فلسطين و صهيونيزم (16) انقلاب اسلامى و فلسطین

درس شانزدهم: انقلاب اسلامى و مسأله فلسطين
 

پيروزى انقلاب اسلامى در 22 بهمن 1357 در ايران لرزه بر اندام صهيونيستهاى غاصب انداخت و مـشـكـلات جـديـد و حـادتـرى بـراى ايـن رژيـم بـه وجـود آورد. ايـن در حـالى بـود كـه قبل از آن ايران يكى از پايگاههاى مطمئن رژيم صهيونيستى در خاورميانه به حساب مى آمد و به عنوان عامل سركوب جنبشهاى ضد صهيونيستى عمل مى كرد. روابط گسترده سياسى ، اقتصادى ، امـنـيـتـى و نـظامى بين دو رژيم شاه و اشغالگر قدس در يك شبكه مخوف امپرياليستى ، منافع غرب در خاورميانه را تأمين مى كرد.

روابط رژيم شاه با اشغالگران قدس
 

پـس از ايـنـكـه انـگـلستان در سال 1326 (1947 م) ختم قيموميت فلسطين را اعلام كرد، سازمان مـلل هـيـأتـى را جـهـت تـعـيـيـن تـكـليـف ايـن سـرزمـيـن بـه مـنـطـقـه اعـزام كـرد. راه حـل ايـن هـيـأت ، تـقـسـيم سرزمين فلسطين به سه قسمت يهودى نشين ، مسلمان نشين و منطقه بين المـللى بـا دولتـهـاى مـسـتـقـل و داراى حـاكـمـيـت بـود. ايـن طـرح عـمـلى نـشـد و اسرائيل تمام سرزمينها را اشغال كرد. يكى از اعضاى مؤ ثّر اين هيأت ، نماينده ايران بود كه بـه تـقـسـيـم فـلسـطـيـن رأى مـثـبـت داد. هـمـچـنـيـن مـدتـى بـعـد رژيـم شـاه بـه صـورت دو فـاكـتـو(284) رژيم صهيونيستى را به رسميت شناخت . روابط دو رژيم پس از كودتاى 28 مـرداد 1332 بـه سـطـح بـالايـى رسـيـد.
رژيم شاه از اين روابط به عنوان كفّه اى كه مى تواند امنيت رژيمش را در مقابل اعراب ، متعادل سازد، ياد مى كرد.(285)
تـعـداد يـهـوديـان ايـران كـه در اواخر عهد ناصرالدين شاه به سه هزار نفر و در اواخر سلطنت رضا شاه به بيست هزار نفر مى رسيد، در سال 1338 به حدود 45 هزار نفر رسيد. مراكز عمده اقـتـصـادى ايـران در ايـن دوران در دسـت يـهوديان ثروتمند بود. املاك ، مستغلاّ ت ، صرّافيها، جـواهـر فـروشـيـهـا، عـتـيـقـه فـروشـيـهـا، سـهـام بـانـكـهـا و كنترل سيستم بانكى نيز در دست اين گروه بود.
بـطـور كـلّى دو رژيـم در زمـينه هاى سياسى ، اقتصادى ، امنيتى و نظامى همكاريهاى گسترده اى داشـتـند كه اغلب به صورت كمك از سوى رژيم شاه به رژيم صهيونيستى بود. در اينجا به برخى از آنها اشاره مى كنيم .

الف ـ كمكهاى سياسى
 

1 ـ شـنـاسـايـى حـقـوقى بين المللى
علاوه بر تصويب طرح تقسيم فلسطين از سوى نماينده ايـران ، رژيـم شاه جزو نخستين دولتهايى بود كه رژيم صهيونيستى را به صورت دوفاكتو به رسميّت شناخت . هدف اصلى سياست خارجى اسرائيل در اين زمان ، تثبيت موجوديت اين رژيم و شـكـسـتـن ديـوار انـزواى سـيـاسـى آن در جـهـان بود كه با شناسايى اين موجود غاصب از سوى كـشـورهـايـى نـظـيـر ايـران ايـن هـدف عـمـلى مـى شـد. چـنـد سال بعد سفارت اسرائيل در ايران افتتاح شد.(286)
2 ـ اعـطـاى تـسـهـيـلات مـهـاجـرتـى بـه يـهـوديـان عـراق از طـريـق خـاك ايـران
پـس از تـشـكـيـل رژيم صهيونيستى ، موج جديدى از مهاجرت يهوديان به سرزمينهاى اشغالى آغاز شد. عـراق يـكى از كشورهاى مهاجر فرست بود كه تصور مى شد يهوديان در اين كشور مورد آزار و اذيـت هـسـتـنـد.(287) سـرويـس جـاسـوسـى اسرائيل امكانات مهاجرت يهوديان عراق را به اسرائيل از طريق ايران فراهم كرد.

ب ـ همكاريهاى اقتصادى
 

هـمـانند بسيارى از نقاط دنيا كه سرمايه داران يهودى اهرمهاى مهم اقتصادى را در دست دارند، در زمان شاه نيز اسرائيليها در ايران فعاليتهاى اقتصادى شديدى داشتند، بگونه اى كه اقتصاد ايـران را در اخـتـيـار گـرفـتـه بـودند. اين فعاليتها در چند زمينه جريان داشت كه مهمترين آنها عبارت بود از:

1 ـ هـمـكـاريـهـاى تـجـارى
 

رژيم شاه يكى از بزرگترين شريكان تجارى رژيم صهيونيستى مـحـسـوب مـى شـد. حـجـم واردات ايـران از اسـرائيـل در سـال 1350، 5/1 بـرابر حجم واردات ايران از دو كشور تركيه و پاكستان بود كه ايران با ايـن دو كشور بر طبق پيمان عمران منطقه اى (288) (D.C.R) روابط تجارى گسترده اى داشـت . واردات رژيـم شـاه از اسـرائيـل چـند برابر واردات از كشورهاى عربى و حتى بيشتر از واردات ايران از تمام كشورهاى مسلمان بود.(289)

2 ـ همكاريهاى پولى
 

عوامل صهيونيسم با نفوذ در شبكه بانكى و پولى ، اقتصاد كشور ما را كـنـتـرل مـى كـردنـد. ايـن گـروه ، بـانـك تـوسـعـه صـنـعـتـى و مـعـدنـى ايـران را بـطـور كـامـل در اختيار داشتند و تمامى فعاليتهاى صنعتى و نيز بخش عمده اى از سرمايه هاى كشور را قـبـضـه كـرده بـودند.(290)
آنها در تشكيلات سياسى و ضالّه بهائيّت نيز فعاليت مى كـردنـد، عـلاوه بـر نـفـوذ در دسـتـگـاه اقـتـصـادى كـشـور، در پستهاى حساس نظامى ، سياسى و فرهنگى كشور هم نفوذ داشتند.(291)

3 ـ تـأسـيـس شركتهاى صنعتى و كشاورزى
 

سهام بسيارى از شركتهاى صنعتى در دوران شاه مـتـعـلّق بـه بـهاييان مورد حمايت صهيونيستها بود. در بخش كشاورزى ، وزارت كشاورزى رژيم شـاه چـنـديـن مـوافـقـتـنـامـه سـرمـايـه گـذارى فـنـى بـا اسرائيل امضا كرده بود كه مهمترين اين موافقتنامه ها در طرح (دشت قزوين) بود.(292)

ج ـ همكاريهاى امنيتى و اطّلاعاتى
 

سـازمـان اطـلاعـات و امـنـيـت شـاه (سـاواك) توسط سازمان سيا بنيانگذارى شد، ولى توسط مـوسـاد بـسـط و گـسـتـرش يـافـت و بـتـدريـج مـأمـورين (موساد) جايگزين مأمورين (سيا) درتـعـليـم پـرسـنل ساواك شدند.(293) عمده فعاليتهاى مشترك ساواك و موساد، عمليات مخفى مشترك عليه دولتها و سازمانهاى تندرو عرب در سراسر خاورميانه بود. بدين منظور اين دو سـازمـان جـاسـوسـى ، ستاد مشتركى را در شهر آبادان تأسيس كردند كه عمده فعاليت آنها شـامـل ايـجاد شبكه گسترده اى از جاسوسان در اين كشورها، تأسيس ‍ ايستگاههاى استراق سمع الكـتـرونـيـك در مـرز ايـران و عراق ، تبادل اطلاعات بين دو سازمان جاسوسى در مورد رژيمهاى عـربـى و سـازمـان آزاديـبـخـش فلسطين ، فعاليتهاى شوروى ، آموزش نيروهاى ساواك و ساير موضوعات مورد علاقه طرفين مى شد.

د ـ همكاريهاى نظامى
 

بـخـش مـهـمـى از روابـط دو رژيـم هـمـكـاريـهـاى نـظـامـى بـود. يـكـى از عـوامـل مـهـم پـيروزى رژيم صهيونيستى در جنگ با اعراب ، كمكهاى نظامى شاه به اين رژيم در قالب تأمين سوخت ماشين جنگى اسرائيل بود.
همچنين جهت يكسان كردن سازمان ارتش ، دو كشور در زمـينه هاى استراتژيك نظير اداره تجهيزات الكترونيك ارتش ايران ، نيروى هوايى ، استفاده از تـأسـيسات رادار ايران ، تعليمات ارتش ، آموزش جنگهاى ضد چريكى قراردادهايى ميان دو رژيم به امضا رسيد.(294)
بـا تـوجـه بـه ايـن هـمـكـاريـهـاى گـسـتـرده و مـؤ ثـر دو جـانبه بود كه رژيم صهيونيستى از واژگونى شاه و پيروزى انقلاب اسلامى بشدّت احساس خطر كرد.
موضع ملّت مسلمان ايران در قبال تشكيل رژيم صهيونيستى
بر خلاف مواضع ضد اسلامى رژيم شاه ، ملت مسلمان ايران به رهبرى روحانيت آگاه ، از ابتدا انـزجـار و مـخـالفـت خـود را بـا تشكيل رژيم صهيونيستى و روابط دو رژيم وابسته اعلام كرد. اوليـن اقـدام مـشـخـص در ايـن زمـيـنـه ، اعـلام خـطـر آيـة الله كـاشـانـى بـا تـشـكيل دولت غاصب اسرائيل بود.
ايشان به رغم وجود خفقان ، مردم را در روز 20 دى ماه 1326 بـه تـظـاهـرات بـه نفع فلسطين دعوت كرد(295) و شماره حسابى را جهت كمك به مردم فـلسـطين افتتاح نمود. همزمان با اين اقدامات گروه فداييان اسلام به رهبرى شهيد سيد مجتبى نـواب صـفـوى ، گـروهـى مـركـّب از پنج هزار نفر براى عزيمت به فلسطين مهيّا ساخت كه با مـخـالفـت رژيـم شـاه رو بـه رو شـد.
بـا تـشـديـد مبارزات ضد اسرائيلى و انگليسى آية الله كاشانى ، رژيم ، ايشان را به لبنان تبعيد كرد. آية الله كاشانى پس از بازگشت از تبعيد و در دوران ملى شدن صنعت نفت ، هدف از مبارزه را قطع دست انگليس از نفت ، حمايت از مردم فلسطين و وحدت ملتهاى اسلامى بيان كرد.(296)

امام خمينى (ره) و مسأله فلسطين
 

يـكـى از مـحـورهـاى اسـاسـى مـبـارزات حضرت امام خمينى (ره) بر ضدّ رژيم منحوس ‍ پهلوى ، مـسـأله اسـرائيـل اسـت . ايـشـان از سـال 1341 خـطـر اسـرائيـل را بـراى جـهـان اسـلام و ايـران گـوشـزد كـرد و بـرنـامـه هـاى اسـرائيـل را در جـهت نفوذ در ساختار سياسى ، اقتصادى ، نظامى ايران افشا نمود.(297) ايـن مـطـلب عـمق توجه حضرت امام (ره) نسبت به مسائل جهان اسلام و بويژه مسأله فلسطين را نشان داد و بيانگر آن بود كه ايشان تنها به امور داخلى ايران اكتفا نمى كرد.(298)
پـس از تـبعيد حضرت امام (ره) به تركيه و عراق ، ايشان به مناسبتهاى مختلف مواضع خود را در قـبـال مـسـأله فـلسـطـيـن و اسـرائيـل بـيـان مى كرد و با الهام از رهنمودهاى ايشان مبارزه با اسـرائيـل و حمايت از آرمان فلسطين يكى از عناصر اصلى قيام ملت ايران عليه رژيم شاهنشاهى محسوب مى شد.

ايران و مسأله فلسطين پس از پيروزى انقلاب اسلامى
 

كـمـتـر از يـك هفته پس از پيروزى انقلاب اسلامى ، مقامات بلندپايه فلسطينى از ايران ديدار كـردند.
در اين ديدار حضرت امام خمينى (ره) با اعلام جمله مشهور (امروز ايران ، فردا فلسطين) اولويت سياست خارجى جمهورى اسلامى ايران را مشخص كردند و سياست (آزادى قدس) از آن پس در عمل ، مشكلات بسيارى را براى اسرائيل فراهم ساخت .

اقدامات عملى جمهورى اسلامى ايران در حمايت از مردم فلسطين
 

جمهورى اسلامى ايران علاوه بر سيايت اعلام شده خارجى خود اقدامات زير را انجام داد:

1 ـ تـعـطـيـل سـفـارت رژيـم صـهـيـونـيـستى
 

جمهورى اسلامى ايران با اعتقاد به اينكه مسأله فلسطين يك مسأله اسلامى است ، حمايت از آن را وظيفه اسلامى خود تلقّى مى كند.
نـخـسـتـيـن گـام در ايـن راسـتـا، تـعـطـيـلى سـفـارت رژيـم صـهـيـونـيـسـتـى در تـهـران و تـبـديـل آن بـه سـفـارت فلسطين با اعطاى لقب (سفير فلسطين) به نماينده ساف در ايران بـود. كـه به عنوان اولين اقدام سياسى پر سر و صداى ايران لقب گرفت .(299) اين اقـدام بـه مـنـزله تـعـطـيـلى كـليـه فـعـاليـتـهـاى ضـد فـلسـطـيـنـى و ضـد عـربـى سـفـارت اسـرائيـل در حـسـاسـتـرين نقطه خاورميانه بود كه كمك بزرگى به نهضت فلسطين تلقى مى شد.

2 ـ اعـلام روز قـدس
 

حـضـرت امـام (ره) در راسـتـاى مـبـارزه ضـد صـهـيونيستى خود و در اوّلين سـال مـوجـوديـت جـمـهـورى اسـلامـى ، آخـريـن جـمـعـه مـاه مـبـارك رمـضـان هـر سـال را بـه عـنوان روز جهانى قدس اعلام كردند كه شيوه جديدى از مبارزه عليه صهيونيسم را نـويـد مـى داد و مـبـارزه ضـد اسرائيلى فراگير را نه تنها در مناطق اشغالى بلكه در سراسر جـهـان زنـده مـى كرد، بطورى كه ما هر ساله در اين روز شاهد تظاهرات مسلمانان جهان بر ضدّ اين رژيم غاصب حتى در كشورهاى حامى آن هستيم .

3 ـ كـمكهاى انسان دوستانه
 

بخشى از كمكهاى جمهورى اسلامى به مردم فلسطين كمكهاى مالى بوده است . اين كمكهاى مردمى كه در راستاى دفاع از مستضعفين و مظلومان عالم صورت مى گيرد بـراى آنـها بسيار با اهميّت و مؤ ثر است ، بخصوص در اين مقطع كه كمكهاى دولتهاى عربى به مردم فلسطين به خاطر قيام آنها قطع شده است .

4 ـ تـلاشـهـاى ديـپـلمـاتـيـك
 

بـدون تـرديـد، مى توان گفت جمهورى اسلامى تنها حامى واقعى فـلسطينيها در مجامع بين المللى است و طرح مسائل و مشكلات فلسطينيها در اين مجامع و دفاع از حقوق آنها بخشى از اين اقدامات بوده است .
از آنجا كه دفاع از آرمان فلسطين از اولويت خاصّى در سياست جمهورى اسلامى برخوردار است ، مـخالفت با سياستهاى ضد فلسطينى و قطع رابطه با كشورهاى خائن به آرمان فلسطين از اقـدامـات ديـپـلمـاتيك كشور ما بوده است هرچند ضررهاى مادى از اين ناحيه به كشور ما وارد شده است .(300)

5 ـ مـخـالفـت بـا طـرحـهـاى صـلح
 

جـمـهـورى اسـلامـى ايـران بـا شـنـاخـت كامل از ماهيت رژيم صهيونيستى ، همواره با طرحهاى سازش مخالف بوده است . در مواردى مخالفت جـمـهـورى اسـلامـى بـا ايـن طـرحـهـا بـه شـكـسـت آنها انجاميده و مانع از ايجاد صلح تحميلى در خـاورمـيـانـه شـده اسـت و بـه هـمـيـن دليـل كـشـور مـا فـشـارهـاى زيـادى را تحمّل مى كند.
طـرح سـازش غـزّه اريـحـا كـه امـيـد مـبـارزه ضـد صـهـيـونـيـسـتـى را كـمـرنگ مى كند، تنها، به دليـل مـخالفت جمهورى اسلامى ايران و استمرار قيام مردمى در سرزمينهاى اشغالى با شكست رو بـه رو شده است .
جمهورى اسلامى ايران توانسته است امواج پراكنده مخالفين سازش را در يك صـف واحـد و منسجم قرار دهد. مخالفت ايران با پيمان سازش ‍ از چنان تأثيرى برخوردار است كه روند كلى سازش را به شكست كشانده است .

تأثير انقلاب اسلامى بر نهضت فلسطين
 

بـدون شـك ، تـداوم مـبـارزه در سـرزمـيـنـهـاى اشـغالى فلسطين مرهون الهامات ناشى از انقلاب اسلامى است . ملت فلسطين كه قبل از پيروزى انقلاب اسلامى ايدئولوژيها و مكاتب گوناگون و شـيوه هاى مبارزاتى آنها را تجربه و شكست آنها را مشاهده كرده بود، از انقلاب اسلامى شيوه جـديـد مـبـارزه را فـرا گـرفـت و در نـتـيـجـه بـا اعـتـمـاد بـه نـفـس و سـلاح مـذهـب و توكل بر خدا مبارزه را شدت بخشيد.
تـأثـيـر مهم ديگر انقلاب اسلامى بر نهضت فلسطين استمرار قيام در شرايط دشوار سازش ‍ سـران عـربـى بـا رژيـم صـهـيـونـيستى است . مردم فلسطين با اميد به اينكه جمهورى اسلامى پشتيبان واقعى آنهاست ، به مبارزات خود ادامه داده و طرحهاى سازش را به شكست كشانده اند.

پی نوشتها :
 

284 ـ شناسايى دوفاكتو به معناى شناسايى موقت است .
285 ـ ر.ك : جـهـان زيـر سـلطـه صـهيونيسم ، ص 32، انتشارات سپاه پاسداران ، تهران ، 1361.
286 ـ تـاريـخ افـتـتـاح سـفـارت رژيـم صـهـيـونـيـسـتـى در تـهـران ، بـه دليل موج مخالفتهاى مردمى ناشى از افتتاح رسمى آن ، معلوم نيست .
287 ـ بـعـدهـا مـعـلوم شـد كـه اقـدامـات يـهـود آزارى در عـراق ، گـوشه اى از اقدامات آنتى سـمـيتيستى (Semitist -SAntoi) صهيونيستها در راستاى موجّه نشان دادن مهاجرت يهوديها به اسرائيل ، بوده است (ر.ك : توطئه جهانى ، محمد تقى تقى پور).
288 ـ ايـن پـيـمـان پـس از پـيروزى انقلاب اسلامى به پيمان همكاريهاى منطقه اى O.C.E (اِكو) تغيير نام يافت .
289 ـ جهان زير سلطه صهيونيسم ، ص 46.
290 ـ همان .
291 ـ همان ، ص 48.
292 ـ همان ، ص 46.
293 ـ ظهور و سقوط سلطنت پهلوى ، خاطرات ارتشبد سابق حسين فردوست ؛ ج 1، ص 442 ـ 446.
294 ـ جهان زير سلطه صهيونيسم ، دفتر سياسى سپاه ، ص 45.
295 ـ ايـران اسـلامـى در بـرابـر صـهـيـونـيـسـم ، سـيـد جلال الدين مدنى ، ص 19، انتشارات سروش ، 1362.
296 ـ همان ، ص 80.
297 ـ جهان زير سلطه صهيونيسم ، ص 5.
298 ـ بـخـش زيـادى از بـيـانـات حـضـرت امام قبل از تبعيد ايشان به تركيه در مورد خطر اسرائيل است .
299 ـ جـبـهـه نـجات اسلامى فلسطين ، زامل سعيدى ، ص 99، دفتر مطالعات سياسى و بين المللى ، 1370.
300 ـ قـطـع رابـطـه با مصر، به دليل مطالبات ما از آن كشور، زيانهاى فراوانى را در پى داشت .
فهرست منابع :
قرآن كريم .
از كجا تا كجا، ناصر السعيد، ترجمه ابوميثم ، موسسه تحقيقاتى علمى الغدير، 1360.
اسـرائيـل ، اسـطـوره هـا و واقـعـيـتـهـا، لوكـرنيف ، ترجمه مازيار، تهران انتشارات ابوريحان ، 1359.
اسـرائيـل پـايـگـاه امـپـرياليسم و حركتهاى اسلامى فلسطينى ، سيد هادى خسروشاهى ، تهران دفتر نشر فرهنگ اسلامى ، 1370.
اسـرائيـل فـاشـيـسـم جـديـد، مـحـمـدحسن وزيرى كرمانى ، تهران ، بنگاه ترجمه و نشر كتاب ، 1359.
اسـتـراتـژى صـهيونيسم در منطقه عربى و كشورهاى همجوار آن ، موسسه الارض ويژه مطالعات فلسطين ، تهران ، انتشارات بين المللى اسلامى ، 1363.
اطلاعات (روزنامه)
انقلاب اسلامى و جنبشهاى اسلامى در خاورميانه ، مجموعه مقالات پيرامون جهان سوم ، حميد احمدى ، تهران ، نشر سفير، 1369.
ايـران اسـلامـى در بـرابـر صـهـيـونيسم ، سيد جلال الدّين مدنى ، تهران ، انتشارات سروش ، 1362.
پرونده فلسطين ، حكم دروزه ، ترجمه كريم زمانى ، بى جا، انتشارات بعثت ، بى تا.
تاريخ اورشليم (بيت المقدس) ، سيد جعفر حميدى ، تهران ، انتشارات اميركبير، 1364.
تـاريـخ شـصـت سـاله فـلسـطـيـن ، امـيـل غـورى ، تـرجـمـه عبدالرسول جامعى ، تهران ، نشر ناشر، 1362.
تـاريخ معاصر كشورهاى عربى ، گروه نويسندگان آكادمى شوروى ، ترجمه حسين روحانى ، تهران ،انتشارات توس ، 1367.
تـاريـخ نـويـن فـلسـطـيـن ، عبدالوهّاب كيّالى ، ترجمه محمد جواهر كلام ، تهران انتشارات امير كبير، 1366.
ترس و اميدوارى ، هرمز همايون پور، تهران ، انتشارات كتاب سرا، 1354.
تـوطئه جهانى ، پژوهشى پيرامون صهيونيسم جهانى ، محمد تقى تقى پور، سازمان تبليغات اسلامى ، 1367.
تـوطـئه كـمـونـيـزم ، مـاكسيم رودنسون و ايزاك دويچر، ترجمه هزار خانى ، تهران ، انتشارات رواق ، 1357.
جبهه نجات ملى فلسطين ، زامل سعيدى ، تهران ، دفتر مطالعات سياسى و بين المللى ، 1370.
جغرافياى سياسى خاورميانه و شمال آفـريـقـا، آلاسـدايـر درايسدل و جرالد اچ بليك ، ترجمه دُرّه مير حيدر، تهران ، انتشارات دفتر مطالعات سياسى و بين المللى .
جمهورى اسلامى ، (روزنامه) .
جـنـگ اعـراب و اسـرائيـل ، ناصر اسكويى ، تهران ، شركت سهامى چاپ و انتشارات كتب ايران ، 1346.
جهان اسلام (روزنامه) .
جهان زير سلطه صهيونيسم ، دفتر سياسى سپاه ، تهران ، انتشارات سپاه پاسداران ، 1361.
حقايقى درباره صهيونيسم ، رمان برادسكى ، ترجمه م . احمدآبادى ، انتشارات كتيبه ، 1358.
خاورميانه (فصلنامه) ، خاورميانه در قرن بيستم ، ژان پى ير درينيك ، ترجمه فرنگيس اردلان ، بى جا، انتشارات جاويدان ، 1368.
خداحافظ اسرائيل ، افرايم سولا، ترجمه فرامرزى ، تهران ، نشر آرمان ، 1357.
خـطـر جـمـود بـراى جهان اسلام و ايران ، سيد غلامرضا سعيدى ، بى جا، انتشارات معراج ، بى تا.
درباره فلسطين ، ماكسيم رودنسون و ايزاك دويچر، ترجمه هزارخانى ، تهرانى انتشارات رواق ، 1357.
دولت اسرائيل ، گالينا نيكيتينا، ترجمه ايرج مهدويان ، تهران ، انتشارات پيشگام ، 1359.
دومـيـن رسـتـاخـيـز عـرب ، كـليـمـچ جان ، ترجمه رحمت الله صالحى ، تهران ، انتشارات سپهر، 1352.
سرگذشت فلسطين يا كارنامه سياه استعمار، اكرم زعيتر، ترجمه على اكبر هاشمى رفسنجانى ، قم ، دفتر تبليغات اسلامى ، 1362.
سـيـاسـت و حـكـومـت در فلسطين اشغالى ، مصطفى ملكوتيان ، تهران ، انتشارات دانشگاه تربيت مدرس (جزوه) .
صـلح بـدون سـاف ، مـارتـيـن ايـنـديـك ، تـرجـمـه گـروه مـطـالعـه روابـط بـيـن الملل .
ظهور و سقوط سلسله پهلوى ، حسين فردوست ، تهران ، انتشارات اطلاعات ، 1370.
العالم (مجله) .
كيهان (روزنامه) .
گيتاشناسى كشورها، محمود محجوب و فرامرز ياورى ، تهران ، انتشارات گيتاشناسى .
ما و مسأله فلسطين ، جمال عبدالناصر، ترجمه ابراهيم يوسفى ، انتشارات آرمان ، 1351.
مـسـأله فـلسـطـيـن ، گـزارش كنفرانس حقوقدانان عرب در الجزاير، ترجمه اسد الله مبشّرى ، شركت سهامى انتشارات خوارزمى .
مـاجـراى اسـرائيـل ، صـهـيـونـيـسـم سـيـاسـى ، روژه گـارودى ، تـرجمه منوچهر بيات مختارى ، مشهد،آستان قدس رضوى ، 1364.
نـظـم نـويـن جـهـانـى ،هـوشـنـگ امـيـراحمدى ، ترجمه سعيدى ،اطلاعات سياسى اقتصادى ،شماره 55ـ56.
واقعيتهاى جامعه اسرائيل ، جك برن استين ، ترجمه محمود افتخار زاده ، بى جا، بى نا، بى تا.

ارسال توسط کاربر محترم سایت : sm1372
/ن