تأثير روزه بر سلامت روان
گفتگو با دکتر محمدرضا خدايي، روان‌پزشک
آقاي دکتر! چگونه مي‌توانيم از نظر رواني، آمادگي ورود به ماه مبارک رمضان را پيدا کنيم؟
ببينيد؛ ما اول بايد اين نکته را بررسي کنيم که چگونه يک نيت، انگيزه و در نتيجه، يک عمل متناسب با آن شکل مي‌گيرد. براي انجام گرفتن هر عملي لازم است که فرد انگيزه لازم براي آن را داشته باشد. دارا بودن انگيزه هم به ديدگاه هر فرد و روشن شدن علت انجام دادن عمل توسط او بستگي دارد، پس بايد انگيزه و علت مشخص باشند تا اراده و پذيرش عمل صورت گيرد. براي عملي مثل روزه هم اين موضوع صدق مي‌کند؛ يعني شما اول بايد ديدگاه خود نسبت به روزه گرفتن و علت انجام دادن اين عمل را به خوبي شناخته و بعد آن را به راحتي بپذيريد. شما ممکن است تصميم داشته باشيد که روزه بگيريد تا به سلامت جسم خود کمک کنيد؛ يا اين که روزه را تسکين‌دهنده روح و روان خود بدانيد و احساس کنيد با پيروي کردن از فرمان آفريدگارتان و کسب رضايت او به آرامش وصف‌ناپذيري مي‌رسيد چون خيلي وقت‌ها بعضي از کارها فقط نتيجه مادي و جسماني ندارند. بعد از اينکه شما انگيزه و علت درستي را براي انجام دادن عمل روزه پيدا کرديد، آن‌گاه مي‌توانيد با ميل و اشتياق به سمت اين عمل الهي پيش برويد. اما نکته مهم اين‌جاست که اگر شما در همين چند روز مانده به ماه رمضان نتوانيد انگيزه و علت خوبي براي انجام اين فريضه الهي پيدا کنيد، آن وقت است که روزه گرفتن براي شما تبديل به امري اجباري و از سر ناچاري و همراه با زجر مي‌شود، پس جستجوي علت‌ها را فراموش نکنيد.
از نتايج رواني روزه گرفتن برايمان بگوييد. آيا ممکن است دانستن اين نتايج به تقويت انگيزه‌هاي روزه‌داران منجر شود؟
حتما همين‌طور است. ما در کنار علت‌ها، بايد فوايد کاري را هم که انجام مي‌دهيم، بدانيم. افراد بايد بدانند که هر چند روزه باعث گرسنگي، تشنگي يا به هم خوردن نظم خواب در طول روز مي‌گردد اما مشکلات ذکر شده در برابر آثار رواني مطلوبي که روزه در فرد به جاي مي‌گذارد، هيچ است. يک ماه روزه گرفتن سبب بالا رفتن روحيه فرد مي‌شود. مقاومت او را در برابر مشکلات بالا مي‌برد و با افزايش مکانيسم انطباقي فرد موجب مي‌شود که اعتماد به نفس او افزايش پيدا کند زيرا وقتي فردي مي‌تواند يک ماه روش جديد و متنوعي از زندگي را تجربه کند، حتما مي‌تواند بعدها در برابر مشکلات و فشارهاي زندگي مقاومت کند. روزه گرفتن باعث مي‌شود که فرد به توانايي‌هاي ذاتي خود پي ببرد و حس «خواستن توانستن است» را در خود بارورتر کند. در نتيجه روزه گرفتن دفاع رواني افراد در برابر مشکلات بيشتر مي‌شود و در نتيجه آن تحمل‌پذيري افراد افزايش مي‌يابد.
آيا به هم خوردن نظم خواب يا تغذيه موجب تحريک‌پذيري نمي‌شود؟
خب، اين يک حقيقت کتمان‌ناپذير است که روزه گرفتن در کنار همه خوبي‌هايش، رنج‌هايي را در پي دارد. اختلال در خواب يا تغذيه باعث مي‌شود که فرد از نظر رواني تحريک‌پذير و زودرنج شود و واکنش سريعي نسبت به کارها از خود نشان دهد و هرچه زمان بيشتر مي‌گذرد و به ساعات افطار نزديک‌تر مي‌شود، افراد توجه و تمرکز خود را بيشتر از دست مي‌دهند و گرسنگي و تشنگي باعث خستگي، ضعف و کج‌خلقي آنها مي‌شود. همه اينها درست؛ اما کسي که هدفي والا را در پي مي‌گيرد، به سادگي و با يک برنامه‌ريزي جامع مي‌تواند هدفش را دنبال کند. بهتر است در اين جا مثالي برايتان بياورم: شايد باران بهاري سبب آب‌گرفتگي معابر و کمي ترافيک شود ولي هيچ‌کس از آن بدش نمي‌آيد زيرا همه به خوبي مي‌دانند که نتيجه اين باران، آباداني، سبزي و رهايي از قحطي است. روزه هم مثل باران بهاري مي‌ماند و اگر براي رسيدن به برکات اين ماه برنامه‌ريزي خوبي داشته باشيم، مي‌توانيم به آباداني روح‌مان کمک کنيم. منبع:www.salamat.com
/ن
