اعتکاف و فلسفه آن چیست و از چه زمانی شروع شده است؟

اعتکاف در لغت به معنای «گوشه نشین شدن، در جایی ماندن، خود را بازداشتن و گوشه نشینی برای عبادت» است. و در اصطلاح، عبارت است از ماندن حداقل سه روز در مسجد جامع شهر یا مساجد چهارگانه؛ یعنی مسجد الحرام، مسجد النبی
پنجشنبه، 27 خرداد 1389
تخمین زمان مطالعه: 3 دقیقه
پدیدآورنده: حجت اله مومنی
موارد بیشتر برای شما
اعتکاف و فلسفه آن چیست و از چه زمانی شروع شده است؟
اعتکاف و فلسفه ی آن چیست و از چه زمانی شروع شده است؟
 
 




 
اعتکاف در لغت به معنای «گوشه نشین شدن، در جایی ماندن، خود را بازداشتن و گوشه نشینی برای عبادت» است. و در اصطلاح، (1) عبارت است از ماندن حداقل سه روز در مسجد جامع شهر یا مساجد چهارگانه؛ یعنی مسجد الحرام، مسجد النبی، مسجد کوفه و مسجد بصره، به قصد عبادت خداوند، با شرایطی خاص.
از قرآن کریم فهمیده می شود که اعتکاف در زمان حضرت ابراهیم (ع) مرسوم بوده است و لذا در آیه ی 125 سوره ی بقره می خوانیم: «و عهدنا الی ابراهیم و اسماعیل ان طهرا بیتی للطائفین و العاکفین و الرکع السجود؛ و ما با ابراهیم و اسماعیل عهد بستیم که خانه ی مرا برای طواف کنندگان و معتکفان و رکوع کنندگان و سجده کنندگان، پاک و پاکیزه کنید». بعد از حضرت ابراهیم نیز در بعضی از شریعت ها و در زندگی بعضی از اولیای خدا مانند حضرت مریم و زکریا به چشم می خورد.
دین اسلام اعتکاف را در شکلی جدید و با شرایطی خاص مطرح کرد و انجام آن را به مسلمانان سفارش نمود.
پیامبر اکرم(ص) همه ساله در دهه ی آخر ماه رمضان اعتکاف می کرد و دستور می داد رختخوابش را جمع کرده و چادری از جنس مو، برای او در مسجد برپا کنند.(2)
میمون بن مهران می گوید: من پیش امام حسن مجتبی (ع) نشسته بودم، او در حال اعتکاف بود مردی به محضر حضرت رسید و عرض کرد: ای پسر رسول خدا! فلانی از من طلب کار است و به علت نداری می خواهد مرا زندان کند، کمکم کن. امام فرمود: و الله مالی ندارم که بدهی تو را بپردازم. او باز اصرار کرد تا این که امام (ع) عزم رفتن کرد. من عرض کردم: ای فرزند رسول خدا! مگر فراموش کرده اید که معتکف هستید؟ فرمود: نه، فراموش نکرده ام ولکن شنیدم پدرم و او از جدم رسول خدا (ص) نقل کرد که فرمود: «من سعی فی حاجة اخیه المسلم فکانما عبدالله عزوجل تسعة آلاف سنة صائما نهاره و قائما لیله؛(3) کسی که در راه برطرف کردن نیاز برادرش کوشش کند، پس گویا خدا را نه هزار سال عبادت کرده است، در حالی که روزها روزه و شب ها شب زنده دار بوده است.»
این اعتکاف بیشتر در ایام البیض؛ یعنی سیزدهم تا پانزدهم ماه رجب، همراه با اعمال ام داوود انجام می شود. سه روز اعتکاف در مسجد الحرام و ده روز آخر ماه مبارک رمضان نیز توصیه شده است.
فواید اعتکاف فراوان است؛ از جمله:
الف) ایجاد زمینه ی مناسب برای اندیشیدن و تعقل: شخص معتکف در مدت زمان اقامت خود در مسجد و بریدن از محیط پرهیاهوی زندگی، فرصتی می باید که گذشته ی خود را مرور و نقاط مثبت و منفی اش را ارزیابی کند.
ب) فراهم آوردن زمینه ی توبه و بازگشت: گاهی مشغله های زیاد زندگی و مشکلات آن، ما را از خودمان غافل می کند و فرصت ارزیابی و جبران عمل کرد گذشته را از ما می گیرد؛ اعتکاف این فرصت را در اختیار می گذارد تا به جبران نقایص و ضعف های خود بپردازیم و توبه کنیم.
ج) فراهم شدن فرصت برای نیایش، نماز و تلاوت قرآن: در حقیقت مدت زمان اعتکاف، فرصتی است کوتاه برای محاسبه ی نفس و خودسازی که انسان را از حاکمیت غریزه ها، عادت ها و اشتغالات معمول زندگی آزاد می سازد و به جبران کاستی ها وادار می کند.
برای آگاهی بیشتر درباره ی اعتکاف می توانید کتاب اعتکاف، نوشته ی آقای فلاح زاده را مطالعه و یا از برنامه ی نرم افزاری پرسمان منتقل به نهاد رهبری در دانشگاه ها استفاده کنید.

پی نوشتها:

1- فرهنگ فارسی عمید، واژه ی اعتکاف.
2- وسائل الشیعه، ج 7، ص 397.
3- همان، ص 409.

منبع: مجله ی معارف اسلامی شماره 71


نظرات کاربران
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
مقالات مرتبط
موارد بیشتر برای شما
حضور دکتر مجیدی مهر در برنامه نفحات در شبکه قرآن سیما
play_arrow
حضور دکتر مجیدی مهر در برنامه نفحات در شبکه قرآن سیما
حضور حجت الاسلام خاموشی در برنامه قرارگاه ره بر در شبکه قرآن سیما
play_arrow
حضور حجت الاسلام خاموشی در برنامه قرارگاه ره بر در شبکه قرآن سیما
گزارش برگزاری چهل و یکمین مسابقات بین المللی قرآن کریم در حضور مقام معظم رهبری
play_arrow
گزارش برگزاری چهل و یکمین مسابقات بین المللی قرآن کریم در حضور مقام معظم رهبری
حکمت | مردی و جوانمردی به چیه ؟ / استاد حسینی قمی
music_note
حکمت | مردی و جوانمردی به چیه ؟ / استاد حسینی قمی
حکمت | خدایا من حسین رو دوست دارم! / استاد توکلی
music_note
حکمت | خدایا من حسین رو دوست دارم! / استاد توکلی
حکمت | نوافل جبران کننده نواقص / استاد حسینی قمی
music_note
حکمت | نوافل جبران کننده نواقص / استاد حسینی قمی
حکمت | دو رکعت نماز با حضور قلب / استاد حسینی قمی
music_note
حکمت | دو رکعت نماز با حضور قلب / استاد حسینی قمی
حکمت | روزه ماه شعبان / استاد حسینی قمی
music_note
حکمت | روزه ماه شعبان / استاد حسینی قمی
حکمت | تنها راه تاثیر داشتن اخلاق و مناسک / استاد علوی تهرانی
music_note
حکمت | تنها راه تاثیر داشتن اخلاق و مناسک / استاد علوی تهرانی
تجدید میثاق مسئولان قضایی با آرمان‌های امام راحل
play_arrow
تجدید میثاق مسئولان قضایی با آرمان‌های امام راحل
پزشکیان: از توسعه صنایع دفاعی پشتیبانی می‌کنیم
play_arrow
پزشکیان: از توسعه صنایع دفاعی پشتیبانی می‌کنیم
بررسی فضائل حضرت عباس (ع) از منظر و کلام ائمه اطهار (ع)
بررسی فضائل حضرت عباس (ع) از منظر و کلام ائمه اطهار (ع)
پزشکیان: هیچ کشوری جرات تجاوز به خاک ایران را ندارد
play_arrow
پزشکیان: هیچ کشوری جرات تجاوز به خاک ایران را ندارد
بازدید رئیس‌جمهور از موشک بالستیک "اعتماد"
play_arrow
بازدید رئیس‌جمهور از موشک بالستیک "اعتماد"
میان اهل آسمان/ولادت حضرت ابوالفضل/حسین طاهری
music_note
میان اهل آسمان/ولادت حضرت ابوالفضل/حسین طاهری