روش های تشخیص، مراقبت و درمان سرطان سینه در دوران بارداری

تشخیص سرطان سینه در دوران بارداری شایع نیست. اصطلاح سرطان سینه در بارداری به سرطان سینه در هر زمان از بارداری یا در سال اول پس از زایمان، گفته می‌شود.

سرطان سینه در حاملگی در حدود ۱ در ۱۰۰۰ تا ۱ در ۱۰۰۰۰ بارداری ممکن است اتفاق بیفتد.

بارداری باعث ایجاد سرطان سینه نمی‌شود اما اگر شما قبلا برخی از سلول‌های سرطان پستان را داشته باشید تغییرات هورمونی حاملگی می‌توانند سبب رشد سلول‌های سرطانی شوند.

تشخیص و درمان سرطان سینه در بارداری

تشخیص و درمان سرطان پستان در دوران بارداری پیچیده است. هدف پزشکان این است که در صورت امکان سرطان را از بین ببرند؛ یا از گسترش و پخش شدن سرطان جلوگیری کنند. همچنین از سلامتی نوزاد شما مراقبت کنند. تیم مراقبت از سرطان و متخصص زنان و زایمان باید با هم هماهنگ باشند تا بهترین مراقبت برای شما و کودک شما را فراهم کنند.

هیچ مورد شناخته شده‌ای وجود ندارد که نشان دهد سرطان سینه می‌تواند به جنین گسترش پیدا کند؛ هرچند مواردی از گسترش سرطان به جفت مشاهده شده است. در یک مطالعه بچه‌هایی که بالای ۱۸ سال سن داشتند و مادرانشان در زمان بارداری آنها، در معرض شیمی درمانی بودند بررسی شدند و هیچ کدام از آنها سرطان یا سایر اختلالات جدی را نداشتند. برخی از درمان‌ها ممکن است تا زمان به دنیا آمدن نوزاد به تاخیر بیفتند و هدف پزشکان این است که مراقبت کودک را تا زمانی که دوران بارداری به طور کامل سپری شود به نحو احسن انجام دهند.

شواهد قابل اعتمادی وجود ندارد که نشان دهد شانس بقای فرد درگیر با سرطان سینه با پایان دادن به بارداری افزایش پیدا کند و بعید است که چنین چیزی وجود داشته باشد. زنانی که سرطان سینه دارند و باردار هستند، در مقایسه با زنانی که نمونه مشابهی از همان سرطان را دارند ولی باردار نیستند، هر دو گروه سرنوشت مشابهی دارند.

گزینه‌های درمان سرطان پستان در دوران بارداری چیست؟

پزشک برای برگزیدن نوع درمان موارد زیر را در نظر می‌گیرد:

* اندازه تومور
* گرید تومور که نشان‌دهنده این است که سرطان چگونه و با چه سرعتی رشد و گسترش پیدا می‌کند.
* وضعیت سلامتی عمومی شما
* مدت زمانی که از حاملگی شما باقی مانده است و …

جراحی سینه

درمان اولیه برای سرطان پستان جراحی است، حتی اگر شما باردار باشید.

جراحی ممکن است به صورت ماستکتومی (حذف کامل پستان) با حذف گره لنفاوی یا لامپکتومی (جراحی با حفظ پستان) باشد. جراحی سینه در مراحل اولیه سرطان پستان در دوران بارداری ایمن است. اگرچه بیهوشی عمومی ممکن است برخی خطرات را برای نوزاد به وجود آورد.

شیمی درمانی

به طور کلی شیمی درمانی در طول سه ماهه اول بارداری، زمانی که ارگان‌های داخلی کودک رشد می‌کنند انجام نمی‌شود. مطالعات نشان می‌دهند استفاده از مواد شیمی درمانی در سه ماهه دوم و سوم ایمن‌تر است و البته در سه هفته پایانی بارداری نیز از شیمی‌درمانی استفاده نمی‌شود.

استفاده از شیمی درمانی به نوع سرطان پستان و میزان تهاجم آن بستگی دارد. از گزینه‌های درمانی دیگر این است که صبر کنید تا پس از وضع حمل شیمی درمانی را آغاز کنید.

رادیوتراپی (پرتو درمانی)

طبق منابع معتبر دوزهای بالای رادیوتراپی در هر زمان از بارداری می‌توانند باعث افزایش خطر بروز آسیب به نوزاد شود. این خطرات عبارتند از:

* سقط جنین
* رشد آهسته جنین
* نقص‌های هنگام تولد
* سرطان دوران کودکی

به همین دلیل پرتودرمانی معمولاً تا پس از تولد نوزاد به تاخیر می‌افتد.

هورمون درمانی و درمان‌های هدفمند

به نظر نمی‌رسد داروهای هورمونی و درمان‌های هدفمند در طول بارداری ایمن باشند. این درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:

مهارکننده‌های آروماتاز
Avastin
Herceptin
تاموکسیفن
tykerb
Ibrance
ماستکتومی

در دوران بارداری صرف نظر از این که شما حامله هستید درمان اصلی برای سرطان پستان جراحی است. لامپکتومی همراه با پرتودرمانی صورت می‌گیرد ولی برای پرتو درمانی باید تا زمانی که نوزاد متولد می‌شود صبر کرد. مثلا می‌توان از این روش هنگامی استفاده کرد که شما نزدیک به موعد زایمان هستید و رادیوتراپی خیلی به تاخیر نمی‌افتد، در غیر این صورت ماستکتومی گزینه بهتری است. هنگامی که شما قرار است ماستکتومی شوید؛ جراح گره‌های لنفاوی را بررسی می‌کند تا ببیند آیا سرطان گسترش پیدا کرده است و گره‌های لنفاوی را درگیر کرده یا خیر. گاهی اوقات برای بررسی گره‌های لنفاوی از رنگ و ردیاب‌های رادیواکتیو استفاده می‌شود که با توجه به اینکه شما در چه زمانی از بارداری قرار دارید ممکن است آن را به شما پیشنهاد دهد.

بیهوشی عمومی ممکن است خطراتی را برای کودک به همراه داشته باشد. جراح، متخصص زنان و زایمان و متخصص بیهوشی با یکدیگر همکاری خواهند کرد تا تصمیم بگیرند که بهترین زمان و روش برای انجام عمل جراحی چیست.

تغذیه با شیر مادر و درمان سرطان پستان

پس از ماستکتومی، ممکن است بتوانید نوزاد خود را با شیر مادر تغذیه کنید، اما بافت اسکار ناشی از جراحی و کاهش حجم شیر می‌تواند مشکل‌ساز باشد. البته اگر پستان دیگر شما تحت تاثیر سرطان قرار نگرفته باشد می‌توانید برای شیردهی از آن استفاده کنید.

اگر ماستکتومی یک طرفه شده‌اید؛ می‌توانید از پستان دیگر نوزاد خود را تغذیه کنید.

شیمی درمانی، هورمون تراپی و دارو درمانی‌های هدفمند می‌توانند از طریق شیر به نوزاد شما منتقل شوند. اگر شما مایل به شیردهی به نوزاد خود هستید، باید با متخصص زنان و پزشک انکولوژیست خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که شیردهی خطری برای نوزاد شما در پی ندارد.

سرطان پستان هنگامی که شما باردار هستید می‌تواند برای شما و خانواده‌تان بسیار استرس‌زا باشد. می‌توانید از یک درمانگر کمک بگیرید.

برای شروع می‌توانید از مرکز انکولوژی و مرکز درمان خود برای ارجاع به درمانگران و گروه‌های حمایت سوال کنید.

شیردادن نوزاد و درمان سرطان

شیر دادن به شیرخوار بعد از لامپکتومی امکان پذیر است. اما بافت زخمی و کاهش حجم شیر می تواند در شیر دادن با سینه زخمی برای مادر مشکل ایجاد کند اما برای پستان دیگر مادر مشکلی ایجاد نمی شود، برای اطمینان از ایمنی شیری که به نوزادان می دهید با انکولوژیست و متخصص زنان و زایمان خود مشورت کنید.

واکنش زنان باردار در زمان بارداری در مقابله با سرطان سینه

دانستن اینکه فرد در زمان بارداری دچار سرطان سینه شده است برای فرد و نیز خانواده فرد سخت و استرس آور است. پس بهتر است در این هنگام با یک روانشناس مشورت کنید تا زودتر با این مشکل کنار آمده و با امید و انگیزه فراوان درمان را شروع کند چرا که امید خود نقش بسزایی در درمان موثر این بیماری دارد.هدف پزشک اول سلامت مادر و بعد سلامت جنین است و بر این اساس برنامه درمان را تهیه می کند.

خط اول درمان سرطان سینه جراحی است حتی اگر فرد باردار باشد. شیمی درمانی معمولا در سه ماهه دوم و سوم بارداری و نیز پرتو درمانی بلافاصله بعد از تولد نوزاد، روش های بعدی درمان سرطان سینه است. شما باید بدانید که سرطان سینه در دوران بارداری کشنده و یا برای جنین خطرناک نیست بلکه نیاز به یکسری مراقبت ها و مدیریت های خاص دارد که با رعایت نکاتی که پزشک متخصص تجویز می کند، بیماری بدون آسیب به جنین از بدن مادر به طور کامل ریشه کن خواهد شد.

چه زمانی مراجعه به پزشک برای حفظ تخمک مؤثر است؟

بیماران سرطان پستان زیر چهل سال در دو حالت برای حفظ تخمک به پزشک مختصص نازایی ارجاع داده می شوند. حالت اول، حالتی است که شیمی درمانی قبل از انجام عمل جراحی برداشتن توده سرطانی انجام می شود و حالت دوم حالتی است که درمان های تکمیلی پس از جراحی توده سرطانی آغاز می شوند. در حالت اول معمولاً جراحان سرطان پستان و آنکولوژیست ها کمتر بیماران را برای درمان ناباروری احتمالی به پزشک ارجاع می دهند زیرا درمان های ناباروری عموماً با استفاده از روش های جایگزین هورمون درمانی انجام می شود که ممکن است روی بافت تومور تأثیر داشته باشد و اندازه آن را افزایش دهد. در نتیجه اغلب کسانی که برای درمان حفظ تخمک مراجعه می کنند عمل جراحی برداشتن توده روی آن ها انجام شده و منتظر دریافت داروهای شیمی درمانی هستند. انجام هورمون درمانی به منظور حفظ بارداری باید قبل از شروع شیمی درمانی انجام شود و معمولاً فرجه ای بین دو الی چهار هفته از زمان عمل تومور تا شروع شیمی درمانی وجود دارد که در این زمان می توان درمان حفظ باروری را آغاز کرد.

چه روش هایی برای حفظ بارداری در زنان مبتلا به سرطان پستان وجود دارد؟

روش های درمانی برای حفظ باروری در افراد مبتلا به سرطان پستان متفاوت هستند و کاملاً بستگی به شرایط بیمار دارند. به عنوان مثال اگر فرد مراجعه کننده مجرد باشد ، بهترین روش برداشتن تخمک بالغ از ذخیره تخمدانی و فریز کردن یا انجماد آن است. خوشبختانه با استفاده از پیشرفت های علم پزشکی، درصد زیادی از تخمک ها پس از فریز شدن حفظ می شوند. اگر فردی متأهل باشد ، بهترین روش برای حفظ بارداری، فریز کردن جنین یا سلول تخم است که احتمال موفقیت در بارداری را بالا می برد.

گاهی ممکن است مواردی از ابتلا به سرطان پستان وجود داشته باشد که در آن ها تخمک بالغ وجود ندارد. در این حالت تخمک های نابالغ استخراج شده و در محیط آزمایشگاهی پرورش داده شده و فریز می شوند که استفاده از این روش در دنیا بسیار نادر است و مراکز اندکی توان انجام این کار را دارند.

چه عواملی احتمال موفقیت بارداری پس از درمان سرطان را افزایش می دهند؟

یکی از مهم ترین عوامل موفقیت در بارداری فرد مبتلا به سرطان پس از درمان ، سن است. به طور کلی احتمال باروری در فریز کردن جنین حدود 30 الی 35 درصد است و در روش فریز کردن تخمک احتمال بارداری مقداری کمتر است.

دریافت تخمک به منظور حفظ باروری چگونه انجام می شود؟

دریافت تخمک از افراد مبتلا به سرطان پستان به منظور حفظ بارداری به دو روش غیر تهاجمی و تهاجمی در مرکز پژوهش های ناباروری ابن سینا انجام می شود. در روش غیر تهاجمی برداشت تخمک ها با استفاده از روش واژینال و بی حسی موضعی صورت می پذیرد و بیمار نیازی به عمل جراحی ندارد. در این گونه موارد بیمار در صورتی که مجرد باشد نیاز است روال های قانونی در خصوص دریافت رضایت نامه از بیمار مبنی بر امکان آسیب به پرده بکارت طی شود. هر چند که روش واژینال در 99 درصد موارد آسیبی به پرده بکارت وارد نمی کند. در روش تهاجمی که کمتر برای بیماران مبتلا به سرطان پستان توصیه می شود، عمل جراحی لاپاروسکوپی به منظور برداشتن فولیکولهای تخمدانی انجام می شود که نیازمند انجام بیهوشی است. در نتیجه بهترین روش برداشت تخمک ، روش غیر تهاجمی یا واژینال است.

آیا بیماران قبل از عمل دریافت تخمک به منظور حفظ باروری نیاز به مصرف داروهای خاصی هستند؟

پیش از این که فرایند برداشت تخمک در بیماران مبتلا به سرطان پستان به منظور حفظ باروری انجام شود، این بیماران داروهایی دریافت می کنند که عمدتاً با هدف تحریک تخمک گذاری در بازه زمانی محدود تجویز می شوند. البته نوع داروهای تجویز شده برای بیماران بستگی به این دارد که سرطان پستان از چه نوعی است و به طور مشخص آیا این توده سرطانی دارای پذیرنده یا ریسپتور استروژن هست یا خیر. در صورتی که سلول های سرطانی دارای پذیرنده استروژن باشند پروتکل هایی وجود دارد که با استفاده از آن سطح استروژن در حالت نرمال قرار می گیرد و افزایش میزان استروژن سبب افزایش سایز تومور و مشکلات پس از آن نشود. در حالتی که سلول های سرطانی ریسپتور استروژن منفی داشته باشند ، از روش های استاندارد تحریک تخمک گذاری مانند IVF یا لقاح آزمایشگاهی استفاده می شود. در روش IVF ، ابتدا از داروهایی استفاده می شود که تخمک گذاری را تحریک کرده و سپس در اتاق عمل تخمک های آزاد شده برداشته می شوند.

نگهداری تخمک های خارج شده به منظور باروری تا چه مدتی امکان پذیر است؟

انتقال تخمک ها یا جنین های دو تا پنج روزه به رحم ، هر زمانی امکان پذیر است. در واقع می توان تخمک یا سلول جنین را برای هر مدتی در محیط آزمایشگاهی نگهداری کرد.

آیا بارداری ریسک بازگشت سرطان پستان را افزایش می دهد؟

بر اساس آخرین تحقیقات انجام شده توسط جامعه سرطان آمریکا، احتمال بازگشت سرطان در دو سال اول پس از درمان بیشترین حد خود را دارد. در نتیجه بارداری در این دوره باید حتماً تحت نظر پزشک انجام شود و در صورت امکان بارداری به پس از طی این دوره دو ساله منتقل شود. با این حال برای افرادی که مبتلا به سرطان پستان از نوع ریسپتور استروژن مثبت هستند تا مدت پنج سال از داروهایی مانند تاموکسیفن استفاده می شود که ترشح استروژن را در آن ها تا حد زیادی کاهش می دهد. در این موارد، توصیه می شود بیمار تا زمانی که از داروهای هورمون درمانی مانند تاموکسیفن استفاده می کند ، اقدام به بارداری نکند.

آیا امکان بارداری طبیعی پس از درمان سرطان پستان وجود دارد؟

اگر سن بیمار پایین باشد و سیکل طبیعی قاعدگی و تخمک گذاری پس از درمان سرطان به جریان بیافتد امکان بارداری طبیعی وجود دارد. با این حال احتمال بارداری طبیعی پس از درمان سرطان پستان تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند استیج سرطان، نوع و دوز مصرفی داروهای شیمی درمانی و غیره نیز قرار دارد. در خانم های زیر سی سال که درمان شیمی درمانی پس از جراحی توده سرطان پستان انجام داده اند، بارداری طبیعی با احتمال 50 تا 80 درصد اتفاق می افتاد. در زنان بین سی الی چهل سال احتمال بارداری طبیعی کاهش می یابد و به حدود 10 الی 15 درصد می رسد. اما در زنان بالای چهل سال تقریباً امکان بارداری طبیعی پس از درمان سرطان وجود ندارد. نکته مهم این است که در این افراد حتی با وجود برگشت سیکل طبیعی قاعدگی ممکن است امکان بارداری طبیعی به دلیل کاهش رزرو تخمدانی وجود نداشته باشد. ترجیح عمومی پزشکان در این است که با توجه به شرایط بیمار، زمان کافی برای بروز بارداری طبیعی در نظر گرفته شود. سپس در صورتی که این امر به طور قطعی امکان پذیر نباشد و سن بیمار اجازه صبر بیشتر را ندهد ، بازگرداندن تخمک ها به تخمدان یا سلول تخم به رحم انجام شود.

در حال حاضر چه تعدادی از افراد واجد شرایط انجام درمان های حفظ باروری، این درمان را دریافت می کنند؟

متأسفانه در جامعه امروزی ما آگاهی لازم در خصوص امکان باروری پس از سرطان وجود ندارد. علاوه بر این، بسیاری از افراد دید بسیار منفی نسبت به درمان های سرطان پستان دارند و نسبت به درمان های حفظ باروری خوش بین نیستند ، در نتیجه افزایش آگاهی در خصوص این مورد الزامی است.

آیا پیوند تخمدان نقشی در درمان ناباروری دارد؟

در ایران هنوز به طور جدی پیوند بافت تخمدان انجام نشده است اما در کشورهای پیشرفته پیوند تخمدان پس از درمان سرطان پستان یا سرطان تخمدان انجام شده و مواردی متعددی از تولد طبیعی نیز گزارش شده است.

آیا بارداری پس از سرطان پستان ریسکی برای جنین به همراه دارد؟

پس از گذشت مدت زمان تعیین شده پس از طی درمان سرطان پستان و اجازه پزشک مبنی بر امکان بارداری در فرد، بارداری به طور کامل و بدون مشکل امکان پذیر است و هیچ آسیب یا عوارض احتمالی به جنین یا مادر گزارش نشده است.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت خیریه رضوی
سایت دکتر موسی زاده