سکته مغزی چیست

سکته‌ی مغزی یک اورژانس پزشکی است، سکته‌ی مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به مغز قطع شود. بدون خون و اکسیژن، سلول‌های مغز شروع به مردن می‌کنند. این عارضه می‌تواند باعث علائم جدی، ناتوانایی‌های پایدار و حتی مرگ شود.

خیلی وقت ها افراد اصلا متوجه علائم سکته مغزی نمی شوند، چراکه این علائم را نمی شناسند و فکرش را هم نمی کنند تغییراتی که در آنها ایجاد شده، علائم سکته هستند.

تا مدتی قبل، پزشکان بالاترین سن شیوع و شروع سکته مغزی را در میان افراد بالاتر از 65 سال می دانستند. اما بر اساس گزارش های جدید، افراد جوان در بالاترین معرض خطر برای سکته مغزی قرار دارند.

بررسی ها نشان داده اند که به طور کلی 15 درصد از شایع ترین انواع سکته های مغزی، در میان افراد جوان و نوجوان رخ می دهد.

بیش از 85 درصد این سکته ها از نوع سکته مغزی ایسکمیک هستنند، یعنی به دلیل توقف خونرسانی به مغز در اثر گرفتگی عروق توسط لخته خون ایجاد می شوند.

بر اساس این گزارش ها جوانانی که عوامل خطر ابتلا به سکته مغزی را دارند، بیشتر در معرض خطرند، شرایطی نظیر ابتلا به دیابت، فشار خون، چربی خون بالا، مصرف سیگار و بیماری قلبی مادرزادی.

متاسفانه بررسی های انجام شده حاکی از افزایش نگرانی و البته شیوع عوامل خطر سکته مغزی در میان جوانان است که آنها را مستعد سکته های ایسکمیک مغزی می کند که در صورت عدم درمان، عود سکته ها و در نهایت مرگ را در پی خواهد داشت.

بر اساس آمارهای انجمن بین المللی سکته، تقریبا دو سوم افرادی که سابقه سکته مغزی داشته اند، به درجاتی از ناتوانی مبتلا شده اند.

اما به منظور جان سالم به در بردن از این تهدیدهای سلامتی، یکی از مهم ترین راه ها، شناخت علائم اولیه سکته مغزی است.

مشکل آنجاست که به دلیل وجود یک باور قدیمی که سکته مغزی مخصوص افراد کهنسال است، جوانان هرگز خود را در معرض خطر سکته نمی بینند و تلاشی برای افزایش آگاهی خود در این باره ندارند.

اما باید بدانید تشخیص سریع و شناخت علائم سکته مغزی و انجام اقدامات درمانی فوری می تواند تاثیرات سکته را به حداقل رسانده و جدا محافظ زندگی باشد.

البته مساله دیگری که اهمیت دارد این است که صرف نظر از سن بیمار، این علائم باید هرچه سریع تر مورد پیگیری قرار گرفته و علت اصلی درمان شود.

انواع مختلف سکته مغزی چیست

سه نوع اصلی از سکته مغزی وجود دارد: حمله ایسکمیک گذرا، سکته مغزی ایسکمیک و سکته‌ی مغزی هموراژیک. برآورد شده است که 87 درصد از سکته‌های مغزی ایسکمیک هستند.

حمله ایسکمی گذرا

پزشکان یک حمله ایسکمیک گذرا (TIA) را هشداری برای سکته اصلی می‌دانند. هر چیزی که موقتاً جریان خون را به مغز را دچار اختلال کند، باعث حمله ایسکمیک گذار یا TIA می‌شود. از مهم‌ترین علل سکته‌ی مغزی ایسکمیک گذرا می‌توان به لخته خون اشاره کرد.

سکته‌ی مغزی ایسکمیک

یک سکته مغزی ایسکمیک زمانی اتفاق می‌افتد که یک لخته خون از جریان خون به مغز منتقل می‌شود. لخته شدن خون اغلب به علت آترواسکلروز است که باعث ایجاد ذخایر چربی در قسمت داخلی عروق خونی می‌شود. بخشی از این ذخایر چربی می‌تواند باعث اختلال و انسداد جریان خون به مغز شود که بسیار شبیه به یک حمله قلبی است.

علل سکته‌ی مغزی ایسکمیک می‌تواند یک نوع آمبولی باشد، به این معنی که لخته شدن خون از قسمت دیگری از بدن شما به مغز شما منتقل می‌شود. تخمین زده می‌شود که 15 درصد سکته‌ی مغزی ماژول به علت بیماری فیبریلاسیون دهلیزی است که در آن ریتم قلب دچار بی نظمی می‌شود. یک سکته مغزی ترومبوتیک یک سکته‌ی مغزی ایسکمیک است که توسط لخته ای تشکیل شده در یک رگ خون در مغز شما ایجاد می‌شود.

سکته هموراژیک

علل سکته مغزی هموراژیک به علت خونریزی در مغز است، این سکته‌ی مغزی هنگامی رخ می‌دهد که یک رگ خون در مغز پاره شود. این اتفاق به علت ترکیدن یک شریان ضعیف شده و خونریزی آن به بافت مغزی اطراف رخ می‌دهد. فشار ناشی از این خونریزی سلول‌های مغزی را تخریب کرده و بافت تخریب‌شده قادر به انجام عملکرد صحیح خود نخواهد بود.

علائم سکته‌ مغزی

انواع مختلف سکته‌ی مغزی باعث ایجاد علائم مشابهی می‌شوند، زیرا هر کدام در جریان مغز تأثیر می‌گذارد. تنها راه برای تعیین نوع سکته مغزی از طریق تست‌های تصویربرداری است. نشانه‌ها و علائم هشدار دهنده سکته مغزی عبارت‌اند از:

* ضعف، فلج یا بی حسی ناگهانی صورت، دست و یا پا که معمولاً در یک سمت بدن رخ می‌دهد.
* اختلال در گفتار و یا حتی عدم توانائی در صحبت کردن
* اختلال دید ناگهانی و یا دو بینی
* سرگیجه، اختلال تعادل و یا اختلال در هماهنگی حرکات عضلات بدن
* یک سردرد غیر معمول و ناگهانی که ممکن است همراه با سفتی گردن، درد صورت، درد در بین چشمان، استفراغ و یا تغییر سطح هوشیاری باشد
* گیجی و یا اختلال در حافظه، درک فضائی و یا مشکل در درک مسائل فکری
* سردرگمی ناگهانی
* راه رفتن، سرگیجه ناگهانی یا از دست دادن هماهنگی
* تاری دید در یک یا هر دو چشم

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر متوجه علائم یا نشانه‌های سکته‌ی مغزی شده باشید، حتی اگر به نظر می‌رسد که ناپایدار هستند، فوراً به پزشک متخصص جهت بررسی علائم و تشخیص مراجعه کنید. فوری مراجعه کنید. شما باید به پزشک متخصص مغز اعصاب جهت بررسی علائم و تشخیص علل سکته‌ی مغزی مراجعه کنید، شما می‌توانید از لیست سامانه نوبت دهی دکتر دکتر پزشک متخصص مغز و اعصاب خود را جهت بررسی علائم و علل سکته مغزی انتخاب کنید.

علل سکته مغزی

علل سکته مغزی ممکن است به علت مسدود شدن رگ های خون مغز (سکته‌ی مغزی ایسکمیک) یا نشت یا پاره یک رگ خونی (سکته مغزی) ایجاد شود. برخی از افراد ممکن است تنها اختلال موقت جریان خون به مغز (حمله ایسکمیک گذرا یا TIA) را تجربه کنند که آسیب دائمی ایجاد نمی‌کند.

علل سکته مغزی ایسکمیک

حدود 80 درصد سکته مغزی، از نوع سکته ایسکمیک است. سکته‌های ایسکمیک زمانی اتفاق می‌افتد که شریان‌های مغز تنگ شوند یا مسدود شوند و باعث کاهش شدت جریان خون (ایسکمی) شود. شایع‌ترین سکته‌های مغزی ایسکمیک عبارت‌اند از:

سکته‌ی مغزی ترومبوتیک سکته‌ی مغزی ترومبوتیک زمانی اتفاق می‌افتد که یک لخته خون (ترومبوز) در یکی از شریان‌هایی که خون را به مغز می‌رساند تشکیل می‌شود. لخته ممکن است به دلیل رسوبات چربی (پلاک) ایجاد شود که در شریان‌ها ایجاد می‌شود و موجب کاهش جریان خون (آترواسکلروز) می‌شود. سکته مغزی حاد زمانی اتفاق می‌افتد که یک لخته خون – معمولاً در قلب – شکل گرفته و از طریق جریان خون به رگ های مغز می‌رود و در آنجا گیر می‌کند.

علل سکته مغزی هموراژیک

سکته‌ی مغزی هموراژیک هنگامی رخ می‌دهد که یک رگ خون در مغز نشت یا پارگی می‌شود… خونریزی یا در اثر شرایطی مثل فشار خون بسیار بالا که بر روی رگ‌ها فشار وارد می‌کند ایجاد می‌شود و یا گاهی در عین اینکه فشار خون خیلی بالا نیست در اثر ضعف قسمتی از جداره رگ، پارگی ایجاد شده و خون وارد بافت مغزی می‌شود. گاهی نیز ارتباطات غیر طبیعی بین شریان‌ها و وریدهای مغزی عامل ایجاد خونریزی است.

علل حمله ایسکمیک گذرا (TIA)

یک حمله ایسکمیک گذرا (TIA) – گاهی اوقات به عنوان یک هشدار جدی شناخته می‌شود. کاهش موقت در جریان خون به بخشی از مغز باعث می‌شود حمله ایسکمیک گذرا (TIA) رخ دهد که ممکن است تا پنج دقیقه طول بکشد.

علل سکته‌ی مغزی ایسکمی، یک لخته خون است که باعث اختلال در جریان خون به مغز می‌شود، اما آسیب بافت دائمی و علائم پایدار در این حالت وجود ندارد. اگر شما یک TIA داشته اید، به این معنی است که احتمالاً یک رگ مغزی شما مسدود شده یا تنگ شده وجود دارد.

عوامل خطر سکته مغزی

بسیاری از عوامل می‌توانند خطر سکته مغزی را افزایش دهند. بعضی از عوامل همچنین می‌توانند احتمال ابتلا به حمله قلبی را افزایش دهند. عوامل افزایش خطر سکته مغزی عبارت‌اند از:

* داشتن اضافه وزن یا چاق
* عدم فعالیت فیزیکی
* نوشیدن سنگین الکل
* استفاده از مواد مخدر غیر قانونی مانند کوکائین و متا مفتامین
* فشار خون بالاتر از 120/80 میلیمتر جیوه (میلی متر جیوه)
* سیگار کشیدن
* کلسترول بالا
* دیابت
* بیماری‌های قلبی عروقی، از جمله نارسایی قلبی، نقص‌های قلبی، عفونت قلب یا ریتم قلب غیرطبیعی
* سابقه شخصی یا خانوادگی سکته‌ی مغزی، حمله قلبی یا حمله ایسکمیک گذرا.

سایر عوامل مرتبط با خطر بالای سکته‌ی مغزی عبارت‌اند از:

* سن افراد بالای 55 سال یا بالاتر خطر ابتلا به سکته مغزی را بیشتر از افراد جوان دارند.
* نژاد – آفریقایی-آمریکایی ها نسبت به افراد نژاد دیگر دارای خطر بیشتر سکته مغزی هستند.
* جنسیت – مردان خطر ابتلا به سکته‌ی مغزی نسبت به زنان دارند.

عوارض جانبی سکته مغزی

سکته مغزی بسته به اینکه کدام ناحیه مغز فاقد جریان خون و اکسیژن شود، می‌تواند گاهی اوقات معلولیت‌های مداوم یا دائمی را ایجاد کند. عوارض ممکن عبارت‌اند از:

فلج یا از دست دادن حرکت عضلانی. ممکن است در یک طرف بدن فلج شود یا کنترل عضلات خاصی مانند آنهایی که در یک طرف صورت یا یک بدن از دست برود.

مشکل صحبت کردن یا بلع سکته مغزی ممکن است کنترل عضلات دهان و گلو را تحت تأثیر قرار دهد.

از دست دادن حافظه و یا مشکلات تفکر. بسیاری از افراد مبتلا به سکته‌ی مغزی، ممکن است دشواری تفکر، قضاوت، تفکر و درک مفاهیم را داشته باشند.

مشکلات عاطفی. افراد مبتلا به سکته‌ی مغزی ممکن است مشکلاتی در کنترل عواطف خود داشته باشند و یا دچار افسردگی شوند.

احساس نکردن درد، بی حسی یا سایر احساسات عجیب و غریب ممکن است در قسمت‌هایی از بدن که تحت تأثیر سکته‌ی مغزی رخ دهد. افراد ممکن است پس از سکته‌ی مغزی، به تغییرات دما، به ویژه سرما حساس باشند. این عارضه به عنوان درد شدید سکته مغزی یا سندرم درد مرکزی شناخته می‌شود. این وضعیت معمولاً چند هفته پس از سکته مغزی ایجاد می‌شود و ممکن است در طول زمان بهبود یابد.

تغییر رفتار و عدم توانایی خود مراقبتی

تشخیص سکته‌ی مغزی

در اولین قدم تیم درمان تلاش می‌کند که نوع سکته‌ی مغزی را مشخص کند. اولین کار انجام تصویر برداری به روش سی تی اسکن و یا دیگر روش‌ها است.همچنین پزشکان دلایل دیگر احتمالی بروز سکته‌ی مغزی از جمله تومور مغزی و یا دارویی خاص را بررسی خواهند کرد.

برخی از آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی احتمالی شامل:
معاینه‌ی بالینی: پزشک ضربان قلب و فشار خون فرد را چک می‌کند. همچنین برای بررسی آسیب احتمالی سیستم عصبی یک سری آزمایش‌های اولیه‌ی عصبی هم انجام خواهد شد.

آزمایش خون: خون فرد از نظر سرعت لخته شدن، میزان قند در آن و احتمال بروز عفونت بررسی خواهد شد.

سی تی اسکن: برای انجام روش سی تی اسکن از یک سری تصاویر اشعه ایکس برای ایجاد یک تصویر با جزئیات زیاد استفاده می‌شود. تصاویری که با این روش به دست می آید، خونریزی مغزی، سکته‌ی مغزی ایسکمیک، تومور مغزی و دیگر مشکلات را به خوبی نشان می‌دهد. برای نمایش رگ‌های خونی در گردن و مغز با جزئیات بیش‌تر و بهتر ممکن است محلولی رنگی به فرد تزریق شود.

ام آر آی : برای انجام روش ام آر آی از امواج رادیویی قوی و نیروی مغناطیسی برای نمایش جزئیات مغز استفاده می‌شود. با این روش بافت مغزی آسیب دیده به واسطه‌ی سکته‌ی مغزی ایسکمیک و هموراژیک قابل تشخیص است. برای نمایش بهتر سرخرگ و سیاهرگ‌ها و جریان خون ممکن است ماده‌ای رنگی به فرد تزریق شود.

سونوگرافی کاروتید : در این روش با کمک امواج صوتی می‌توان به تصویری دقیق از داخل سرخرگ کاروتید گردن دست پیدا کرد. این روش کمک می‌کند که پلاک‌ها و جریان خون درون این سرخرگ به راحتی بررسی شوند.

آنژیوگرافی مغز : انجام این تست چندان رایج نیست. در این روش پزشک از طریق شکاف کوچکی در کشاله‌ی ران ،سوزنی باریک و انعطاف پذیر را به سمت سرخرگ‌های بزرگی در کاروتید یا سرخرگ مهره‌ای هدایت می‌کند. بعد از آن پزشک محلولی رنگی را به خون تزریق می‌کند تا آن‌ها را در زیر تصویر اشعه عکس قابل نمایش کند. این روش تشخیصی تصویر دقیقی از سرخرگ‌های مغز و گردن به پزشک نشان می‌دهد.

اکوکاردیوگرافی : در این روش از امواج برای ایجاد تصویر دقیقی از قلب استفاده می‌شود و با کمک آن محل دقیق لخته‌های قلبی که می‌توانند به سمت مغز حرکت کرده و منجر به سکته شوند، مشخص خواهد شد.

درمان سکته‌ی مغزی

درمان اورژانسی سکته به نوع آن بستگی دارد:

سکته‌ی مغزی ایسکمیک

برای درمان سکته‌ی مغزی ایسکمیک (ischemic stroke)، پزشک باید به سرعت جریان خون مغز را به حالت عادی بازگرداند، این کار به روش‌های زیر انجام می‌شود:

داروهای داخل وریدی اورژانسی: تزریق داروهای از بین برنده‌ی لخته‌های خونی به صورت وریدی تا 4.5 ساعت بعد از شروع علایم سکته مغزی ادامه خواهد یافت. هر چه زودتر تزریق این داروها شروع شود، روند درمان بهتر طی می‌شود. درمان سریع‌تر نه تنها شانس بقا را افزایش می‌دهد، بلکه خطرات و عوارض جانبی احتمالی را هم کاهش خواهد داد.

فعال کننده‌ی بافتی پلاسمینوژن در این روش درمانی به صورت درون وریدی استفاده می‌شود. این دارو در سه ساعت اول از طریق ورید بازو تزریق می‌شود و درمانی مهم برای این نوع از سکته‌های مغزی است. در برخی اوقات این دارو تا 4.5 ساعت بعد از شروع علایم سکته هم تزریق می‌شود.

این دارو با حل کردن لخته‌های خونی که منجر به سکته‌ی مغزی شده، باعث برقراری دوباره‌ی جریان خون می‌شود. هر چه سریع‌تر عامل سکته برطرف شود، ریکاوری کامل سریع‌تر انجام خواهد شد. پزشک قبل از انتخاب این دارو برای درمان، اطمینان حاصل می‌کند که اثری روی خونریزی احتمالی در مغز نخواهد داشت.

انجام اندوواسکولار اورژانسی: گاهی درمان سکته‌های مغزی ایسکمیک به صورت مستقیم و درون رگ خونی مسدود شده صورت می‌گیرد. این روش درمانی نتایج بسیار خوبی دارد و ناتوانی‌های دراز مدت ناشی از سکته را تا حد زیادی کاهش خواهد داد. این روش درمانی باید به سرعت هر چه تمام تر و در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام شود.

ارسال مستقیم داروها به مغز: در این روش درمانی شکاف کوچکی در کشاله ران بیمار ایجاد می‌شود و پزشک از طریق سرخرگ این ناحیه، لوله‌ی باریک و انعطاف پذیری را وارد می‌کند تا داروی فعال کننده‌ی بافتی پلاسمینوژن را به صورت مستقیم به محلی که سکته اتفاق افتاده وارد کند.

خارج کردن لخته‌ی خون با استنت: گاهی پزشک وسیله‌ای خاص را به آن لوله باریک و بلند وصل می‌کند تا از طریق آن لخته‌ی خونی را به صورت کامل از بدن خارج کند. این روش درمانی برای افرادی انجام می‌شود که لخته‌ی خونی بسیار بزرگی دارند که با کمک داروی فعال کننده‌ی بافتی پلاسمینوژن بر طرف نمی‌شود. با این همه در این روش هم این دارو تزریق خواهد شد و به صورت تلفیقی اجرا می‌شود.

با کمک روش‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن و ام آر آی می‌توان به سرعت درصد اثر بخشی روش درمانی اندووسکولار را مشخص کرد.

سایر روش‌های درمانی سکته مغزی

برای کاهش احتمال وقوع سکته‌ی مغزی و یا ایسکمیک گذرا پزشک اقداماتی جهت باز کردن سرخرگی که پلاک در آن وجود دارد می‌کند. روش‌های درمانی به وضعیت بیمار بستگی دارد، ولی شامل:

اندآرترکتومی کاروتید : سرخرگ‌های کاروتید رگ‌های خونی دو طرف گردن هستند و خون را به سمت مغز می‌برند. جراح پلاکی که این سرخرگ‌ها را مسدود می‌کند برخواهد داشت و به این طریق خطر بروز سکته مغزی ایسکمیک را برطرف خواهد کرد. این روش خصوصاً برای افرادی با بیماری‌های قلبی و یا دیگر مشکلات پزشکی خطرات خاص خود را دارد.

آنژیوپلاستی و استنت گذاری: در این روش جراح از طریق کشاله‌ی ران کاتتر را به سمت سرخرگ کاروتید هدایت می‌کند. در سر این لوله بالونی وجود دارد که باز شده و سرخرگ تنگ شده را گشاد می‌کند. بعد از آن برای حمایت از سرخرگ باز شده یک استنت در آن محل قرار داده می‌شود.

درمان سکته هموراژیک

سکته مغزی هموراژیک همان‌گونه که از نامش پیداست با خونریزی مغزی همراه است، پس برای درمان آن باید روی کنترل خونریزی و کاهش فشار ناشی از افزایش مایعات روی مغز تمرکز شود، درمان این نوع سکته شامل:

اقدامات اورژانسی: اگر فرد جهت جلوگیری از تولید لخته‌های خونی داروهای رقیق کننده‌ی خون مصرف می‌کند، برای برطرف کردن اثر این داروها باید به فرد داروهای دیگر و یا فراورده‌های خونی تزریق کرد. از طرفی دیگر باید داروهایی به شخص داده شود که فشار مغزی و فشار خون را کاهش داده و از اسپاسم در رگ‌های خونی و بروز تشنج جلوگیری می‌کند.

جراحی: اگر منطقه‌ای که دچار خونریزی شده، بسیار بزرگ باشد، پزشک دست به جراحی خواهد زد. در طی عمل جراحی علاوه بر متوقف کردن خونریزی، آسیب‌های احتمالی رگ‌های مغزی هم برطرف خواهد شد. جراحی بعد از سکته یا آنوریسم مغزی، ناهنجاری وریدی یا دیگر انواع مشکلات ناشی از سکته‌ی مغزی هموراژیک انجام خواهد شد.

جراحی کلیپینگ: در این روش جراح برای توقف خونریزی یک بست کوچک فلزی و یا یک کلیپس را در قسمت پایه‌ی آنوریسم قرار می‌دهد. کلیپس اجازه ترکیدن آنوریسم را نداده و از ادامه‌ی خونریزی آن جلوگیری خواهد کرد.

آمبولیزاسیون یا رگ بندی اندووسکولار : در این روش هم یک کاتتر از طریق کشاله ران به سمت رگ‌های مغزی هدایت می شود و بعد توسط یک ابزار پیچ پیچی آنوریسم پر می‌شود. این کار جریان خون در آن را متوقف کرده و اجازه تشکیل لخته‌های خونی را نمی‌دهد.

جراحی برای برداشتن ناهنجاری‌های وریدی : اگر ناهنجاری‌های وریدی در نزدیکی مغز باشند، جراح آن‌ها را خارج خواهد کرد. این کار خطر بروز سکته مغزی هموراژنیک را کاهش می‌دهد. با این همه اگر رگ‌های ناهنجار در قسمت‌های عمقی مغز باشند، از نظر اندازه بزرگ بوده و برداشتن آن‌ها روی عملکرد مغز اثر گذار باشد، امکان خارج کردن آن‌ها وجود ندارد.

رادیوسرجری یا جراحی با امواج رادیویی استریو تاکتیک : روشی کمتر تهاجمی برای تعمیر رگ‌های خونی دارای ناهتجاری است و به کمک پرتوهایی با امواج رادیویی بالا و دارای دقت بالا انجام می‌شود.

توانبخشی و مراقبت بعد از سکته مغزی

بعد از انجام درمان‌های اورژانسی، فرد باید حداقل برای یک روز به صورت مستقیم و دقیق زیر نظر باشد. بعد از آن تلاش می‌شود که فرد توانایی‌های خود را باز یافته و تا حد امکان به زندگی مستقل پیش از سکته برگردد. شدت سکته به بخشی از مغز که درگیر بوده و مقدار آسیب بافتی آن بستگی دارد.
اگر سکته سمت راست مغز را درگیر کرده باشد، حرکت و احساس سمت چپ بدن ممکن است تحت تاثیر بگیرد و برعکس. آسیب سمت چپ مغز ممکن است باید اختلالات زبانی در فرد شود.

بسیاری از افرادی که سکته‌ی مغزی را تجربه کرده و زنده می‌مانند، باید در برنامه‌های توانبخشی شرکت کنند. پزشک بر حسب سن، توان و شدت سکته برنامه‌ای که فرد قادر به انجام آن باشد را تدارک می‌بیند. قبل از طرح این برنامه پزشک به صورت دقیق شرایط زندگی فرد، سبک زندگی، علاقه‌مندی‌ها، اولویت‌ها و در دسترس بودن دوستان و اعضای خانواده‌ی فرد را در نظر خواهد گرفت.

برنامه‌های توانبخشی ممکن است پیش از ترک بیمارستان آغاز شوند. بعد از مرخص شدن از بیمارستان گاهی برنامه‌های توانبخشی در همان بخش از بیمارستان و یا در خانه ادامه پیدا می‌کند.

روند بهبودی هر فرد از سکته‌ی قلبی با فردی دیگر متفاوت است. بر حسب شرایط فرد، تیم درمان شامل:
* پزشک متخصص مغز و اعصاب – نورولوژیست
* پزشک متخصص توانبخشی
* پرستار توانبخشی
* متخصص یا کارشناس تغذیه
* فیزیوتراپ
* متخصص کاردرمانی
* گفتار درمان
* مددکار اجتماعی
* روانشناس یا روانپزشک
* روحانی

مقابله با بیماری و حمایت از فرد بیمار که دچار سکته‌ی مغزی شده است

سکته رویدادی است که به کل زندگی فرد را عوض می‌کند، این واقعه علاوه بر وضعیت فیزیکی از نظر احساسی هم فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. فرد در این حالت درماندگی، خستگی، افسردگی و بی تفاوتی نسبت به محیط اطراف را احساس خواهد کرد. از طرفی دیگر خلق و خوی فرد هم ممکن است به سرعت تغییر کرده و میل جنسی فرد هم کم شود.

حفظ اعتماد به نفس، در ارتباط ماندن با دیگران و علاقه نشان دادن به محیط اطراف همه بخشی از روند بهبودی و ریکاوری بیمار است. با به کار بردن چند عامل می‌توان زودتر به این هدف دست یافت:

به خود سخت نگیرید: فرد باید بپذیرد که ریکاوری کامل فیزیکی و احساسی نیازمند صرف زمان زیاد و تلاش فراوان است. از این به بعد یک حالت طبیعی جدید وجود دارد و فرد در روند درمان باید هر تغییری در وضعیت خود را جشن بگیرد. زمان زیادی را باید به استراحت اختصاص داد.

به گروه‌های حمایتی بپیوندید: پیوستن به جلسه‌هایی با حضور افرادی که سکته مغزی را تجربه کردند، بسیار کمک کننده خواهد بود. افراد حاضر در این جلسه‌ها تجربه‌های مشابه‌ای دارند و این تجربه‌ها را با هم به اشتراک می‌گذارند. از طرفی دیگر این جلسات به ایجاد دوستی‌های جدید کمک می‌کند.

اجازه دهید تا دوستان و خانواده نیازهای شما را بداند: مردم در چنین شرایطی مشتاق به کمک هستند ولی دقیق نمی‌دانند که چه کاری باید انجام دهند. به آن‌ها بگویید که چه کمکی نیاز دارید. کارهایی همچون آوردن غذا و در کنار هم غذا خوردن و صحبت کردن و یا با هم در فعالیت‌های اجتماعی و مذهبی شرکت کردن بسیار کمک کننده خواهد بود.

روبه‌رو شدن با چالش‌های ارتباطی بعد از سکته‌ی مغزی

فردی که سکته مغزی کرده، ممکن است از نظر گفتاری و زبانی دچار مشکل شود، این مشکلات سخت و خسته کننده هستند. توصیه‌هایی برای کمک به فرد و کسی که از او پرستاری می‌کند را در ادامه مرور خواهیم کرد:

تمرین کنید: سعی کنید که حداقل یکبار در روز گفتگو کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا کلمات مناسب خود را پیدا کنید. از طرفی برقراری ارتباط دوباره به فرد کمک می‌کند تا دوباره روحیه و اعتماد به نفس خود را به دست بیاورد.

راحت باشید و عجله نکنید: صحبت کردن زمانی آسان و لذت بخش خواهد بود که فرد در شرایط آرامی بوده و اصلا عجله‌ای برای انجام آن نداشته باشد. برخی از افرادی که از سکته مغزی را تجربه کردند، بعد از شام را زمان مناسبی برای صحبت کردن می‌دانند.

به روش خود عمل کنید: در هنگامی که فرد در حال بهبودی است، شاید بهتر باشد که از کلمات کمتری استفاده کرده و منظور خود را با حرکات دست و سر و با استفاده از زبان بدن به دیگران برساند.

از وسایل ارتباطی کمکی استفاده کنید: برای ارتباط برقرار کردن می‌توان از کارت‌ها یا تصاویر استفاده کرد و به این طریق منظور خود را به دیگران فهماند.

آماده شدن برای ویزیت پزشک

سکته معمولاً در بیمارستان تشخیص داده می‌شود. اگر فرد سکته مغزی کند، در مرحله‌ی اول تلاش می‌شود تا کم‌ترین آسیب به مغز فرد وارد شود. اگر تاکنون سکته نکرده ولی در مورد خطرات احتمالی در آینده نگران هستید، با پزشک خود مشورت کرده و یک وقت ویزیت تعیین کنید.

از پزشک چه انتظاری داشته باشید؟

در اورژانس فرد احتمالاً با یک متخصص اورژانس، پزشک متخصص مغز و اعصاب و پرستاران رو به‌رو خواهد شد. در مرحله‌ی اول تیم پزشکی شرایط بیمار و علایم فرد را ثابت خواهد کرد. بعد از آن تشخیص داده می‌شود که فرد سکته کرده است یا خیر. بعد از آن عامل سکته مشخص خواهد شد تا بر اساس آن بهترین روش درمانی تعیین شود.

در هنگام ویزیت، پزشک فرد را از نظر عوامل خطر سکته و بیماری‌های قلبی بررسی خواهد کرد. پزشک به فرد توصیه خواهد که در صورت مصرف سیگار و یا داروهای مخدر غیر قانونی آن‌ها را کنار بگذارد تا از خطر حمله دور بماند. برای کنترل فشار خون، کلسترول و دیگر عوامل خطر سکته‌ی مغزی هم باید سبک زندگی را تا حد زیادی تغییر داد و پزشک راهکارهایی در این مورد به فرد ارائه خواهد داد.

آزمایش FAST برای تشخیص سکته مغزی

F همان Face (صورت) است. پزشک از شما می خواهد لبخند بزنید. او می بیند که آیا آب دهانتان از یک طرف تراوش می کند.

A همان Arms (بازوها) است. پزشک از شما می خواهد بایستید. او می بیند که آیا یک طرف بدنتان رو به پایین است.

S همان Speech (صحبت کردن) است. پزشک از شما می خواهد یک جمله ساده را چند بار تکرار کند. او می بیند که آیا شما دارای مشکل حرف زدن هستید و یا کلمه ای را جا می اندازید.

T همان Time است. زمان بسیار مهم است. اگر هر کدام از این علائم را دارید، باید فورا تحت درمان قرار بگیرید.

روش های درمان سکته مغزی خفیف

تجویز داروی rtPA (که البته استفاده از آن خیلی هم جدید نیست، چون در کشورهای پیشرفته از حدود 16 سال پیش مورد استفاده قرار می گیرد) و درمان های داخل سرخرگی از جمله روش های جدیدی محسوب می شود که از حدود هشت سال پیش در دنیا شایع شده است.

درمان داخل رگی سکته مغزی

روش نوین «درمان داخل رگی» یکی از راه هایی است که گفته می شود با بهره گیری از آن، گام بزرگی در درمان سکته های مغزی برداشته شده است. پس از معرفی rtPA وریدی،درمان داخل سرخرگی به صورت تزریق rtPA و داروهای هم خانواده آن مطرح شده است. این درمان در بعضی بیماران، پیش آگهی سکته را بهبود بخشیده، همچنین با پیشرفت نانوتکنولوژی و به کمک لوازم جدید برای بیرون آوردن لخته از داخل رگ مغز یا برطرف کردن انسداد رگ که باعث سکته مغزی شده است نیز به کار می رود.

درمان گیاهی و خانگی سکته مغزی با طب سنتی

طب سنتی نستخ های متعددی برای درمان حالات بعد از بروز سکته مغزی دارد که یکی از آن انجام زالو درمانی البته با مشورت با پزشک معالج است. اگر در همان چند روز اول که بیمار سکته کرده است مراجعه شود ، بلا فاصله پشت هر گوش 10 عد زالو انداخته شود. درشتی و ریزی زالو ها به توان بیمار بستگی دارد . این روش درمانی باعث رفع سریع عوارض سکته همچون فلج و بیحسی اندام ها و بازگشت هوشیاری به بیمار میگردد .و در اکثر موارد ظرف چند روز بیمار به حالت اول باز خواهد گشت.

گیاهان مناسب برای درمان و پیشگیری از سکته مغزی

سیر : سیر با کاهش دادن فشار خون و کلسترول مانع از سکته مغزی ایسکمیک ( ایسکمیک به نوعی از سکته مغزی گویند که یک لخته خون یا چربی باعث آن شود ) می شود، همچنین سیر بعنوان یک ضد انعقاد خون عمل می کند.

جینکو بیلوبا : گیاه جینکو به پیشگیری و درمان سکته مغزی کمک می کند. این گیاه مانع از تشکیل لخته خون می شود و جریان خون به مغز را افزایش می دهد. همچنین جینکو از تشکیل رادیکال های آزاد جلوگیری می کند.

زنجبیل : زنجبیل نیز سبب کاهش کلسترول می شود و گردش خون را بهبود می بخشد. این گیاه رقیق کننده خون است که مانع از لخته شدن خون می شود.

زردچوبه : کورکومین موجود در زردچوبه نیز سبب جلوگیری از لخته شدن خون می شود. زردچوبه همچنین دارای خواص ضد التهابی قوی می باشد.

مراقبت های بعد از سکته مغزی

* اقدامات توانبخشی جهت بهبود حرکتی
* جابجا کردن مرتب بیمار و استفاده از تشک مواج جهت جلوگیری از زخم بستر
* مراقبت تنفسی جهت تخلیه بهتر خلط و تنفس موثرتر بیمار
* مراقبت دستگاه ادراری و خروج هر چه سریعتر سوند
* در صورت تجمع مد فوع استفاده از ملین و شیاف
* رسا ندن غذا اب و داروها به بیمار از طریق لوله بینی معده ای یا دهان
* مراجه مرتب به پزشک معالج جهت تنظیم دارو

اشتباهاتی که موجب بروز سکته مغزی می شود ، از تغذیه تا عادات اشتباه سبک زندگی

یکی از علل اصلی بروز سکته مغزی رعایت نکردن اصول پایه ای سلامتی است که شال تغذیه و فعالیت جسمی است .هر چه فعالیت کمتر، رژیم غذایی ناسالم تر و وزن بیشتری داشته باشیم و از طرف دیگر هوای ناسالم تری را تنفس کنیم و استرس بیشتری داشته باشیم احتمال بروز سکته بیشتری خواهیم داشت.سیگار کشیدن ، کم تحرک بودن و استفاده زیاد از الکل جزو علل اصلی سکته مغزی محسوب می شوند. یکی دیگر از عواملی که باعث سکته مغزی می شود داشتن رژیم غذایی اشتباه است. یک رژیم غذایی نامناسب باعث افزایش خطر سکته می شود. مصرف زیاد چربی ها و کلسترول باعث باریک شدن رگ های خونی توسط پلاک ها می گردد.

مواد غذایی مضر که باعث سکته مغزی می شوند

* مصرف زیاد نمک باعث افزایش فشار خون می گردد.
* مصرف زیاد کالری به چاق شدن می انجامد.
* یک رژیم غنی از میوه ها و سبزیجات، غلات سبوس دار و ماهی ممکن است در کاهش سکته مغزی موثر باشد.

پیشگیری از سکته مغزی با تغذیه

برای آنکه دچار این مشکل مغزی نشویم و به مدت طولانی در سلامت زندگی کنیم باید بخور نخورهای مربوط به رژیم غذایی سکته مغزی را شناخته و رعایت کنیم درست مثل دستوراتی که متخصصان عنوان کرده و در ادامه آورده شده است.

نان، برنج، ماکارونی، سیب زمینی و غلات صبحانه (مثل برشتوک) حاوی مقدار کمی چربی و در عین حال سرشار از نوعی انرژی هستند که تدریجاً آزاد می شود و بدین ترتیب به افراد کمک می کند تا مدت طولانی تری احساس سیری کنند.

میوه و سبزیجات و هم چنین آب آن ها، غنی از ویتامین های آنتی اکسیدان، پتاسیم و ترکیبات گیاهی مفید بوده و مقدار کمی سدیم دارند و باید به میزان حداقل 5 واحد در روز مصرف شوند.

حبوبات، مغزها، دانه ها و سایر پروتئین های گیاهی باید به منظور کاهش دریافت پروتئین های حیوانی در رژیم غذایی بیش تر منظور شوند. مطالعات در غرب نشان داده اند که میزان سکته مغزی در بین افراد گیاه خوار بسیار کم تر از مصرف کنندگان گوشت قرمز است.

ماهی های روغنی خصوصاً قزل آلا و قباد، سبب بهبود جریان خون می شوند. مصرف حداقل دو بار در هفته از این ماهی ها در برابر سکته مغزی نقش حفاظتی ایفا می کند.

مغزها، دانه ها و روغن کتان حاوی نوعی اسید چرب ضروری به نام لینولئیک اسید هستند. در طی مطالعه ای که محققان فنلاندی ترتیب داده بودند مشاهده شد که مردان میانسالی که قربانی سکته شده بودند، در مقایسه با مردانی که سکته نکرده بودند، سطوح پایین تری از این اسید چرب ضروری را داشتند.

مواد غذایی غنی از ماده معدنی سلنیوم از جمله ماهی، جوانه گندم و تخم آفتاب گردان برای پیش گیری از سکته توصیه می شود. دریافت پایین این ماده معدنی با افزایش خطر سکته مغزی ارتباط دارد.

به منظور کمک به کاهش فشارخون از غذاهای شور باید پرهیز کرد. محدودیت مصرف غذاهای کنسرو شده و آماده مصرف، کنسرو سبزیجات در آب نمک، فرآورده های گوشتی و غذاهای دودی توصیه می شود.

برای پیش گیری از بروز مجدد سکته، منابع غذایی حاوی آلفا لینولئیک اسید (نوعی اسید چرب ضروری) از قبیل گردو ، سویا و روغن کانولا(گلزا) مفید هستند.

- مصرف بیش تر از 300 گرم الکل در هفته، سبب افزایش خطر سکته به میزان 4 برابر افراد غیر الکلی می شود.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت نمناک
سایت تبیان