درجه بندي سني فيلم ها
فيلم‌ها درجه‌بندي سني مي‌خواهند يا نمي‌خواهند؟
گفتگو با دکتر مجيد بيگلري ، روانشناس و دکتر هرمز جوان بخت ، جامعه‌شناس
اين اعمال درجه‌بندي سني براي نمايش فيلم‌هاي سينمايي که تحت عنوان ريتينگ مورد بحث و بررسي قرار مي‌گيرد ، از سال‌ها پيش در کشورهاي آمريکايي و اروپايي آغاز شده و مدتي است که در ايران نيز به چشم مي‌خورد اما واقعا اين درجه‌بندي چه‌قدر جدي گرفته مي‌شود و آيا اصلا مشتاقان فيلم که هر رده سني را به خود اختصاص مي‌دهند، به آن توجهي مي‌کنند؟ در اين باره با دکتر مجيد بيگلري، روانشناس و منتقد سينما و همچنين دکتر هرمز جوان‌بخت، جامعه‌شناس و عضو هيات علمي دانشگاه تهران گفتگوي مشترکي را انجام داده‌ايم که مي‌خوانيد:
آيا اعمال درجه‌بندي سني براي نمايش فيلم‌ها تاريخچه‌اي طولاني دارد؟
دکتر جوان‌بخت: البته بحث درجه‌بندي يک فيلم سينمايي براي اولين بار در ايران در زمان نمايش فيلم «مصايب شيرين» ساخته عليرضا داوودنژاد مطرح شد و با اينکه هنگام اکران فيلم عنوان شد که تماشاي آن براي افراد زير 18 سال ممنوع است اما اين موضوع هيچ‌وقت حالت رسمي به خود نگرفت و به صورت يک دستور‌العمل لازم‌الاجرا ابلاغ نشد که البته به عقيده من اگر هم ابلاغ مي‌شد، همچنان اجرا شدن آن با مشکل مواجه بود.
چه‌طور؟
دکتر بيگلري: ببينيد، تجربه ما در اين سال‌ها نشان داده است که تماشاي فيلم و حتي برنامه‌هاي تلويزيوني در خانواده‌ها از هيچ رده‌بندي سني خاصي تبعيت نمي‌کند و کودک پنج ساله خانواده بدون نظارت والدين تا پاسي از شب مي‌نشيند و تمام برنامه‌هاي تلويزيون را پا به پاي خانواده خود نگاه مي‌کند. تاثير صحنه‌هاي خشونت‌آميز و ترسناک بر سلامت روان، الگوبرداري‌هاي غلط از شخصيت‌هاي منفي، ايجاد حس جرأت‌مندي کاذب در کودک و ... همگي از آثار زيانبار اين عدم رده‌بندي هستند حتي من معتقدم در ايران هنگامي که افراد از انجام کاري منع مي‌شوند، نسبت به انجام آن اشتياق بيشتري از خود نشان مي‌دهند. به دليل همين عادت نيز طي سال‌هاي گذشته برخي تهيه‌کنندگان براي اينکه فيلم‌شان فروش بيشتري کند و جذابيت بيشتري در حواشي آن ايجاد شود در تبليغات آثارشان از محدوديت سني براي تماشاي فيلم استفاده کرده‌اند. استفاده از جملاتي مانند «تماشاي اين فيلم براي افراد زير 18 سال توصيه نمي‌شود» و يا «تماشاي اين فيلم براي افراد مسن و بيماران قلبي توصيه نمي‌شود» در مورد چند فيلم خاص ديده شد که البته اين کار فروش بالاي فيلم را به دنبال داشته است و بيشتر يک ترفند تبليغاتي بوده تا يک هشدار جدي براي خانواده‌ها.
شما به عنوان يک روانشناس چه عقيده‌اي داريد؟
يعني شما معتقديد در اين کشورها همه به اين قوانين پايبند هستند و به طور 100 درصد آن را اجرا مي‌کنند؟
دکتر جوان‌بخت: اگر اين قضيه واقعا صحت داشته باشد ما نبايد هر روز شاهد وقوع صحنه‌هاي قتل و خشونت و غيراخلاقي و استفاده از الفاظ رکيک در مکالمه کودکان و نوجوانان غربي باشيم اما چيزي که مي‌بينيم خلاف اين موضوع است و سلامت روان اين گروه سني در معرض خطر قرار دارد. پس هر چند که نظارت بر اعمال قوانين ريتينگ در اين کشورها وجود دارد و حتي قوي‌تر از کشور ما است اما به اعتقاد من چندان موفق نيست و معضل جرم‌هاي اينترنتي و عدم توانايي خانواده‌ها در کنترل کودکان خود در اينترنت و محيط‌هاي مجازي مبين همين موضوع است. فرهنگ‌سازي نياز به زمان و آموزش دارد و نمي‌توان با گذاشتن يک عدد مثلا 18 در کنار فيلم، مانع تماشاي نوجوانان زير 18 سال شد زيرا اگر بخواهيم او را از ديدن اين فيلم‌ها و برنامه‌ها منع کنيم به راحتي از غياب ما سوءاستفاده مي‌کند و به تنهايي و حتي در جمع‌هاي دوستانه به تماشاي اين برنامه‌ها مي‌نشيند و با دانلود و خريد آنها به ما مي‌فهمانند که دسترسي به اين برنامه‌ها چندان هم کار سختي نيست اما اگر از زمان کودکي، والدين نظارت اصولي و کاملي روي فرزند خود داشته باشند و از آموزش صحيح استفاده کنند، مي‌توانيم شاهد تاثيرپذيري بيشتري باشيم ولي اگر به نوجوان 16 ساله خود بگوييم که مثلا اين فيلم مناسب شما نيست و آن را تماشا نکن، واقعا اين امر اتفاق مي‌افتد؟ محال است زيرا حداقل حس کنجکاوي او مانع مي‌شود.
دکتر جوان‌بخت: در هر صورت هر چه اعمال اين درجه‌بندي سني زودتر انجام شود و خانواده‌ها زودتر آموزش ببينند بهتر است زيرا نوجوانان ما داراي شخصيت ژلاتيني هستند که به راحتي تحت تاثير صحنه‌هاي مختلف قرار مي‌گيرند و دست به الگوبرداري مي‌زنند و اين وظيفه ما است که اين الگوبرداري‌ها را به الگوبرداري‌هاي مثبت و سازنده تبديل کنيم.
منبع:www.salamat.com
/ن
