موارد استفاده و عوارض داروی کلردیازپوکساید

کلردیازپوکساید (با نام انگلیسی: Chlordiazepoxide و نام تجاری: لیبریوم) از داروهای متعلق به گروه دارویی بنزودیازپین ها است که با افزایش اثر یک ماده شیمیایی طبیعی خاص در بدن (GABA) که ممکن است در افراد مضطرب نامتعادل شود عمل کرده و با اثر روی مغز و اعصاب (سیستم عصبی مرکزی) باعث آرامش می شود.

موارد مصرف کلردیازپوکساید

کلردیازپوکساید برای درمان اختلالات اضطرابی استفاده می شود و ممکن است در موارد زیر نیز تجویز شود:

در کوتاه مدت برای درمان اضطراب و ترس قبل از عمل

درمان علائم سندرم روده تحریک پذیر

نکته مهم: داروی کلردیازپوکساید ممکن است با اسامی تجاری گوناگونی در بازار عرضه شود که در بالا تنها به یکی از آن ها اشاره شده است.

نحوه مصرف کلردیازپوکساید

کلردیازپوکساید خوراکی را طبق دستور پزشک مصرف کنید و قبل از استفاده برچسب آن را به طور کامل مطالعه کنید.

این دارو را می توان به همراه غذا یا به تنهایی مصرف کرد.

از افزایش یا کاهش دوز یا مصرف این قرص در مدت طولانی تر از مدت زمانی که پزشک تجویز کرده اجتناب کنید.

اگر برای مدت طولانی کلردیازپوکساید مصرف می کنید از قطع ناگهانی آن بدون تایید پزشک اجتناب کنید. این کار می تواند برخی علائم اختلال را تشدید کرده و باعث تشنج شود.

در صورت نیاز به قطع دارو، پزشک معمولا به صورت تدریجی این کار را انجام می دهد.

در صورت استفاده طولانی مدت از این دارو، ممکن است اثر خود را از دست بدهد و یا نیاز به تغییر دوز داشته باشد، در صورتی که احساس می کنید اثر دارو کاهش یافته با پزشک مشورت کنید.

پس از شروع مصرف دارو حتی اگر پس از مدتی علائم اختلال برطرف شده به مصرف دارو تا زمانی که پزشک تجویز کرده ادامه دهید. 1

عوارض قرص کلردیازپوکساید

به‌ندرت اتفاق می‌افتد که به‌دلیل بروز عوارض جانبی نامطلوب ناچار شویم درمان را متوقف کنیم. در بعضی از بیماران، به‌ویژه بیماران سالمند و افراد کم‌توان، خواب‌آلودگی، آتاکسی (ataxia، ناهماهنگی یا بی‌نظمی حرکات عضلات، در شرایطی که ضعف ماهیچه‌ای وجود ندارد) و سردرگمی (confusion) گزارش شده است. در بیشتر موارد می‌توان با تنظیم دوز مناسب از این اثرات نامطلوب پیشگیری کرد. البته در مواردی، این عوارض جانبی در محدودهٔ دوزهای پایین نیز مشاهده شده‌اند. موارد اندکی از سنکوپ (در زبان عامیانه سنگ‌کوب) یا غش کردن نیز گزارش شده است.

سایر واکنش‌های نامطلوب گزارش‌شده در طول درمان شامل موارد جداگانه‌ای از جوش‌های پوستی، ورم یا خیز (edema، تجمع غیرطبیعی آب و مایعات میان‌بافتی موجود در پلاسما در فضای میان‌بافتی، زیر پوست و حفره‌های بدن)، بی‌نظمی‌های جزئی قاعدگی، حالت تهوع و یبوست، علائم خارج هرمی (extrapyramidal symptoms، اختلالات حرکات عضلانی که در اثر مصرف زیاد برخی داروها دیده می‌شود) و همچنین کاهش یا افزایش میل جنسی است. این عوارض جانبی نادر هستند و معمولا با کاهش دوز مصرف کنترل می‌شوند. در طول درمان بیماران با قرص کلردیازپوکساید و پس از آن، تغییراتی در الگوهای نوارمغزی (فعالیت سریع با ولتاژ پایین) نیز مشاهده شده است.

گاهی در طول درمان، بروز اختلالات یا دیسکرازی خون (blood dyscrasias) (شامل آگرانولوسیتوز، agranulocytosis به‌معنی کم شدن گرانولوسیت‌های خون)، یرقان (زردی) و بیماری های کبدی گزارش شده است. درصورت طولانی شدنِ درمان با قرص کلردیازپوکساید بهتر است که آزمایش‌های شمارش خون و بررسی عملکرد کبد را انجام دهیم.

پس از توقف ناگهانی مصرف قرص کلردیازپوکساید علائمی که شبیه علائم قطع مصرف باربیتورات‌ها (barbiturates) هستند (تشنج، لرزش، گرفتگی‌های شکمی و عضلانی، استفراغ و تعریق) رخ می‌دهد. معمولا علائم شدیدترِ قطع مصرف دارو محدود به بیمارانی است که دوزهای بسیار بالایی را در طول دوره‌ای طولانی مصرف کرده‌اند. به‌طور کلی، پس از قطع ناگهانی بنزودیازپین‌هایی که به‌مدت چند ماه به‌طور مداوم و در مقادیر درمانی مصرف شده‌اند، علائم قطع مصرف ملایم‌تری (مانند احساس ملالت و کسالت (dysphoria) و بی‌خوابی) گزارش شده است. در نتیجه پس از درمان طولانی‌مدت، باید از قطع ناگهانی مصرف دارو اجتناب کنیم و به‌صورت تدریجی دوز دارو را کاهش دهیم. افراد مستعد اعتیادی (مانند معتادان به موادمخدر) که کلردیازپوکساید یا سایر داروهای روان‌گردان را دریافت می‌کنند، باید تحت نظارت دقیق قرار بگیرند، زیرا این افراد گرایش زیادی به عادت کردن و وابسته شدن به این داروها دارند.

سوءمصرف دارو و وابستگی دارویی: ادارهٔ مبارزه با موادمخدر آمریکا کپسول‌های کلردیازپوکساید هیدروکلراید را جزو مواد و داروهایی قرار داده است که توزیع و استفاده از آنها را دولت کنترل می‌کند. 2

موارد احتیاط

قبل از مصرف این دارو، در صورتی‌که به آن حساسیت دارید، حتماً آن را با پزشک یا داروساز خود در میان بگذارید. یا اگر هرگونه آلرژی دیگری دارید، بدانید این محصول دارویی ممکن است حاوی مواد غیر فعال باشد که می‌تواند باعث بروز واکنش‌های آلرژیک یا سایر مشکلات شود. برای اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت کنید.

قبل از استفاده از این دارو، تاریخچه پزشکی خود را در اختیار پزشک یا داروساز خود قرار دهید، به‌ویژه در این موارد: بیماری کبد، بیماری کلیوی، مشکلات ریه و تنفس (مانند بیماری انسدادی مزمن ریوی(COPD)، آپنه خواب)، اختلال خونی (پورفیری)، سوءمصرف مواد.

این دارو ممکن است باعث سرگیجه یا خواب‌آلودگی شما شود یا دید شمارا تار کند. در زمان مصرف این دارو، از رانندگی، استفاده از ماشین‌آلات و یا انجام هر کاری که نیاز به هوشیاری یا دید واضح دارد، خودداری کنید تا زمانی که بتوانید بدون خطر به آن کارها بپردازید.

میان‌سالان و افراد مسن ممکن است بیشتر در معرض عوارض جانبی این دارو، به‌خصوص خواب‌آلودگی باشند. خواب‌آلودگی می‌تواند خطر افتادن را افزایش دهد.

این دارو برای استفاده در دوران بارداری توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است به جنین یا کودک در حال تولد آسیب برساند. برای جزئیات بیشتر با دکتر خود مشورت کنید. اگر باردار هستید یا هنگام مصرف این دارو متوجه شدید باردار هستید، سریعاً به پزشک خود بگویید.

این دارو به شیر مادر منتقل می‌شود و ممکن است اثرات نامطلوبی روی نوزاد شیرخوار داشته باشد. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروها را تغییر دهد یا خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. این بخش شامل تمام فعل ‌و انفعالات احتمالی دارو نیست. فهرستی از تمام محصولات دارویی را که استفاده می‌کنید (ازجمله داروهای تجویزشده توسط نسخه، داروهای بدون نسخه و گیاهان دارویی) نگه‌ دارید و آن را در اختیار پزشک و داروساز خود بگذارید. بدون تأیید پزشک، مصرف دارویی را شروع یا متوقف نکنید و یا میزان مصرف آن را تغییر ندهید.

برخی از داروهایی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند عبارت‌اند از: آنتی‌اسیدها، داروهای ضدافسردگی خاص (به‌عنوان‌مثال، فلوکستین، فلووکسامین، نفازودون)، سایمتیدین، کلوزاپین، دیگوکسین، دی سولفیرام، کاوا، سدیم اکسیبات.

در صورت مصرف هم‌زمان این دارو با داروهایی که ممکن است باعث خواب‌آلودگی یا مشکلات تنفسی شوند، خطر بروز عوارض جانبی جدی (مانند تنفس آهسته/سطحی، خواب‌آلودگی/سرگیجه) افزایش می‌یابد. در صورت مصرف سایر محصولات دارویی مانند مسکن‌ها یا تسکین‌دهنده سرفه (مانند کدئین، هیدروکدون)، سایر داروهای خواب‌آور یا ضد اضطراب (مانند آلپرازولام، لورازپام، زولپیدم)، شل‌کننده‌های عضلات (مانند کاریزوپودول، سیکلوبنزاپرین) یا آنتی‌هیستامین‌ها (مانند ستیریزین، دیفن هیدرامین)، موارد را با پزشک یا داروساز خود در میان بگذارید.

برچسب‌های روی تمام داروهای خود (ازجمله داروهای ضد آلرژی یا داروهای سرماخوردگی) را بررسی کنید زیرا این محصولات دارویی ممکن است حاوی موادی باشند که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند. از داروسازتان طریقه استفاده بی‌خطر و صحیح داروها را سؤال کنید.

این دارو ممکن است با آزمایش‌های آزمایشگاهی خاصی تداخل داشته باشد که احتمالاً باعث نتایج آزمایش کاذب خواهد شد. اطمینان حاصل کنید که کارکنان آزمایشگاه و تمام پزشکانتان می‌دانند که از این دارو استفاده می‌کنید.

استعمال دخانیات می‌تواند اثر این دارو را کاهش دهد (از طریق ترشح آنزیم کبدی). اگر سیگار می‌کشید یا اگر اخیراً سیگار می‌کشیده‌اید، به پزشک خود بگویید زیرا ممکن است نیاز باشد میزان مصرف دارو تنظیم شود.

فراموش کردن مصرف دارو

اگر یک نوبت مصرف دارو را فراموش کردید، به‌محض به یاد آوردن، آن را مصرف کنید. اگر زمان یادآوری نزدیک نوبت بعدی مصرف دارو است، از نوبت فراموش‌شده صرف‌نظر کنید و نوبت بعدی را در زمان مشخص‌شده مصرف کنید. دوز مصرف را دو برابر نکنید.

شرایط نگهداری

کلردیازپوکساید را در دمای اتاق (۳۰ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد) و به‌دور از نور و رطوبت نگهداری کنید و از نگهداری آن در سرویس بهداشتی خودداری کنید. دارو را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه ‌دارید.

در صورت انقضای دارو یا زمانی که دیگر نیازی به آن ندارید، برای اطلاع از نحوه صحیح از بین بردن آن با داروساز یا شرکت دفع زباله محلی خود مشورت کنید.3

پی نوشت:
1.www.coca.ir
2.www.chetor.com
3.www.rastineh.com