انواع متداول سردرد در دوران بارداری

سردرد تنشی یا استرسی

این عامل شایع‌ترین علت سردرد همراه با سفتی عضلانی و درد خفیف تا متوسط است که می‌تواند ساعت‌ها در پشت گردن و سر تداوم داشته باشد. این نوع از سردرد با اختلالات عصبی و تهوع همراه نیست و معمولاً به استراحت، ماساژ، حرارت یا یخ، داروهای ضدالتهابی و آرام‌بخش‌های ضعیف پاسخ داده و به ندرت به بستری شدن در بیمارستان لازم دارد.

سردرد کلاستر یا خوشه‌ای

حاملگی تأثیری بر شدت این نوع سردرد ندارد. درمان این نوع سردرد در مرحلۀ حاد، شامل اکسیژن ۱۰۰% و تجویز سوماتریپتان است. این عارضه جزء سردردهای نادر اولیه بوده که طی آن درد یک‌طرفه شدید که به‌صورت و چشم‌ها انتشار یافته و ۱۸۰-۱۵ دقیقه به همراه علائم بیقرای به طول می‌انجامد.

ممکن است میگرن در دوران کودکی شروع شود، در دوران نوجوانی به اوج رسیده و با افزایش سن از شدت و دفعات آن کاسته خواهد شد.

شیوع سالانه در زنان ۱۷ درصد و در مردان ۶ درصد است. ۵ درصد زنان دچار میگرن احتمالی هستند، یعنی همۀ معیارها را به جز یک مورد دارند. میگرن در زنان جوان شایع است و به‌خصوص در دوران حاملگی بیشتر دیده می‌شود.

سردرد میگرنی

شیوع میگرن در سه ماهۀ اول حاملگی ۲ درصد است که بیشتر آنها در دوران حاملگی بهبود می‌یابند. گاهی اوقات میگرن با «اورا» اولین بار در دوران بارداری ظاهر می‌شود. اورا نوعی اختلال گذرای دیداری، حسی یا حرکتی‌ست که حاکی از شروع سردرد است.

زنان بارداری که قبلا دچار علائم میگرن بوده‌اند، ممکن است علائم دیگری داشته باشند. در این‌صورت اگر بیمار علائم عصبی جدیدی داشته باشد، باید مورد معاینه قرار گیرد.

به‌طور کلاسیک، گمان بر این بود که سردرد میگرنی با افزایش خطر برای مادر یا جنین همراه نیست، اما اخیراً این موضوع رد شده است. در تحقیقات نشان داده شده که سردرد در بارداری احتمال پره اکلامپسی، هایپرتنشن بارداری، پره ترم لیبر و سایر اختلالات قلبی عروقی شامل سکته‌های مغزی ایسکمیک را افزایش می‌دهد.

میگرن با افزایش خطر سکتۀ مغزی به میزان ۱۶ برابر، انفاکتوس میوکارد ۵ برابر، بیماری قلبی ۲ برابر، ترومبو آمبولی وریدی ۲ برابر و مسمومیت حاملگی ۲ برابر همراه است.1

خطرات میگرن در بارداری

میگرن بارداری ممکن است احتمال سکته مغزی، بیماری قلبی، لخته‌شدن خون در رگ‌ها و سایر مشکلات عروقی در حاملگی را افزایش دهد.

دلیل اینکه چرا حملات شدید میگرن به سکته مغزی و بیماری عروقی می‌انجامد،‌ روشن نیست. اما ممکن است به دلیل مقاومت بدن این زنان در مقابل فشارهای عروقی باشد که به طور طبیعی در حین بارداری رخ می‌دهد. در حین بارداری کل حجم خون بدن، حجم ضربه‌ای خون تلمبه‌شده از قلب و ضربان قلب بالا می‌رود.

زنانی که در حین بارداری دچار میگرن می‌شوند، نسبت به زنان دیگر 15 بار بیشتر دچار سکته مغزی شوند.

زنانی که در حین بارداری دچار میگرن می‌شوند، نسبت به زنان دیگر 2 برابر بیشتر دچار حمله قلبی شوند.

زنانی که در حین بارداری دچار میگرن می‌شوند، نسبت به زنان دیگر 3 برابر بیشتر دچار لخته خونی و سایر مشکلات عروقی در حین بارداری شوند.

زنان دچار میگرن شدید یا مداوم در حین بارداری باید به عوامل خطری مانند: فشار خون بالا،‌ کلسترول بالا، دیابت، سابقه لخته شدن خون،‌ بیماری قلبی و سکته‌های مغزی توجه داشته باشند.2

علت سردرد میگرنی در بارداری

تغییرات هورمونی و افزایش حجم خون بدن موجب تحریک بروز سردرد‌های مکرر در بارداری می‌شود. سایر علل شایع بروز سردرد در بارداری عبارتند از:

هر گونه نوسان در فشار خون مادر می‌تواند موجب بروز سردرد شود.

اگر مادر قبل از بارداری نیز دچار سردرد یا میگرن بوده است، احتمال بروز سردرد در دوران بارداری نیز زیاد است

علائم بارداری مانند خستگی مفرط، گرسنگی، بی‌تحرکی، کم‌آبی بدن و غیره می‌توانند موجب بروز سردرد نیز شوند.

یکی از عوارض خوردن مقادیر زیاد کافئین، بروز سردرد است. اگر شما به طور ناگهانی مصرف کافئین را قطع کنید، این کار نیز موجب تحریک بروز سردرد می‌شود.

گرفتگی سینوس‌ها موجب بروز در پشت استخوان گونه می‌شود که این درد موجب تحریک سردرد نیز می‌شود. همچنین هر گونه فشار به ناحیه چشم بر اثر تغییر فشار داخلی در اطراف چشم‌ها می‌تواند بر بینایی اثر داشته و منجر به سردرد شود.

داشتن استرس زیاد موجب بروز سردردهای تنشی می‌شود و یا در صورتی که شخص سردرد داشته باشد درد او را تشدید می‌کند.

ممکن است بیمار در پشت گردن خود و در پایین جمجمه احساس درد داشته باشد که ناشی از کم‌آبی بدن است.3

زمانی که باید به پزشک مراجعه شود

اگر سردردهای مکرری را تجربه می‌کنید که حتی با مسکن‌هایی که پزشک تجویز کرده، درمانی حاصل نمی‌شود، می‌تواند نشانه یک بیماری جدی به نام پره اکلامپسی در مادر باشد. اگر این مورد در مادر وجود داشته باشد، علائم دیگری همچون فشارخون و مشکلات کلیوی نیز مشاهده خواهد شد.

پره اکلامپسی بیشتر در نیمه دوم بارداری رخ می‌دهد، چندین نکته دیگری که در این رابطه وجود دارد این است که اگر همراه با سردرد، احساس درد زیر دنده، احساس سوزش در سر دل، تورم صورت، دست یا پا و مشکلات بینایی داشتید، باید سردردهای خود را جدی بگیرید، در نهایت در این مواقع بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید و مشکل خود را با او درمیان بگذارید.1

درمان سردرد میگرنی

بیشتر زنان باردار مبتلا به سردرد میگرنی با پیشرفت بارداری بهبود می یابند. برای درمان فوری سردرد موارد زیر توصیه می شود: تیلنول (استامینوفن) به تنهایی اولین خط درمان است. سردرد هایی که تنها به تیلنول پاسخ نمی دهند میتوانند با درمان های ترکیبی تسکین یابند از جمله:

تیلنول (۶۵۰ تا ۱۰۰۰ میلی گرم) با رگلان (۱۰ میلی گرم)

تیلنول با کدئین (۳۰ تا ۶۰ میلی گرم)

تیلنول (۳۲۵ میلی گرم) با کافئین (۴۰ میلی گرم) و بوتالبیتال (۵۰ میلی گرم)

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)

مانند ناپروکسن یا ایبوپروفن، گزینه دوم هستند و در سه ماهه دوم بی خطر هستند. در سه ماهه اول، ارتباط با سقط جنین پیشنهاد شده است و در سه ماهه سوم استفاده از آنها با بسته شدن زودرس آرتروسکوپی مجرا (رگ قلب) مرتبط است.

اپیوئیدها

اپیوئیدها (مانند اکسید کادون، هیدرومورفون، مپریدین، مورفین) گزینه سوم هستند. این داروها نباید برای درد مزمن استفاده شوند چرا که اعتیاد آورند و می توانند در افزایش مصرف دارو نقش داشته باشند. همچنین ممکن است تهوع و استفراغ و یبوست مرتبط با بارداری را بدتر کنند. همه اپیوئیدها احتمال اعتیاد مادران و علائم ترک در دوران نوزادی را دارند؛ بنابراین، نباید برای مدت زمان طولانی استفاده شوند.

تریپتان ها

در مورد علائم متوسط تا شدید در بیمارانی که به سایر داروها پاسخ نمی دهند، می توان مصرف تریپتان ها را در نظر گرفت. سوماتریپتان در درمان سردرد های میگرنی بسیار موثر است. تجربه مصرف تریپتان در دوران بارداری در مرحله اول شامل سوماتریپتان است و به طور کلی بی خطر است.

داروهایی برای کاهش تهوع و استفراغ

مکلیزین (۲۵ میلی گرم خوراکی)، دیفن هیدرامین (۲۵ تا ۵۰ میلی گرم به صورت خوراکی) و پرومتازین (۱۲ تا ۲۵ میلی گرم به صورت خوراکی، داخل عضلانی) در دوران بارداری برای کاهش تهوع و استفراغ همراه با میگرن یا درمان میگرن ترجیح داده میشوند.4

پینوشتها
1.www.maryamhospital.ir
2.www.beytoote.com
3.www.drsolmazmohamadi.com
4.www.rastineh.com