید ماستی که می‌خرید، حتما باید حاوی لاکتوباسیلوس یا باکتری‌های فعال باشد.

۴. تعویض پوشک بچه به‌طور مرتب

کودک را خشک نگه‌ دارید. به‌طور مرتب پوشک او را عوض کنید. ممکن است به‌دلیل شل بودن مدفوع، پوستش قرمز و تحریک شود. از کرم و لوسیون مخصوص کودک استفاده کنید.

۵. محبت‌کردن به کودک

کودک را در آغوش بگیرید و به او محبت کنید. کودک در دوران اسهال ناراحتی و درد احساس می‌کند، او را با مهربانی آرام کنید.3

آیا می‌توان از اسهال نوزاد جلوگیری کرد؟

شستن دست‌های خودتان و رعایت بهداشت کودک یکی از مهم‌ترین کارهایی است که می‌توانید برای جلوگیری از انتقال میکروب‌ها و ویروس‌ها به او انجام دهید. میکروارگانیسم‌هایی‌که سبب اسهال می‌شوند از دست‌ها به دهان انتقال می‌یابند. یکی از شایع‌ترین روش‌های انتقال این میکروارگانیسم‌ها تعویض پوشک بچه است.

دست‌هایتان را پس از تعویض پوشک به‌مدت ۱۵ ثانیه با آب گرم و صابون بشویید. از سوی دیگر، کودک به اسباب‌بازی‌ها دست می‌زند و دستانش را به دهانش می‌برد. بنابراین دست‌های کودک را مرتبا تمیز کنید.3

پینوشتها
1.www.beytoote.com
2.www.niniplus.com
3.www.chetor.com