قرص اورژانسی ضد بارداری چیست؟

قرص اورژانسی ضد بارداری برای جلوگیری از حاملگی استفاده می‌شود. کاربرد اصلی این قرص هنگام برقراری رابطه جنسی محافظت‌نشده یا ناخواسته و همچنین در صورت فراموشی مصرف قرص‌های ضد بارداری است. این قرص‌ها با به تاخیر انداختن و توقف تخمک‌گذاری، از بارور شدن آن‌ها به‌وسیله اسپرم جلوگیری می‌کنند. به همین دلیل حاوی مقدار زیادی پروژسترون هستند.

توجه به این نکته ضروری است که قرص‌های اورژانسی تنها در صورتی که بارداری اتفاق نیفتاده باشد، موثر هستند. بنابراین باید بلافاصله بعد از داشتن رابطه جنسی مصرف شود. باید بدانید که از این قرص‌ها برای سقط جنین نیز استفاده نمی‌شود.

همچنین توصیه می‌شود اگر ۱۵ روز بعد از مصرف قرص اورژانسی پریود نشدید، برای تشخیص بارداری به دکتر زنان و زایمان مراجعه کنید و آزمایش خون بدهید.

قرص اورژانسی چیست ، نحوه استفاده و عوارض مصرف آن

انواع قرص اورژانسی جلوگیری از بارداری

قرص‌های اورژانسی انواع مختلفی دارند که نحوه و دوز مصرفی آن‌ها متفاوت است. معمولا بعضی از این قرص‌ها را می‌توان بدون نسخه از داروخانه‌ها تهیه کرد. اما بهتر است قبل از مصرف با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید. در ادامه به برخی از رایج‌ترین و پرمصرف‌ترین این قرص‌ها اشاره می‌کنیم.

قرص لوونورژسترول
این قرص‌ها با نام‌های تجاری گوناگونی تولید می‌شود که حاوی هورمون پروژسترون هستند تا از بارداری ناخواسته جلوگیری کنند. قرص های لوونورژسترول هرچه زودتر مصرف شوند، میزان اثربخشی بالاتری خواهند داشت. به همین دلیل بهتر است تا ۷۲ ساعت بعد از رابطه جنسی مصرف شوند.

استفاده از این قرص‌ها تا ۵ روز پس از نزدیکی نیز امکان‌پذیر است؛ اما تاثیر متوسطی خواهد داشت. قرص‌های Take Action، My Way، Plan B One–step و Preventeza از رایج‌ترین قرص ‌های اورژانسی لوونورژسترول محسوب می‌شوند که می‌توانید بدون نسخه از داروخانه‌ها تهیه کنید. معمولا به‌صورت ۱ قرص 1/5 میلی‌گرمی یا ۲ قرص 0/75 میلی‌گرمی که هر ۱۲ ساعت باید مصرف شود، به فروش می‌رسند.

قرص یولی‌پریستال یا EllaOne
قرص‌های یولی‌پریستال تخمک‌گذاری را به تاخیر می‌اندازد و جزو قرص‌های غیرهورمونی طبقه‌بندی می‌شود. تا ۵ روز بعد از رابطه جنسی هم قابل‌استفاده هستند و معمولا به‌صورت قرص‌های ۳۰ میلی‌گرمی تولید می‌شوند. توجه کنید که برای خرید حتما باید نسخه پزشک داشته باشید.

قرص ضد بارداری

قرص‌های ضد بارداری مثل LD و HD که نوعی قرص ترکیبی از هورمون‌های استروژن و پروژسترون هستند، به‌عنوان قرص اورژانسی نیز استفاده می‌شوند. اما میزان مصرف آن‌ها در این حالت متفاوت است و باید تعداد بیشتری مصرف شود.

این قرص‌ها فرایند تخمک‌گذاری را به تعویق می‌اندازد و از بارداری جلوگیری می‌کند. اگر از قرص LD استفاده می‌کنید، باید ۴ عدد از آن را بلافاصله بعد از نزدیکی و ۴ عدد دیگر را ۱۲ ساعت بعد مصرف کنید. اما اگر قرص HD دارید، ابتدا ۲ قرص و پس از ۱۲ ساعت ۲ قرص دیگر بخورید. میزان اثربخشی این قرص‌ها در مقایسه با موارد قبلی کمتر است. بهتر است قبل از مصرف نیز با پزشک خود مشورت کنید.

عوارض قرص های اورژانسی ضد بارداری

به‌طورکلی عوارض قرص‌ های اورژانسی شامل موارد زیر است. این عوارض در تمامی افراد دیده نمی‌شود و ممکن است هر فرد تنها یکی از این مشکلات را داشته باشید.

* حالت تهوع
* لکه ‌بینی
* خون‌ریزی نامنظم قاعدگی
* تاخیر در زمان پریود (این مدت زمان باید کمتر از ۱ هفته باشد)
* دردهای شکمی
* احساس خستگی
* احساس درد در پستان‌ها
* سردرد
* سرگیجه
* تغییرات خلق‌وخو
* گرفتگی عضلانی

بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی برای جلوگیری از بارداری

بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی بلافاصله بعد از برقراری رابطه جنسی است. زیرا در این صورت احتمال بارداری کاهش می‌یابد و میزان اثربخشی قرص‌ها بالا می‌رود. بهترین زمان مصرف تا ۷۲ ساعت پس از رابطه جنسی تخمین زده شده است. اما تا ۵ روز بعد از نزدیکی نیز می‌توان از این قرص‌ها استفاده کرد؛ با این تفاوت که عملکرد آن‌ها کاهش می‌یابد.

توجه کنید که مصرف مداوم و زیاد قرص های اورژانسی می‌تواند به بدن آسیب برساند و در طول ۱ سال تنها ۲ تا ۳ مرتبه می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

روش و طریقه مصرف قرص اورژانسی ضد بارداری

همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، طریقه مصرف هر قرص متناسب با تعداد و نوع آن متفاوت است. اگر از قرص های اورژانسی لوونورژسترول استفاده می‌کنید، باید قرص ۵/۱ میلی‌گرمی را ۱ مرتبه و قرص ۷۵/۰ میلی‌گرمی را ۲ مرتبه به فاصله زمانی ۱۲ ساعت مصرف کنید. قرص‌های یولی‌پریستال نیز به‌صورت تک قرص ۳۰ میلی‌گرمی عرضه می‌شوند و با نسخه پزشک قابل تهیه هستند.

در صورت مصرف قرص ضد بارداری LD باید ۴ عدد از آن را بلافاصله بعد از رابطه جنسی و ۴ عدد دیگر را ۱۲ ساعت بعد مصرف کنید. اگر از قرص HD استفاده می‌کنید نیز ابتدا باید ۲ قرص و پس از ۱۲ ساعت ۲ قرص دیگر بخورید.

آیا مصرف قرص اورژانسی ضد بارداری در دوران شیردهی ممنوع است؟

مصرف قرص اورژانسی در دوران شیردهی ممنوع نیست. اما به دلیل هورمونی بودن این قرص‌ها، امکان انتقال هورمون‌ها به شیر مادر و بعد به بدن نوزاد وجود دارد. در حالت کلی می‌توان گفت خطری برای سلامت نوزاد ندارد.

همچنین در برخی موارد توصیه می‌شود تا ۱ هفته بعد از مصرف قرص به فرزند خود شیر ندهید. ولی بهتر است قبل از مصرف این قرص‌ها با پزشک خود مشورت کنید و متناسب با شرایط جسمی خود و نوزادتان مصرف قرص اورژانسی را شروع کنید.

قرص اورژانسی و پریود

یکی از عوارض جانبی شدید این قرص اثرات بسیار بدی است که بر سیکل قاعدگی دارد. این قرص باعث بروز لک بینی می‌شود. در برخی از بانوان این لک بینی به صورت خونریزی خفیفی بروز پیدا می‌کند و معمولا تا 5 روز به طول می‌انجامد. اما اگر بعد از 5 روز خونریزی قطع نشد بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کنید.

همچنین مصرف این قرص پریود را عقب و یا جلو می‌اندازد و همین امر اثرات بسیار بد روحی و جسمی برای زنان دارد. مصرف این قرص در برخی از زنان سبب می‌شود که تا چندین ماه پریودهای نامنظم داشته باشند.

چه کسانی می‌توانند از قرص اورژانسی استفاده کنند؟

بیشتر زنان می‌توانند قرص های اورژانسی مصرف کنند؛ حتی زنانی که نمی‌توانند از برخی محصولات هورمونی مانند پَچ‌های ضد بارداری یا قرص های ضد بارداری استفاده کنند. مصرف قرص های اورژانسی برای دختران زیر ۱۶ سال هم منعی ندارد.

چه کسانی از مصرف قرص اورژانسی منع می‌شوند؟

وقتی بارداری صورت گرفته باشد دیگر مصرف لوونورژسترول اثری نخواهد داشت. زنانی که از قبل باردار شده یا ممکن است باردار باشند هم نباید از اِلا استفاده کنند. اثرات مصرف این قرص‌ها روی انسان در این شرایط نامشخص است اما مطالعات روی حیوان‌ها نشان می‌دهد که مصرف این قرص‌ها موجب مرده به دنیا آمدن نوزاد می‌شود. کسانی که دچار بیماری های مزمن هستند هم باید قبل از مصرف قرص اورژانسی با پزشک مشورت کنند.

زنانی که دچار حساسیت نسبت به مواد سازنده‌ی قرص های اورژانسی هستند یا آسم دارند هم نباید از این داروها استفاده کنند. قرص های اورژانسی با برخی داروها هم تداخل پیدا می‌کند. مثل:

* برخی از داروهای گیاهی؛
* داروهای سِل، صرع و ایدز؛
* داروهای کاهش اسید معده مانند امپرازول (omeprazole)؛
* آنتی بیوتیک های نه‌چندان معروف (مثل ریفابوتین و ریفامپسین).

قرص اِلا با وجود مصرف داروهای فوق کارایی خود را از دست می‌دهد اما مصرف قرص لوونل با افزایش دُز، همچنان مقدور خواهد بود.

مصرف هم‌زمان قرص ضد بارداری و قرص اورژانسی

این شایعه وجود دارد که مصرف هم‌زمان قرص ضدبارداری همراه با این قرص احتمال بارداری را به صفر می‌رساند. اما بهتر است بدانید هر کدام از این قرصها باید برای شرایط خاصی مورد استفاده قرار بگیرند و مصرف هم‌زمان آنها تنها ممکن است عوارض جانبی شدیدی برای شما به همراه داشته باشد اما بر احتمال بارداری اثری ندارد!

قرص اورژانسی را هر چندوقت یکبار می‌توان استفاده کرد؟

این موضوع بسیار مهم است و نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت بدن دارد. کارشناسان سلامتی هشدار می‌دهند در طی 12 ماه 2 تا 3 بار می‌توانید از این قرص استفاده کنید. در غیراینصورت آسیبهای زیادی به بدن شما وارد می‌شود.

کلام آخر

قرص‌های اورژانسی ضد بارداری برای جلوگیری از بارداری‌های ناخواسته استفاده می‌شود. مصرف این قرص‌ها باید تحت‌نظر پزشک باشد؛ اما به‌صورت بدن نسخه نیز به فروش می‌رسند. انواع مختلفی از این قرص‌ها تولید شده و با نام‌های یولی‌پریستال یا EllaOne و لوونورژسترول شناخته می‌شوند. اگر دسترسی به این‌ها امکان‌پذیر نباشد، می‌توان از قرص‌های ضد بارداری LD و HD نیز استفاده کرد. مصرف قرص های اورژانسی باید محدود باشد و حداکثر سالی ۲ تا ۳ مرتبه باید از آن استفاده کنید.

سوالات متداول

آیا مصرف هم‌زمان قرص اورژانسی و ضد بارداری امکان حاملگی را کاهش می‌دهد؟
جواب این سوال منفی است و مصرف هم‌زمان این ۲ قرص می‌تواند موجب بروز عوارض جانبی خطرناکی شود. در صورت داشتن رابطه جنسی محافظت‌نشده ابتدا به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید و با توجه به تجویز پزشک از قرص‌های اورژانسی استفاده کنید.