راه درمان بی اختیاری ادرار

نشانه ها و علائم بی اختیاری ادرار

اکثر افراد به صورت گاه و بیگاه دچار ریزش ادرار به صورت قطره ای می شوند. مقدار ریزش ادرار در افراد مختلف متفاوت است.

انواع بی اختیاری ادراری به شرح زیر است :
 

بی اختیاری ادرار ناشی از فشار بالای شکمی

در این موارد ادرار زمانی می ریزد که فشاری به مثانه وارد شود که در اثر سرفه کردن، عطسه کردن، ورزش کردن و گاهی بلند کردن بار سنگین رخ می دهد.
 

بی اختیاری ادرار اورژانسی

احساس نیاز فوری و ناگهانی به تخلیه مثانه و تخلیه غیر ارادی ادرار می باشد. در این موردمعمولا فرد شب ها چندین بار برای ادرار کردن بیدار می شود.

این مورد بیشتر در نتیجه افزایش سن ،عفونت و یا دیگر بیماری های عصبی عضلانی مثل ام اسو یا دیابت می باشد.
 

بی اختیاری ادرار بیش از حد (پر شدن زیاد مثانه)

در این مورد تکرر ادرار و نیاز به تخلیه ادرار به دلیل عدم امکان تخلیه کامل مثانه رخ می دهد.
 

بی اختیاری ادرار عملکردی (اختلال کارکرد مثانه)

یک نقص ذهنی و یا فیزیکی می تواند از مراجعه به موقع به دست شویی ممانعت کند. برای مثال در صورتی که فرد به بیماری آرتریت دچار می باشد، ممکن است نتواند دکمه های خود را به موقع باز کند.

این نوع بی اختیاری ادرار علل مختلف دیگر مانند نگه داشتن بیش از حد ادرار دارد.
 

بی اختیاری ادرار ترکیبی

در این نوع بی اختیاری فرد بیشتر از یک نوع بی اختیاری ادرار را دارد و شایعترین نوع بی اختیاری ادراری می باشد.
 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

ممکن است مطرح کردن این مشکل خاص نزد پزشک مورد دشواری به نظر آید. ولی در صورتی که عدم کنترل ادرار بر زندگی روزمره فرد تاثیر گذاشته و کیفیت زندگی را پایین آورد، نیاز است تا به متخصص اورولوژی مراجعه داشته تا در زمان مناسب برای درمان بی اختیاری ادرار اقدام گردد.
 

همچنین در صورت وجود موارد زیر به پزشک مراجعه گردد

احتمال عفونت ادراری

اختلال کارکرد مثانه

مشکل در انجام فرایض دینی

محدود شدن فعالیت های روزمره و روابط اجتماعی

افزایش احتمال افتادن افراد مسن هنگام عجله داشتن برای مراجعه به دست شویی

وجود بیماری دیگری. 1

علل بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادراری یک بیماری نیست، بلکه نشانه ای از بیماری است. می تواند ناشی از عادات روزمره، مشکلات پزشکی و یا مشکلات جسمی باشد.یک ارزیابی کامل توسط پزشک می تواند به تعیین پشت پرده بی اختیاری کمک کند.
 

علل بی اختیاری ادراری موقت

نوشیدنی ها، غذاها و داروهای خاصی می توانند مانند دیورتیک ها عمل کنند - مثانه تان را تحریک کرده و میزان ادرار شما را افزایش دهند.
آن ها شامل موارد زیر هستند:

_کافئین

_نوشیدنی های کربوناته و آب گازدار

_شیرین کننده های مصنوعی

_شکلات

_فلفل قرمز

_غذاهایی که ادویه، قند یا اسید بسیار بالایی دارند، به خصوص مرکبات

_داروهای فشار خون ، مسکن و شل کننده های ماهیچه

_مقدار زیاد ویتامین C
 

مشکلات پزشکی که موجب بی اختیاری ادرار می شوند

بی اختیاری ادراری ممکن است ناشی از یک مشکل پزشکی قابل درمان باشد، مانند:
 

عفونت دستگاه ادراری

عفونت می تواند مثانه تان را تحریک کند و باعث شود که فشار بیشتری برای ادرار کردن و گاهی بی اختیاری داشته باشید.
 

یبوست

راست روده در نزدیکی مثانه قرار دارد و بسیاری از اعصاب را با هم به اشتراک دارند. مدفوع سفت و فشرده در راست روده، باعث می شود این اعصاب بیش فعال شوند و فرکانس ادرار را افزایش دهند.
 

علل بی اختیاری ادرار مداوم

بی اختیاری ادراری می تواند ناشی از بیماری مزمن یا مشکلات جسمی و یا تغییراتی خاص باشد، از جمله:
 

_بارداری

تغییرات هورمونی و افزایش وزن جنین می تواند منجر به بی اختیاری فشاری شود.
 

_زایمان

زایمان طبیعی می تواند ماهیچه های مورد نیاز برای کنترل مثانه را ضعیف کند و همچنین به اعصاب مثانه و بافت حمایتی آسیب برساند که منجر به افت (پرولاپس) کف لگن می شود. با پرولاپس، مثانه، رحم، مقعد و یا روده کوچک می تواند از وضعیت عادی خارج شوند و به واژن نزدیک شوند.

چنین جلوافتادگی هایی می تواند با بی اختیاری در ارتباط باشد.
 

عواملی که موجب بی اختیاری ادرار در زنان و مردان می شوند

_تغییرات به همراه سن

پیش از این هم در بخش سلامت نمناک خواندید که پیری ماهیچه مثانه می تواند توانایی مثانه را برای نگهداری ادرار کاهش دهد. هم چنین غیر ارادی شدن مثانه با پیر شدن بیشتر می شود.
 

_یائسگی

بعد از یائسگی، زنان استروژن کمتری تولید می کنند، هورمونی که به حفظ پوشش مثانه و مجرای پیشاب کمک می کند. برخی از این بافت ها بی اختیاری را تشدید می کنند.
 

_هیسترکتومی

در زنان، مثانه و رحم توسط ماهیچه ها و رباط های یکسانی مورد حمایت قرار می گیرند.

هر جراحی مربوط به سیستم تولید مثل زن، مثل برداشتن رحم، ممکن است بر ماهیچه های کف لگن تاثیر بگذارد که می تواند منجر به بی اختیاری می شود.
 

_بزرگ شدن پروستات

به خصوص در مردان مسن، بی اختیاری اغلب ناشی از بزرگ شدن غده پروستات است، شرایطی که به عنوان هیپرپلازی بی خطر شناخته می شود.
 

_سرطان پروستات

در مردان، بی اختیاری استرسی یا بی اختیاری اضطراری می تواند با سرطان پروستات ایجاد شود. اما اغلب، بی اختیاری عارضه جانبی درمان سرطان پروستات است.
 

_گرفتگی

وجود تومور در هر جایی در امتداد مجرای ادرار می تواند جریان نرمال ادرار را مسدود کند که منجر به بی اختیاری بیش از حد می شود.

سنگ هایی مثل سنگ مثانه و توده های سنگ مانندی که در مثانه ایجاد می شوند - گاهی اوقات باعث نشت ادرار می شوند.
 

_اختلالات عصبی

اسکلروز چندگانه، بیماری پارکینسون، سکته مغزی، تومور مغزی یا آسیب نخاعی می تواند با علایم عصبی که در کنترل مثانه شرکت دارند تداخل پیدا کند و باعث بی اختیاری ادراری می شود.
 

عوامل خطر بی اختیاری ادرار

عواملی که ریسک ابتلا به بی اختیاری ادرار را افزایش می دهند، عبارتند از:
 

_جنسیت

به احتمال زیاد زنان دچار بی اختیاری استرسی بیشتری می شوند. بارداری، زایمان، یائسگی و بدن طبیعی زنانه باعث این تفاوت می شوند. با این حال، مردانی که مشکلات غدد پروستاتی دارند، در معرض خطر بسیاری برای بی اختیاری ادراری قرار دارند.
 

_اضافه وزن

وزن اضافی فشاری را روی مثانه و ماهیچه های اطرافش می آورد، آن ها را تضعیف می کند و به ادرار اجازه می دهد تا زمانی که سرفه یا عطسه می کنید تخلیه شود.
 

سیگار کشیدن

مصرف دخانیات می تواند خطر بی اختیاری ادراری را افزایش دهد. 2

عوارض

بی اختیاری ادراری مزمن عوارض زیر را به دنبال دارد:
 

مشکلات پوستی

پوست همیشه مرطوب مشکلاتی نظیر جوش، عفونت پوستی و زخم را به دنبال دارد.
 

عفونت مجرای ادرار

بی اختیاری خطر عفونت مکرر مجرای ادرار را به همراه دارد.

تحت الشعاع قرار دادن زندگی شخصی

بی اختیاری ادراری روابط اجتماعی، روابط فرد در محیط کار و روابط شخصی را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
 

پیشگیری

همیشه نمی‌توان مانع از بروز بی اختیاری ادراری شد اما برای کاهش خطر ابتلا به این وضعیت می‌توانید:

وزن سالم خود را حفظ کنید

ورزش کف لگن را تمرین کنید

از کافئین و غذاهای اسیدی که باعث تحریک مثانه می‌شود بپرهیزید

فیبر بیشتری مصرف کنید که مانع از یبوست، یکی از دلایل بی اختیاری، می‌شود 

سیگار نکشید یا برای ترک سیگار کمک بگیرید
 

تشخیص

تشخیص نوع بی اختیاری بسیار مهم است و علائم معمولا در تشخیص نوع بی اختیاری به پزشک کمک می‌کند.

این اطلاعات راهنمای تصمیم‌گیری برای روش درمان خواهد بود.

احتمالا پزشک ابتدا سابقه‌ی پزشکی‌تان را بررسی می‌کند و معاینه‌ی فیزیکی دقیقی انجام می‌دهد.

سپس از شما می‌خواد مانور ساده‌ای، مانند سرفه، انجام دهید که نشان‌دهنده‌ی بی اختیاری است.

سپس پزشک موارد زیر را پیشنهاد می‌دهد:
 

پیشاب سنجی

یک نمونه از ادرار از نظر عفونت، خون یا سایر ناهنجاری‌ها بررسی می‌شود.

ثبت وضعیت مثانه

تا چند روز مقدار مایعاتی که می‌نوشید، زمان دفع ادرار، مقدار ادرار دفع شده، نیاز مبرم به دفع ادرار و تعداد دفعات بی اختیاری را ثبت می‌کنید.

اندازه‌گیری ادرار باقی مانده در مثانه بعد از دفع: از شما خواسته می‌شود در ظرفی که میزان ادرار دفع شده را اندازه می‌گیرد ادرار کنید.

سپس پزشک با استفاده از کاتتر یا تست سونوگرافی میزان ادرار باقی مانده در مثانه را اندازه می‌گیرد. اگر مقدار ادرار باقی مانده در مثانه بسیار زیاد باشد، یعنی مجرای ادرار مسدود است یا در اعصاب یا عضلات مثانه اختلال وجود دارد.
 

درمان

درمان بی اختیاری ادراری به نوع، شدت و علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. شاید به ترکیب چند روش برای درمان احتیاج باشد.

اگر یک بیماری زمینه‌ای علت بروز علائم است، پزشک ابتدا بیماری را درمان می‌کند.

پزشک ابتدا روشی را پیشنهاد می‌کند که از همه کمتر تهاجمی است و بعد درصورت موفق نبودن این روش، به سراغ گزینه‌های دیگر می‌رود.
 

۱. روش‌های رفتاری

ممکن است پزشک موارد زیر را پیشنهاد کند:

آموزش مثانه

برای به تاخیر انداختن ادرار بعد از احساس نیاز مبرم به دفع. ابتدا می‌توانید هربار که نیاز به دفع ادرار دارید، عمل تخلیه را ده دقیقه به تاخیر بیندازید. هدف این است که فاصله‌ی رفتن به دستشویی طولانی‌تر شود تا وقتی که فقط هر 2.5 تا 3.5 ساعت در میان به دستشویی بروید.

دفع مجدد

برای این که یاد بگیرید مثانه را کامل تخلیه کنید تا از بی اختیاری سرریز جلوگیری شود. دفع مجدد یعنی بعد از دفع ادرار چند دقیقه صبر کنید و بعد دوباره سعی کنید تا مثانه را خالی کنید.

برنامه ریزی برای رفتن به توالت

در این روش به جای این که صبر کنید تا احساس دفع ادرار به شما دست دهد، هر دو تا چهار ساعت ادرار را دفع می‌کنید. 

کنترل مایعات و رژیم غذایی: برای باز پس گرفتن کنترل مثانه. لازم است مصرف کافئین یا غذاهای اسیدی را کم یا قطع کنید.

کاهش مصرف مایعات، کاهش وزن یا افزایش فعالیت فیزیکی نیز می‌تواند باعث تسکین علائم شود.
 

۲. ورزش عضلات کف لگن

ممکن است پزشک پیشنهاد دهد مرتبا این ورزش را انجام دهید تا عضلاتی که به کنترل دفع ادرار کمک می‌کنند قوی شوند.

این ورزش که ورزش کگل نیز نام دارد، مخصوصا برای بی اختیاری استرس موثر است اما به بی اختیاری مبرم نیز کمک می‌کند.

برای ورزش کف لگن، تصور کنید سعی دارید جلوی سرریز شدن ادرار را بگیرید. سپس:

عضلاتی را که برای توقف ادرار از آن استفاده می‌کنید منقبض کنید و به مدت پنج ثانیه نگه دارید.

سپس پنج ثانیه استراحت کنید. (اگر انجام این کار برایتان دشوار است، با دو ثانیه انقباض و سه ثانیه استراحت شروع کنید.)

کم‌کم مدت انقباض را به ده ثانیه برسانید.

روزی حداقل سه بار این ده ثانیه را تکرار کنید.

پزشک برای تشخیص این که باید کدام یک از عضلات را منقبض کنید، به شما پیشنهاد می‌دهد با فیزیوتراپ کار کنید یا روش‌های بیوفیدبک را امتحان کنید.
 

۳. تحریک الکتریکی

در این روش، الکترودهایی به صورت موقتی وارد رکتوم یا واژن می‌شود تا عضلات کف لگن تحریک و قوی شوند. تحریک الکتریکی ملایم به بی اختیاری استرس و بی اختیاری مبرم کمک می‌کند اما طی چند ماه به چندبار درمان نیاز دارید.

۴. دارو

معمولا برای درمان بی اختیاری ادراری از داروهای زیر استفاده می‌شود:

داروی خنثی کننده‌ی اثر استیل کولین

این داروها به تسکین بیش فعالی مثانه کمک می‌کنند و درمورد بی اختیاری مبرم مفید واقع می‌شوند.

ازجمله این داروها می‌توان به اکسی بوتینین (دیتروپان اکس ال)، تولترودین (دترول)، داریفناسین (انابلکس)، فسوترودین (توویاز)، سولیفناسین (وسیکار) و تروسپیوم (سانکتورا) اشاره کرد.

میرابگرون (میربتریک)

این دارو که برای درمان بی اختیاری مبرم مورد استفاده قرار می‌گیرد، عضلات مثانه را ریلکس می‌کند و ظرفیت مثانه برای نگهداری ادرار را افزایش می‌دهد.

همچنین باعث می‌شود میزان دفع ادرار در هر مرتبه افزایش یابد تا مثانه بهتر تخلیه شود.

داروهای مسدودکننده‌ی بتا

این داروها به مردانی که از بی اختیاری مبرم یا سرریز رنج می‌برند کمک می‌کند تا عضلات مثانه و فیبرهای عضلانی در پروستات ریلکس شوند و عمل تخلیه راحت‌تر صورت پذیرد.

از جمله می‌توان به تامسولوسین (فلومکس)، آلفوزوسین (اوروکساترال)، سیلودوسین (راپافلو)، دوکسازوسین (کاردورا) و ترازوسین اشاره کرد.

استروژن موضعی

مصرف دوز پایین استروژن موضعی به صورت کرم، حلقه یا برچسب واژن به جوان‌سازی بافت مجرای ادرار و ناحیه‌ی واژن کمک می‌کند.

استروژن سیستمیک (مصرف قرص استروژن) برای درمان بی اختیاری ادراری توصیه نمی‌شود و حتی ممکن است این وضعیت را بدتر کند.

۵. دستگاه‌های پزشکی

دستگاه‌های زیر برای درمان بی اختیاری ادرار در زنان مورد استفاده قرار می‌گیرد:

وارد کردن دستگاه به مجرای ادرار

قبل از انجام فعالیت‌های خاص، مانند تنیس که باعث تحریک بی اختیاری می‌شود، یک دستگاه کوچک و شبیه به تامپون وارد مجرای ادرار می‌شود. این دستگاه مانع از تخلیه‌ی ناخودآگاه می‌شود و قبل از دفع ادرار خارج می‌شود.
 

شیاف مهبل

در این روش یک حلقه‌ی سفت را وارد واژن می‌کنید و تمام روز در نمی‌آورید. معمولا کسانی که دچار افتادگی لگن هستند و به همین دلیل از بی‌ اختیاری رنج می‌برند از این دستگاه استفاده می‌کنند. شیاف مهبل به بالا نگه داشتن مثانه، که نزدیک واژن است، کمک می‌کند تا مانع از بی اختیاری شود.
 

۶. روش‌های مداخله‌ای

روش‌های زیر به درمان بی اختیاری ادراری کمک می‌کنند:

تزریق مواد حجیم

در این روش یک ماده‌ی مصنوعی به بافت اطراف مجرای ادرار تزریق می‌شود.

مواد حجیم به بسته نگه داشتن مجرای ادرار و کاهش عمل تخلیه کمک می‌کنند.

معمولا این روش نسبت به روش‌های تهاجمی مانند جراحی برای درمان بی اختیاری استرس کم‌تر موثر است و لازم است مرتبا تکرار شود.
 

سم بوتولینوم نوع A (بوتاکس)

تزریق بوتاکس به عضله‌ی مثانه به کسانی که از بیش فعالی مثانه رنج می‌برند کمک می‌کند. معمولا این روش تنها زمانی پیشنهاد می‌شود که سایر روش‌های اولیه جواب ندهند.

تحریک اعصاب

در این روش، دستگاهی شبیه به دستگاه تنظیم کننده‌ی ضربان قلب زیر پوست کاشته می‌شود تا ضربان الکتریکی بدون درد را به اعصاب مربوط به کنترل مثانه (اعصاب ساکرال) برساند.

اگر سایر روش‌های درمان موثر واقع نشده باشد، تحریک اعصاب ساکرال به کنترل بی اختیاری مبرم کمک می‌کند.

می‌توان این دستگاه را زیر پوست کفل ایمپلنت و به کمر، بالای قسمت شرمگاهی متصل کرد یا به کمک دستگاه مخصوص به واژن وارد کرد.
 

۷. جراحی

اگر سایر گزینه‌ های درمان موثر واقع نشود، می‌توان از چند عمل جراحی برای درمان مشکلاتی که باعث بی اختیاری ادرار شده بهره گرفت:

عمل اسلینگ

در این روش از لایه‌های بافت بدن یا مواد مصنوعی برای تهیه‌ی اسلینگ دور مجرای ادرار و قسمت عضلات حجیم، جایی که مثانه به مجرای ادرار متصل می‌شود (گردن مثانه)، استفاده می‌شود.

اسلینگ به بسته نگه داشتن مجرای ادرار، مخصوصا هنگام عطسه یا سرفه، کمک می‌کند. از این روش برای درمان بی اختیاری استرس استفاده می‌شود.

تعلیق گردن مثانه

این روش طوری طراحی شده تا از مجرای ادرار و گردن مثانه حمایت کند. در این عمل شکم برش داده می‌شود بنابراین بیمار باید تحت بیهوشی عمومی یا نخاعی قرار بگیرد.

جراحی افتادگی

زنانی که از بی اختیاری چندگانه و افتادگی لگن رنج می برند، باید عمل اسلینگ و جراحی افتادگی را انجام دهند.

عضله ی ادراری مصنوعی

یک حلقه‌ی حاوی مایع دور گردن مثانه‌ی مردان کاشته می‌شود تا عضله‌ی ادراری، تا زمانی که فرد نیاز به دفع ادرار ندارد، بسته بماند. برای دفع ادرار، به دریچه‌ای را که زیر پوست کاشته شده و باعث خالی شدن حلقه می‌شود فشار می‌دهید و ادرار تخلیه می‌شود.
 

۸. پد و کاتترهای جذب شونده

اگر مصرف دارو بی‌اختیاری ادراری را به طور کامل برطرف نکند، می‌توانید از محصولاتی استفاده کنید که به تسکین علائم کمک می‌کند:

پد و پوشک‌های محافظتی

اکثر محصولات درست به اندازه‌ی لباس زیر برجستگی دارند و شما به راحتی می‌توانید آن‌ها را زیر لباس‌های عادی خود بپوشید.

مردانی که با قطرات ادرار مشکل دارند می‌توانند از جمع کننده‌ی قطرات (پاکت کوچکی از پد جذب کننده که روی آلت تناسلی پوشیده می‌شود و توسط لباس زیر جذب سر جای خود باقی می‌ماند) استفاده کنند. 

کاتتر

اگر دلیل بی اختیاری این است که مثانه به طور کامل تخلیه نمی‌شود، پزشک از شما می‌خواهد روش استفاده از کاتتر را یاد بگیرید و چندبار در روز این کار را انجام دهید تا مثانه خالی شود. روش شستشوی کاتتر برای استفاده‌ی دوباره به شما آموزش داده می‌شود. 3

پی نوشت:
1.www.vclinic.io
2.www.namnak.com
3.www.darmankade.com