درباره.... يکي از شايع‌ترين دردهايي که در طول زندگي خود آن را تجربه کرده‌ايم؛
اشاره: سردرد بيماري نيست، بلکه نشانه‌اي از طيف وسيعي از بيماري‌ها است. بيماري‌هايي که شامل سرماخوردگي تا امراض جدي مانند تومورهاي بدخيم مغزي مي‌تواند باشد... هر چند که علت اکثر سردردها بيماري‌هاي خوش‌خيم است، ولي در صورت مزمن شدن، ممکن است بيمار دچار افسردگي شود و عملکرد اجتماعي و روابط فرد نيز تحت تأثير قرار گيرد.... چنانچه علاقه‌منديد در باره سردرد بيشتر بدانيد و يا خود از آن دسته افرادي به شمار مي‌رويد که معمولاً از سردرد رنج مي‌بريد توصيه مي‌کنيم گفت‌وگوي ما با دکتر « مريم عابديني پاريزي» متخصص مغز و اعصاب را در اين مقاله بخوانيد.
يکي از شايع‌ترين دردها که انسان در طول زندگي خود تجربه مي‌کند سردرد است که هم بالغين و هم کودکان را مي‌تواند گرفتار کند. علت ايجاد 95% از سردردها، بيماري و يا ناهنجاري ساختاري در بدن و مغز نيست. در عوض علت اصلي آن را بايد در شرايط زندگي فرد مانند استرس، خستگي، کمبود خواب، گرسنگي، تغييرات در سطوح هورمون استروژن، تغييرات آب و هوا يا وابستگي به کافئين جستجو کرد.
انواع سردرد
خوشبختانه فقط موارد نادري از سردرد خطرناک است. سردرد به دو دسته اوليه و ثانويه تقسيم مي‌شود. سردردهاي اوليه يا سردردهاي خوش‌خيم، سردردهايي مانند ميگرن، سردرد تنشني، سردرد خوشه‌اي و.... مي‌شوند. سردردهاي ثانويه هم از بيماري‌هاي ديگر مانند عفونت‌ها، التهاب‌ها، تومورها، خونريزي، ضربه‌هاي مغزي، افت قند، افزايش فشار خون، بيماري‌هاي چشم و سينوس‌ها، استفاده نابه‌جا از داروهاي مسکن و عوارض دارويي و موارد ديگر طبي ناشي مي‌شوند.
از تاري ديد تا تهوع
هنگام سردرد چه عضوي از بدن بيشتر تحت‌تأثير قرار مي‌گيرد؟ در اين باره بايد گفت که عامل ايجاد کننده و تشديد کننده سردرد مي‌تواند بر روي عملکرد ارگان‌هاي ديگر بدن نيز اثر بگذارد، مثلاً در سردرد ميگرني، علائم گوارشي (تهوع، استفراغ، بي‌اشتهايي) افت فشار خون، تاري ديد، نقص عصبي، خون دماغ مشاهده مي‌شود. و يا سردرد خوشه‌اي همراه با درگيري سيستم خودکار است.
بايدها و نبايدها
چگونه مي‌توان از سردرد پيشگيري کرد و يا به زبان ديگر چه کنيم تا به اين عارضه دچار نشويم. توصيه‌هاي زير مي‌تواند راهنماي خوبي در اين باره باشد.
1. هميشه راست و مستقيم بايستيد و بنشينيد
2. در مصرف دارو زياده‌روي نکنيد
3. آب فراوان بنوشيد
4. هواي محيط منزل و کارتان تهويه مناسب داشته باشد
5. استراحت و خواب کافي در شب و نيمروز را فرامش نکنيد
6. از زياده‌روي در مصرف چاي و قهوه و آشاميدني‌هاي کافئين‌دار بپرهيزيد
7. ورزش کنيد
8. فهرستي از غذاهايي که باعث ايجاد سردرد در شما مي‌شوند را تهيه کرده و از آنها پرهيز کنيد، غذاهاي زيادي مي‌توانند سبب سردرد شوند. اما عادات غذايي هم در اين ميان نقش تعيين‌کننده‌اي دارند. مواد غذايي حاوي تيرامين، الکل، غذاهاي سرد و غذاهاي کنسرو شده و گوشت‌هاي فرآورده شده، مي‌توانند ايجاد سردرد کنند.
ساير مواد غذايي ايجاد کننده سردرد؛ بادام زميني، پسته، گردو، بادام، پيتزا، چيپس سيب‌زميني، جگر مرغ، ماهي دودي، دسرهاي حاوي پنير، موز رسيده، ميوه‌هاي اسيدي مانند مرکبات، تمشک، کيوي، آناناس، انواع ميوه‌هاي خشک مانند انجير، کشمش، خرما، سوپ‌هاي آماده، فرآورده‌هاي شيري پرورده، کافئين موجود در شکلات و نوشابه‌هاي غير الکلي گازدار.
دارو و درمان
بهترين راه مقابله با سردردهاي عود کننده، جلوگيري از عود حمله مي‌باشد، که شامل کنترل استرس، تغذيه مناسب و عدم حذف وعده‌هاي غذايي، ورزش، خواب مناسب، جلوگيري از مصرف دخانيات است. براي درمان حمله سردرد و جلوگيري از عود آن از درمانهاي طبي و درمانهاي غيردارويي استفاده مي‌شود. براي شروع درمان طبي و دارويي بايد به پزشک مراجعه کرد. روش‌هاي غير طبي نيز شامل ورزش، بيوفيدبک (استفاده از توانايي‌هاي ذهني براي بهبود وضعيت سلامت بدن)، يوگا، ماساژ درماني و فيزيوتراپي مي‌باشد.
درمان قطعي
در مورد سردردهاي ثانويه با درمان علت زمينه‌اي، مي‌توان سردرد را درمان کرد، ولي به دليل اينکه در ايجاد سردردهاي اوليه مجموعه‌اي از عوامل ژنتيک و محيطي در ايجاد سردرد نقش دارند، معمولاً سردردها عود مي‌کنند و درمان قطعي ندارند.
خود درماني
آيا مي‌توان در از بين بردن و کاهش سردرد با استفاده از مسکن خود درماني کرد؟.... در پاسخ به اين سوال مي‌توان گفت شروع هر درمان طبي براي هر بيمار بايد تحت نظارت پزشک انجام شود تا عوارض داروهاي شيميايي تحت کنترل باشد. عوارضي چون افسردگي، افت فشار خون، افزايش فشار خون، ناتواني جنسي، يبوست، افزايش فشار داخل چشم، عوارض قلبي و ... بنابراين نبايد فراموش کرد با جلوگيري از مصرف خودسرانه و شروع درمان زير نظر پزشک عوارض داروها به حداقل مي‌رسد.
در ضمن اين نکته را نيز بايد به ياد بسپاريد که مصرف خودسرانه داروهاي مسکن خود نيز مي‌تواند باعث ايجاد سردردهاي مقاوم شده و بنابراين بيمار براي تسکين درد مجبور است مرتباً دوز داروهاي مسکن را افزايش دهد.
شايع‌ترين سردردها كدامند و به چه علت:
سردرد ميگرني:
سردرد ميگرني شايع‌ترين سردرد شديد است و در حدود يک سوم از افرادي که ميگرن دارند، اولين سردرد خود را در دوران نوجواني تجربه مي‌کنند. معمولاً بعد از بلوغ در خانم‌ها شايع‌تر است. شدت سردرد متوسط تا شديد بوده که اغلب يک طرفه است و به تدريج شدت آن افزايش پيدا مي‌کند. در اوج سردرد ميگرن تهوع و استفراغ ممکن است وجود داشته باشد و در صورت استفراغ از شدت سردرد کاسته مي‌شود. علاوه بر اين‌ها ممکن است بيمار قبل از حمله سردرد ميگرني علائم عصبي مانند اختلال بينايي را نيز تجربه کند.
بيمار ترس از نور و صدا دارد و ترجيح مي‌دهد در محيط آرام و تاريک استراحت کند. در صورت خواب رفتن نيز بعد از بلند شدن سردرد بهتر شده است. اين سردرد ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد و در صورتي که بيشتر از 72 ساعت به طول بيانجامد به آن ميگرن status استاتوس (طول کشيده) گفته شده و بيمار براي درمان در بيمارستان بستري مي‌شود.
سردرد تنشني:
سردردي است که مکرراً رخ مي‌دهد. خطرناک نيست و اغلب در اثر استرس و فشارهاي عصبي و عاطفي ايجاد مي‌شود. شدت سردرد از خفيف تا متوسط است، بيشتر بالغين را گرفتار مي‌کند و سردرد سرتاسر سر را گرفتار مي‌کند. علائم همراه ندارد، معمولاً عصرها شروع شده و چند ساعت طول مي‌کشد. در اين افراد معمولاً افسردگي شايع‌تر است.
سردرد سينوسي:
سردرد خفيف تا متوسط که عموماً در صورت، پل بيني يا در گونه‌ها احساس مي‌شود و ممکن است همراه تب، آبريزش، احتقان بيني و همراه پري و حساسيت در سينوس‌ها باشد. سردرد معمولاً ساعت‌ها طول مي‌کشد و با تغيير وضعيت سر، شدت سردرد تغيير مي‌کند. سردرد فصلي است و در افرادي که آلرژي دارند بيشتر ديده مي‌شود.
سردرد خوشه‌اي:
سردرد يک طرفه با کيفيت شديد و تير کشنده که حدود 15 تا 30 دقيقه طول مي‌کشد. در مردان شايع‌تر است و معمولاً در اوايل خواب ايجاد مي‌شود. بيمار از شدت سردرد بي قرار شده، هم زمان با سردرد گرفتاري اعصاب خودکار مانند اشک ريزش، پرخوني ملتحمه، احتقان و آبريزش از بيني وجود دارد. سردرد
ناشي از مصرف بيش از حد داروهاي مسکن
يکي ديگر از عوامل ايجاد سردردهاي مزمن مقاوم، مصرف خودسرانه داروهاي مسکن است که در اين صورت بيمار مجبور است براي تسکين درد مرتباً دوز دارو را افزايش دهد.
منبع: نشريه شاهد جوان - ش 55
