علل و علائم اصلی یائسگی زودرس و عوارض ، پیشگیری و درمان آن

یائسگی زودرس زمانی اتفاق می‌افتد که دوره‌های تخمک‌گذاری قبل از سن ۴۵ سالگی متوقف شود. علت یائسگی زودرس متنوع است.

برای اکثر زنان، یائسگی بین سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی شروع می‌شود. اگر شما زیر ۴۵ سال سن دارید و متوجه شده‌اید که دوره‌های شما کم و بیش یا کاملاً متوقف شده است؛ باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. یائسگی که پیش از سن ۴۰ سالگی رخ دهد، یائسگی پیش‌رس است. یائسگی که بین ۴۰ تا ۴۵ سال اتفاق می‌افتد، یائسگی زودرس نامیده می‌شود. حدود ۵٪ از زنان به طور طبیعی مبتلا به یائسگی زودرس می‌شوند. سیگار کشیدن و مصرف بعضی از داروها یا درمان‌ها می‌تواند علت یائسگی زودرس باشد.

یائسگی چیست

یائسگی زمانی اتفاق می‌افتد که تخمدان‌ها ساختن استروژن را متوقف کنند؛ هورمونی که چرخه تولید مثل را کنترل می‌کند. یک زن زمانی یائسه گفته می‌شود که بیش از ۱۲ ماه قاعدگی نداشته اما علائم مرتبط با یائسگی را داشته باشد. هر موردی که عملکرد تخمدان را مختل یا تولید استروژن را متوقف کند؛ می‌تواند علت یائسگی زودرس باشد. مانند شیمی درمانی برای سرطان یا حذف تخمدان‌ها

تفاوت بین یائسگی پیش‌رس و یائسگی زودرس

یائسگی زودرس زمانی اتفاق می‌افتد که تخمدان‌ها تولید هورمون‌ها را متوقف کنند و دوره‌ها در سن جوان‌تر از حد معمول متوقف شود (میانگین سن یائسگی ۵۲ است). یائسگی زودرس می‌تواند به علل طبیعی یا پزشکی (مانند زمانی که هر دو تخمدان در هیسترکتومی برداشته می‌شود) رخ دهد.

یائسگی زودرس و یائسگی پیش‌رس علل مشابهی دارند. تنها تفاوت، سن وقوع آنها است. یائسگی که پیش از ۴۵ سالگی اتفاق می‌افتد، یائسگی زودرس نامیده می‌شود. یائسگی که پیش از سن ۴۰ سالگی رخ می‌دهد، یائسگی پیش‌رس است. زنانی که در معرض ابتلا به یائسگی زودرس هستند، نمی‌توانند باردار شوند.

علائم یائسگی زودرس

در اوایل یائسگی ممکن است دوره‌های نامنظم یا دوره‌هایی به طور قابل توجه، طولانی‌تر یا کوتاه‌تر از حد معمول داشته باشید.

سایر علائم یائسگی زودرس عبارت‌اند از:

* خونریزی شدید
* لکه‌بینی
* دوره‌های طولانی‌تر از یک هفته
* پس از یک سال یک دوره بدون خونریزی

در این موارد، به پزشک خود مراجعه کنید تا مسائل دیگر بررسی شوند.

* تغییر خلق‌وخو
* تغییر در احساسات یا میل جنسی
* خشکی واژن
* مشکل خواب
* گر گرفتگی
* عرق شبانه
* از دست دادن کنترل مثانه
* خشکی پوست، چشم یا دهان
* حساس و دردناک شدن سینه ها
* بدتر شدن یا ایجاد علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
* قاعدگی نامنظم یا نداشتن قاعدگی در بعضی ماه ها
* قاعدگی که از حالت طبیعی سنگین تر یا خفیف تر است
* تپش قلب
* سردرد
* درد مفصلی و عضلانی
* اختلال در تمرکز و حافظه (اغلب موقتی)
* افزایش وزن
* ریزش یا نازکی مو

علت یائسگی زودرس

چند دلیل شناخته‌شده برای یائسگی زودرس وجود دارد، هر چند گاهی اوقات علت یائسگی زودرس مشخص نمی‌شود.

ژنتیک. اگر دلیل مشخصی برای علائم یائسگی وجود نداشته باشد؛ علت آن احتمالاً ژنتیکی است. سن شما در شروع یائسگی به احتمال زیاد به ژنتیک وابسته است. دانستن اینکه یائسگی مادر شما در چه سنی شروع شده، می‌تواند سر نخ‌هایی را درباره زمانی که یائسگی شما شروع می‌شود ارائه دهد. اگر مادر شما یائسگی زودرس داشته است، احتمال بیشتری برای آن دارید. با این حال، ژن‌ها تنها نیمی از داستان هستند.

شیوه زندگی. برخی از عوامل سبک زندگی ممکن است در شروع یائسگی تأثیر داشته باشند. سیگار کشیدن اثرات آنتی‌ استروژن دارد که می‌تواند علت یائسگی زودرس باشد. مطالعات متعدد نشان داده که افراد سیگاری یائسگی زودرس دارند. زنان سیگاری نسبت به زنان که سیگار نمی‌کشند، ممکن است یک یا دو سال زودتر یائسگی را شروع کنند.

شاخص توده بدنی (BMI) می‌تواند علت یائسگی زودرس باشد. استروژن در بافت چربی ذخیره می‌شود. زنان بسیار لاغر دارای ذخایر استروژن کمتری هستند که زودتر از بین می‌روند. برخی تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که یک رژیم گیاهخواری، عدم تمرین و عدم وجود آفتاب در طول زندگی، می‌تواند باعث ایجاد یائسگی زودرس شود.

نقص‌های کروموزومی برخی از نقایص کروموزومی می‌تواند منجر به یائسگی زودرس شود. به عنوان مثال، سندرم ترنر (که همچنین مونوزومی X و دیسژنز گنادیک نامیده می‌شود) شامل کروموزوم ناقص می‌شود. زنان مبتلا به سندرم ترنر دارای تخمدانی هستند که به درستی عمل نمی‌کند. این پدیده اغلب باعث می‌شود تا آنها به دوره یائسگی زودرس برسند.

بیماری‌های خود ایمنی یائسگی زودرس می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های خود ایمنی مانند بیماری تیروئید و آرتریت روماتوئید باشد. در سیستم ایمنی بدن، سیستم ایمنی بخشی از بدن را به‌عنوان یک مهاجم اشتباه گرفته و به آن حمله می‌کند. التهاب ناشی از برخی از این بیماری‌ها می‌تواند تخمدان‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. یائسگی زمانی شروع می‌شود که تخمدان‌ها کار تولید هورمون را متوقف کنند.

صرع: صرع یک اختلال عصبی ناشی از تشنج در مغز است. زنان مبتلا به صرع بیشتر به نارسایی زودرس تخمدان مبتلا می‌شوند که منجر به یائسگی می‌شود.

یک مطالعه سال گذشته از سال ۲۰۰۱ نشان داد که در گروهی از زنان مبتلا به صرع، حدود ۱۴ درصد از افراد مورد مطالعه، یائسگی زودرس داشتند.

شیمی درمانی یا پرتو درمانی برای سرطان. این درمان‌ها می‌توانند به تخمدان‌ها آسیب برسانند و دوره‌های تخمک گذاری را برای همیشه یا فقط برای مدتی متوقف کنند. همچنین ممکن است فرد دچار اختلال در بارداری شود یا دوباره قادر به باردار شدن نباشد. البته همه زنان که شیمی درمانی یا پرتودرمانی می‌شوند، یائسه نمی‌شوند.

جراحی برای تخریب تخمدان یا جراحی حذف هر دو تخمدان، به نام oophorectomy دو طرفه (OH-fuh-REK-tuh-mee)، ممکن است علائم یائسگی را ایجاد کند. بعد از این عمل، دوره‌های شما متوقف خواهند شد و سطح هورمون شما به سرعت کاهش خواهد یافت. ممکن است علائم یائسگی قوی داشته باشید، مانند گرگرفتگی و میل جنسی کمتر.

آیا یائسگی زودرس می تواند نشان دهنده بیماری خاصی باشد؟

در برخی موارد، یائسگی زودرس می تواند علامت وجود یک بیماری خودایمنی مثل تیروئید یا روماتیسم مفصلی باشد.

چند درصد از زنان دچار یائسگی زودرس می شوند؟

یائسگی زودرس چندان شایع نیست و تنها در 1 درصد از زنان رخ می دهد.

آیا خطر ابتلای زنان بالای سی سال به یائسگی زودرس بیشتر از زنان زیر 30 سال است؟

طبق آمارها، در هر 1000 زن زیر 30 سال، 1 نفر آنها ممکن است به این عارضه مبتلا شود. اما این آمار در زنان 30 تا 39 سال از هر 100 زن، 1 نفر است.

آیا یائسگی زودرس می تواند برگشت پذیر هم باشد؟

در برخی موارد ممکن است به دلیل نامشخص تخمدانهای فرد از کار بیفتد و یائسه شود. اما بعد از 6 ماه تا 2 سال بعد، دوباره فعالیت تخمدانها به حالت اول بازگردد.

تشخیص یائسگی زودرس

در طول مراحل اولیه یائسگی زودرس، ممکن است دوره‌های نامنظم و علائم دیگر یائسگی را داشته باشید. اگر به مدت ۱۲ ماه قاعدگی بدون خونریزی داشته‌اید شما در معرض یائسگی هستید. آزمایشات معمولاً برای تشخیص یائسگی مورد نیاز نیستند. اکثر زنان می‌توانند بر اساس علائم خود، یائسگی خود را تشخیص دهند.

اگر فکر می‌کنید که در معرض ابتلا به یائسگی هستید، می‌توانید پزشک خود کمک بخواهید. پزشک شما می‌تواند آزمایشات هورمون را برای تعیین اینکه آیا علائم شما به علت پری مونوپوز یا یکی دیگر از بیماری‌ها است، تجویز کند. پزشک ممکن است سطوح استروژن شما را که استرادیول نیز نامیده می‌شود، بررسی کند. در دوره یائسگی سطح استروژن کاهش می‌یابد.

یائسگی زودرس چطور تشخیص داده می شود؟

پزشک علائم شما را چک می کند که از استرس یا چیزهای دیگر نباشد. همچنین آزمایشهای هورمونی برایتان تجویز کند تا سطح هورمون های آنتی مولرین، استروژن، تحریک فولیکول، تحریک کننده تیروئید و پرولاکتین شما مشخص شود.

مدیریت و درمان مراحل اولیه یائسگی

مراحل اولیه یائسگی به طور کلی نیاز به درمان ندارد. با این حال، گزینه‌های درمان برای کمک به مدیریت علائم یائسگی یا شرایط مرتبط با آن وجود دارد که می‌توانند به راحتی به تغییرات در بدن یا شیوه زندگی کمک کنند. برخی از درمان‌های معمول عبارت‌اند از:

درمان جایگزینی هورمون (HRT): درمان هورمون‌های سیستمیک می‌تواند علائم یائسگی معمولی را از بین ببرد. این داروها معمولاً در دوزهای پایین، برای کمک به علائم یائسگی مصرف می‌شود.

هورمون درمانی یائسگی (MHT): مکمل‌های استروژن و پروژسترون می‌توانند به کاهش علائم یائسگی کمک کنند. این درمان‌ها می‌تواند شانس داشتن بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، یا سرطان سینه را افزایش دهد. قبل از انجام HRT یا MHT با پزشک خود درباره این خطرات صحبت کنید. دوزهای پایین هورمون ممکن است خطر شما را کاهش دهد.

هورمون درمانی معمولا برای چه زنانی تجویز می شود؟

معمولا از این روش برای درمان علائم یائسگی زودرس در زنانی که گرفتگی دارند، یا قبل از 40 سالگی پریودشان قطع می شود و نیز برای زنانی که روشهای دیگر درمان برای آنها موثر نیست، تجویز می شود.

چطور می توانم از شدت پوکی استخوان در یائسگی زودرس پیشگیری کنم؟

حداقل روزانه 30 دقیقه پیاده روی کنید. برای تامین کلسیم و ویتامین D مصرف میوه، سبزیجات و غلات را در رژیم غذایی خود داشته باشید. همچنین کاهش مصرف چربی های اشباع شده و قندها می تواند برای پیشگیری از پوکی استخوان و کاهش علائم یائسگی زودرس موثر باشد.

آیا می‌توان یائسگی را تغییر داد

معمولاً در دوران اولیه یائسگی نمی‌توان آن را معکوس کرد، اما درمان می‌تواند به تأخیر یا کاهش علائم یائسگی کمک کند.

عوارض یائسگی زودرس

ناباروری اغلب بیشترین نگرانی در هنگام شروع یائسگی است. با این حال، دیگر نگرانی‌های بهداشتی نیز وجود دارد. جریان ثابت استروژن به بافت‌های شما دارای کاربردهای فراوانی است. استروژن باعث افزایش کلسترول خوب HDL می‌شود و LDL یا کلسترول بد را کاهش می‌دهد. همچنین رگ‌های خونی را شل می‌کند و مانع از رسیدن به استخوان‌ها می‌شود. از دست دادن استروژن زودتر از حد طبیعی می‌تواند خطرات زیر را افزایش دهد: