اگر سابقه مراجعه به دندانپزشکی برای پر کردن دندان‌ها یا معالجه ریشه‌ها را داشته باشید پس احتمالاً می‌دانید پانسمان موقت دندان چیست. گاهی اوقات درمان دندان‌های شما باید در چند مرحله انجام شود. در طول مدتی که فرایند ترمیم هنوز کامل نشده است، دندان شما پانسمان می‌شود. اما این پانسمان موقت دندان دقیقاً چیست؟ در این مقاله به برخی نکات درباره علت استفاده از پانسمان دندان و راه‌های مراقبت از آن می‌پردازیم.

چه زمانی نیاز به پانسمان موقت دندان دارم؟

اولین و مهم‌ترین نکته در پاسخ به این سؤال این است که تنها پزشک توانایی تشخیص نیاز شما به پانسمان دندان را دارد. هیچ وقت به صورت شخصی اقدام به تهیه پانسمان نکنید. فرآیند ترمیم دندان می‌تواند به دلایل مختلفی در چند جلسه انجام شود. پر کردن دندان با ماندگاری بالا یا پرکردن فشرده طبق تشخیص پزشک در چند جلسه انجام می‌شوند. در این دوره زمانی که دندان بدون لایه حفاظتی بوده و بسیار بسیار آسیب پذیر است، از پانسمان موقت دندان استفاده می‌شود تا در برابر غذا و نوشیدنی محفوظ بماند. از دیگر استفاده‌های پانسمان، تسکین درد دندان آسیب دیده است. زمانی که‌ترمیم دندان هنوز مراحل پایانی خود را نگذرانده، پالپ دندان، ریشه و لثه‌ها بسیار حساس هستند. کوچک‌ترین برخورد مواد غذایی یا حتی زبان به بخش‌های ملتهب درد زیادی به همراه خواهد داشت. پانسمان دندان، بدنه آسیب دیده دندان را از این برخورد‌ها محافظت می‌کند و این مسئله از درد احتمالی دندان‌های خراب می‌کاهد.

علل پانسمان کردن دندان

پانسمان کردن دندان ها روندی موقتی است با این حال دندانپزشک بر اساس شرایط های خاص از پانسمان برای کاهش درد های شدید استفاده می کند؛ برای مثال در جراحی دندان، جلوگیری ازتحریک پذیری، محفوظ کردن پالپ های دندان از پانسمان موقتی دندان بهره می گیرد.

علاوه براین زمانی که دندانی عفونت کرده است برای طی کردن روند دندانپزشکی آمادگی لازم را ندارد لذا دندانپزشک برای کاهش دردهای ناشی از خرابی در ابتدا آن را پانسمان کرده و آنتی بیوتیک هایی تجویز می کند تا عفونت دندان فرد از بین برود.

دوام پانسمان های موقت

به طورکلی پانسمان برای عمر و ماندگاری طولانی تر، به حافظ و دیواره نیاز دارد. به عبارتی دیگر زمانی که دندان از دیواره های کافی برخوردار نباشد، پانسمان بسیار زودتر از موعد مقرر شده شروع به ریزش می کند.

به طور معمول عمر پانسمان بین 2- 4 هفته است. گاهی با افتادن پانسمان مشکلاتی ازقبیل عفونت، پوسیدگی و شکستگی رخ می دهند. لذا توصیه می شود مراحل بعدی درمان در بازه ی زمانی وجود پانسمان انجام شود.

مزایا و معایب استفاده از پانسمان دندان

همانطور که از اسم آن می توان حدس زد، پانسمان های موقت دندان هیچگاه برای مدت طولانی مورد استفاده قرار نمی گیرند. به عبارت دقیق تر، در اکثر موارد از این پانسمان ها کم و بیش حدود یک ماه استفاده می شود. احتمال درآمدن، تحلیل رفتن و شکستگی این پانسمان ها وجود دارد. احتمالاً خیلی زود می خواهید جای پانسمان موقت خود را با پرکردگی دائمی عوض کنید. اگر نتوانید به موقع پانسمان موقت دندان را جایگزین کنید، امکان دارد دندان دچار عفونت دندان شده یا با مشکلات دیگری مواجه شوید. بسیاری از درمان های اورژانسی دندانپزشکی بدون پانسمان موقت انجام شدنی نیستند. ولی این مورد نیز دارای مزایا و معایبی است :

مزایای پانسمان موقت دندان :
چنین پانسمان هایی در مواقع دندان درد و برای تسکین درد بسیار مناسب هستند. پانسمان های موقت دندان معمولاً حاوی اوژنول هستند. این ماده مسکن و ضدعفونی کننده بوده و در داروهای رایج و در دسترسی مانند روغن میخک وجود دارد.

معایب پانسمان موقت دندان :
متأسفانه، همانطور که از اسم آن ها برمی آید، این پانسمان ها موقت بوده و طول عمر زیادی ندارند. بسیار محتمل است که در یک ماه این پانسمان ها از جای خود درآمده یا دچار شکستگی و فرسودگی شوند. اگر برای شما از پانسمان موقت استفاده شده، سریعاً برای جایگزینی آن با ترمیم دائم اقدام کنید.

علت درد پس از پانسمان

1- گاهی پانسمان دندان درمورد دندانهایی صورت میگیرد که دچار پوسیدگی عمیق بوده اند ولی بیمار درد و ناراحتی نداشته و عکس و رادیوگرافی هم بصورت صد در صد پرکردنی یا عصب کشی بودن دندان را مشخص نمی کند. در این گونه موارد برای مشخص شدن وضعیت دندان ( از نظر انجام عصب کشی یا پرکردن ) دندانپزشک اقدام به برداشتن پوسیدگی و بررسی عملی وضعیت میکند و در نهایت، دندان را پانسمان مینماید. اینگونه بیماران دراغلب اوقات پس از رسیدن به منزل و پایان بیحسی دچار دندان درد میشوند که گاه به شدت آزار دهنده است. این درد معمولاً با مصرف تعدادی مسکن و در طی 24 ساعت تسکین می یابد ولی در مواقعی که درد بیش از 24 ساعت، تداوم یابد نیازمند مراجعه مجدد به دندانپزشک و بررسی مجدد و یا در صورت امکان، انجامِ درمانِ اصلی (درمان ریشه یا عصب کشی ) است.

2- در صورتی که پانسمان برای ساکت کردن درد انجام شده باشد ، احتمال ادامه درد وجود دارد و توقع تسکین 100% درد، از پانسمان بیهوده است. برای تسکین کامل درد در صورت امکان کار اصلی و استاندارد ( درمان ریشه یا عصب کشی ) را سریعتر شروع کنید در غیر اینصورت تا 24 ساعت از داروهای مسکن خوراکی ( یا تزریقی ) استفاده کنید. پس از 24 ساعت، در صورت غیر قابل تحمل بودن درد حتماً به مرکز مراجعه کنید. انجام درمانِ اصلی ( درمان ریشه یا عصب کشی ) در اغلب موارد سبب کاهش بسیار زیاد درد میگردد. البته گاهی حتی پس از درمانِ اصلی نیز درد میتواند ادامه پیدا کند .

3- در مواردی، مخصوصاً پس از درمان عصب کشی در صورتی که پانسمان دندان بلند باشد، دندان عصب کشی شده زودتراز دندانهای دیگر به فک مقابل رسیده، درد شدیدی بوجود می آید. دراین موارد حتماً بایستی جهت کوتاه کردن پانسمان مراجعه نمائید.

الف) در بسیاری از موارد، علت درد پس از پانسمان، کوبیده شدن وگیرِ غذا در لای دندان پانسمان شده ودندان کناریش وفشار بر روی لثه میباشد.

ب) گاهی اوقات، درد پس از پانسمان، ناشی از مواردی مثل: درد محل ورود سوزن، ایجاد آفت، سوختگی پنبه، زخم تروماتیک و … است .

چطور از پانسمان موقت دندان مراقبت کنم؟

همانطور که مشخص است پانسمان موقت دندان یک لایه محافظتی موقت بوده و جدا کردن آن به سادگی امکان‌ پذیر خواهد بود. برای محافظت و نگهداری از پانسمان باید به چند نکته بدیهی دقت داشت که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

۱. مسواک تعطیله؟
نخیر! لطفاً در روز‌های پانسمان موقت دندان همچنان به دو بار مسواک زدن در روز ادامه دهید. این عادت حتی در این روز‌ها مهم‌تر است، به این دلیل که تمیزتر بودن فضای دهان از باکتری‌ها برای دندانی که آسیب پذیر است بهتر خواهد بود. فقط دقت کنید بخش‌هایی که پانسمان دارند را به آرامی و با حرکت آرام دست مسواک بزنید. مسواک‌هایی که فرچه نرم‌تری دارند برای این کار مناسب‌تر هستند.

۲. نخ دندان هم باید کشید؟
بله! نخ دندان هم باید در این روز‌ها استفاده کنید. دندان‌ها در این روز‌ها باید در بهترین حالت خود از لحاظ تمیزی قرار بگیرند، فقط مواظب باشید هنگام بیرون کشیدن نخ از بین دندان‌ها به پانسمان دندان آسیبی نرسانید. برای این کار می‌توانید یه طرف نخ را بگیرید و از کنار دندان‌ها نخ را بیرون بکشید (به طور مثال وقتی دندان‌های ردیف پایین را با نخ دندان تمیز می‌کنید برای بیرون آوردن نخ از بین دندان آن را بالا نکشید).

۳. خوراکی‌های چسبناک ممنوع!
خوراکی‌های چسبناک که به دندان می‌چسبند و جدا کردن آن‌ها از دندان با سختی همراه است، دشمن پانسمان موقت دندان هستند. تافی و شکلات‌های نرم و چسبناک به پانسمان دندان می‌چسبند و باعث می‌شوند بافت گچ مانند آن، همراه با مواد چسبیده جدا شود. حتماً متوجه شده‌اید که آدامس می‌تواند یکی از بدترین گزینه‌ها برای افرادی باشد که پانسمان دندان در دهان خود دارند.

۴. به دندان‌ها مرخصی بدهید!

نکات فراوانی در زمینه باید‌ها و نباید‌های خوراکی‌ها هست و همه این‌ها می‌توانند در زمینه مراقبت از پانسمان به شما کمک کنند، اما در کل بهتر است در روز‌هایی که از پانسمان دندان استفاده می‌کنید با طرف دیگر دندان‌ها غذا میل کرده و چند روزی از دندان‌های آسیب پذیر پانسمان شده استفاده نکنید. این پیشگیری، بهترین و کم خطرترین کاری است که می‌توانید انجام دهید.

اگر پانسمان دندان افتاد

بیشتر موارد درمان ریشه دندان در دو جلسه یا سه جلسه انجام می‌شود. به همین دلیل تعداد زیادی از افراد با پانسمان دندان به خانه می‌روند و بعد از چند روز به دلایل مختلفی پانسمان دندانشان را از دست می‌دهند. در این هنگام اولین و تنها کاری که باید انجام دهید مراجعه به دندانپزشکتان است. دندانپزشک مجدداً روی کانال دندان را با پانسمان جدید می‌پوشاند. در صورتی که به هر دلیلی پانسمان جدا شد، انواع و اقسام باکتری‌ها و میکروب‌ها به داخل دندان سرایت می‌کنند و ممکن است بعد از پر کردن، دندان شما آبسه کند که اصلاً تجربه خوشایندی نخواهد بود.

مواد سازنده ی پانسمان های موقت

به طور کلی ماده هایی که برای پانسمان های موقت مورد استفاده قرار می گیرند، اکساید اوژنول و خمیرکاویزول هستند.

زینک اکساید اوژنول

ماده ی اوژنول، خاصیت ضد باکتریایی دارد. در مواقعی که دندان ها پوسیده می شوند، دندانپزشک برای جلوگیری از کشیدن دندان و عصبی کشی، پالپ دندان را خارج می کند و درمقابل آن را با ماده ی اوژنول پر می کند، این فرایند را پالپکتومی می نامند.

خمیر کاویزول

خمیر پانسمان کاویزول ماده ای خمیری با مقاومت بالا است که با ترکیب بزاق دهان استحکام می یابد. خمیر مذکور برای پرکردن حفره های موقت و روند درمان پس از اندودانتیک مورد استفاده قرار می گیرد.

خمیر های پانسمانی انواع متفاوتی دارند برای مثال می توان از خمیر لایت کیور و سلف کیور نام برد.

شرکت سازنده ی خمیر کاویزول، Diadent می باشد. همان طور که بیان کردیم در دندانپزشکی از این قبیل پانسمان ها در فاصله های جلسات آماده سازی دندان بهره می گیرند.

یکی از علت هایی که خمیردندان کاویزول را از بقیه روش های پانسمان متمایز می سازد، مواد تشکیل دهنده ی آن می باشد. درواقع برای تولید این خمیر از فلوراید به جای اوژنل استفاده شده است.

در دندانپزشکی ازاین قبیل خمیرها برای پرکردن موقت حفره های دندانی نوع I و II بهره می گیرند. علاوه براین، ماده ی خمیر پرکننده، بر اساس زینک سولفات، زینک اکساید، رزین و کلسیم سولفات فرموله شده است.

نحوه کاربرد خمیر کاوزول

در ابتدا بر روی اسلب مقداری خمیر را آماده کنید سپس حفره ی دندانی را به وسیله بزاق دهان مرطوب نمایید و با اسپاتول وارد حفره کنید.اکنون بر اساس چهارچوب دندان آن را فشرده کنید.

مزایا خمیر کاویزول

• پر کردن موقت کانال های ایمپلنت
• متشکل از کلسیم و اکسید روی
• دارای رطوبت فعال که بلافاصله پس از نصب شدن در عرض 20 ثانیه مستحکم شده و پس از 3 ساعت توانایی تحمل فشار جویدن را دارد.
• قابل استفاده از ترمیم های موقت به خصوص ترمیم های تزریقی
• حذف آسان بدون ایجاد اختلال و شکستگی در دیواره ی دندان

معایب خمیر کاویزول

همان طور که از نام آن مشخص است این خمیر برای پانسمان های موقتی به کار می رود و بیشتر از 3 الی 4 هفته مقاومت ندارد.

حرف آخر

پانسمان موقت دندان اگرچه بسیار ساده به نظر می‌رسد، اما نقش نسبتاً مهمی را در سلامت دندان‌ها و لثه شما ایفا می‌کند. بهتر است به هر نحوی که می‌توانید از آن مراقبت کنید و در صورتی که پانسمان از بین رفت به دندانپزشک مراجعه کنید تا از وقوع خطرات احتمالی پیش گیری شود. جلوگیری از درد عصب کشی یکی دلایل استفاده از پانسمان بین مراحل مختلف درمان است. برای کاهش این درد، پیشنهاد می‌کنیم با روش‌های بهبود درد عصب دندان آشنا شوید. در صورتی که تجربه‌ای درباره پانسمان موقت دندان دارید در بخش” نظرات و پرسش‌ها “ با ما به اشتراک بگذارید.

منبع: سایت ستاره
سایت بیتوته
سایت دکتر حیاتی