توجه به این نکته مهم است که چندین متغیر بر رشد و درک کودک از خودتنظیمی و خودکنترلی تأثیر می‌گذارند. جای تعجب نیست که کودکان غالباً این رفتار را از والدین خود الگوبرداری می‌کنند، بنابراین اگر به دنبال کمک به حمایت از کودکان خردسال در رشد عضلات خودکنترلی‌شان هستید، این مقاله راهنمای خوبی برای شما می باشد.
خودکنترلی چیست؟
شاید خودکنترلی، مفهومی ساده به نظر برسد اما این امر یک مهارت پیچیده است. در واقع، خودکنترلی بخشی از یک گروه مهارت‌هاست که به کودکان کمک می‌کنند افکار، اعمال و هیجانات خود را کنترل کنند تا بتوانند کارها را به درستی انجام دهند. متخصصان این گروه از مهارت‌ها را عملکرد اجرایی می‌نامند.خود کنترلی در کودکان در همه زمینه‌های زندگی به آنها کمک می‌کند. این مهارت به خصوص در هنگام معاشرات با دیگران اهمیت دارد. کنترل اعمال و عکس‌العمل‌های خود به کودکان کمک می‌کند که با دیگران سازگار و دوست شوند. نتیجه این موضوع، بهبود عملکرد کودک در اجتماع است که درنهایت عزت نفس او را بالا می‌برد. خودکنترلی با گذشت زمان شکل می‌گیرد. ایجاد این مهارت از سنین کودکی شروع می‌شود و تا ۲۰ سالگی ادامه می‌یابد.
چرا خودکنترلی در کودکان مهم است؟
به بیان روزمره، خودکنترلی به معنای توانایی کودک شما برای صبر کردن و فکر کردن قبل از هرگونه اقدام است. این مهارت، فرصت انتخاب‌های بهتر در موقعیت‌های مختلف را برای فرزندتان فراهم می‌کند. برای مثال، کودکی که از این مهارت برخوردار است ممکن است تصمیم بگیرد که به‌خاطر بازی با پلی‌استیشن با خواهرش دعوا نکند. به تعبیری دیگر، خودکنترلی به کودک کمک می‌کند که به وسوسه دور شدن از هدف توجه نکند و به هدف خود پایبند بماند.خودکنترلی یک چالش مادام‌العمر است که می‌تواند عادت‌های خوبی را در کودکان ایجاد کند. والتر میشل، روانشناس اجتماعی و استاد دانشگاه در یک مطالعه به این نتیجه رسید که کودکانی که در چهارسالگی، خودکنترلی بیشتری دارند در آینده نمرات بهتری کسب می‌کنند، محبوبیت بیشتری در بین همسالان و معلمان خود دارند، کمتر احتمال دارد که دچار مشکلات سوءمصرف مواد شوند و همچنین در بزرگسالی درآمد بیشتری دارند. کنترل خود منجر به انتخاب‌های خوب می‌شود و انتخاب‌های خوب نیز یکی از عناصر سازنده عزت‌نفس است.
چگونه و چه زمانی خودتنظیمی ایجاد می شود؟
کودکان از طریق روابط گرم و پاسخگو خودتنظیمی می کنند. آنها همچنین با تماشای بزرگسالان اطراف خود خودتنظیمی را گسترش می دهند. خودتنظیمی از زمانی که کودکان نوزاد هستند شروع می شود.بیشتر در سنین کودکی و پیش دبستانی ایجاد می شود، اما تا بزرگسالی نیز به رشد خود ادامه می دهد. به عنوان مثال، نوزادان ممکن است برای راحتی انگشتان خود را بمکند یا اگر نیاز به استراحت دارند یا خسته می شوند، از همه دوری می کنند و به سمت والدین خود می روند. کودکان نوپا می توانند مدت کوتاهی برای غذا و اسباب بازی منتظر بمانند.
راه های تقویت خود کنترلی در کودکان
اکثر کودکان به‌ویژه کودکان خردسال، ذاتا تکانشی هستند. بخشی از راه‌حل این تکانشی بودن، آموزش خودکنترلی به کودکان است. بنابراین، این مهارت به آنها کمک می‌کند که کمتر دچار مشکلات شخصی و رابطه‌ای شوند. در ادامه با چند روش برای افزایش خودکنترلی در کودکان آشنا می‌شوید:در مورد خودکنترلی صحبت کنید:
بر سر میز شام در این مورد صحبت کنید که خودکنترلی چیست و نمونه‌هایی از این مهارت را با کودک خود در میان بگذارید. در مورد این موضوع با او صحبت کنید که چگونه این مهارت به شما کمک کرده است که مادر، پدر، کارمند یا مدیر بهتری باشید. سپس از فرزندتان بپرسید امروز چه کارهایی انجام داده است که در آنها از مهارت خودکنترلی استفاده کرده است. هر هفته چندین بار این کار را انجام دهید.وقتی صحبت در مورد خودکنترلی را به برنامه‌ای روزمره تبدیل می‌کنید فرزندتان متوجه می‌شود که چگونه از این مهارت استفاده می‌کنید و چقدر خودکنترلی برای شما ارزشمند است. در این شرایط، او در عمل این مهارت را می‌بیند و سعی می‌کند از آن در زندگی خودش استفاده کند. بهترین راه افزایش خودکنترلی در کودکان عبارت است از تشخیص موفقیت‌ها و شکست‌های مرتبط با خودکنترلی و بهبود آن با استفاده از روش‌های هدفمند.
خارج از موقعیت تصمیم بگیرید:
به این موضوع تصمیم‌گیری سرد و نه داغ گفته می‌شود. این بدین معناست که ما تصمیم می‌گیریم که در زمان صبحانه یا ناهار دسر نخوریم و به‌جای آن بعد از خوردن وعده غذای اصلی به کیک شکلاتی نگاه کنیم. در این شرایط، احتمالا کیک کمتری خواهیم خورد. بنابراین، مهم است که این روش را به فرزندتان نیز بیاموزید. به کودک کمک کنید که در مورد مهربان بودن با خواهر یا برادرش، استفاده از شبکه‌های اجتماعی، بازی کردن یا هر مسئله دیگری زمانی تصمیم بگیرد که آرام و خونسرد است نه در زمان اوج مسئله.در طول زمان شام خوردن می‌توانید با کودک خود در این مورد صحبت کنید که او دوست دارد در چه کارهایی خودکنترلی بیشتری داشته باشد. وقتی کودک آرام است بهتر می‌تواند در مورد موضوعات چالش‌برانگیز تصمیم بگیرد. سپس راهکار بعدی را انجام دهید.
تذکر ملایم بدهید:
اگر فرزندتان در حال از دست دادن کنترلش است، به‌آرامی به او یادآوری کنید که راهی برای آرام شدن و انتخاب‌های عاقلانه‌تر پیدا کند. محققان دریافته‌اند که تذکرات منظم و ملایم به ما کمک می‌کنند که در مسیر درست‌تری قرار بگیریم و تصمیمات عاقلانه‌تری بگیریم.از پاداش دادن اجتناب کنید:
اگر به‌خاطر خودکنترلی به فرزندتان پاداش دهید او یاد می‌گیرد فقط زمانی خودش را کنترل کند که جایزه‌ای در کار باشد. در حالی که مهم این موضوع است که فرزندتان علت اهمیت خودکنترلی را تشخیص دهد و خودش در مورد آن تصمیم بگیرد. جدول ستاره‌ها و پاداش دادن به کودک به این معنی است که کودک نمی‌تواند خودش را کنترل کند و ماییم که او را کنترل می‌کنیم. اینکه مسئول زندگی خودمان باشیم به‌تنهایی یک پاداش است.
بازی هایی برای خود کنترلی کودکان
بازی های زیر می‌تواند برای تقویت مهارت خودتنظیمی و خودکنترلی در کودکان مفید باشد.بازی با چراغ سبز، چراغ قرمز:
این بازی که برگرفته از قوانین راهنمایی رانندگی است، به کودکان کمک می‌کند روش‌های کنترل خود را یاد بگیرند. در این بازی نخست به کودک پیش‌دبستانی یاد دهید که هر چراغ برای چیست.مثلا چراغ سبز علامت حرکت به جلو است و من هر وقت چراغ سبز را نشان دادم، می‌توانی راه بروی، بدوی و حرکت کنی ولی چراغ قرمز یعنی باید بایستی.
دقایقی از روز را به این بازی بگذرانید. کودکان این بازی را بسیار لذت‌بخش می‌دانند. شما می‌توانید با چسب‌های نواری یا کاغذ رنگی روی زمین خط عبور یا خیابان بکشید و از کودک بخواهید تا تنها از روی این خطوط عبور کند.
پس از مدتی ریتم بازی را برعکس کنید. حال به کودک بگویید که «هر وقت چراغ قرمز را نشان دادم حرکت کن و هر وقت چراغ سبز را بالا بردم، بایست.» در این مرحله خودکنترلی کمی سخت‌تر می شود و کودک نیاز به تمرکز بیشتر برای کنترل بر خود دارد.
شما از این بازی می توانید در برخی امور و قوانین تربیتی‌تان استفاده کنید. مثلا وقتی کودک رفتار مناسبی را در موقعیت بروز داد، چراغ سبز را بالا ببرید و وقتی خواستید که او را متوجه نادرست بودن رفتارش کنید، با چراغ قرمز به او هشدار دهید. این کار باعث می‌شود کودکتان روی رفتارهایش متمرکز شده و با حساسیت بیشتری نوع رفتار خود را انتخاب کند.
بازی های نمایشب برای تقویت مهارت خود تنظیمی:
کودکان در بازی نمایشی نقش هایی را انتخاب کرده و در آن قالب، نقش خود را ایفا می‌کنند. آنها در این بازی قوانین نانوشته اجتماعی وضع کرده و همه ملزم به رعایت این قوانین هستند.هر کودک تلاش می‌کند رفتارهای خود را به گونه‌ای تنظیم کند که بتواند در بازی نقش خوبی را ایفا کند. کودکان در این قبیل بازی ها تعامل زیادی با یکدیگر داشته و رشد مهارت خودتنظیمی آنها هم بیشتر می‌شود. زیرا آنها به خوبی می‌دانند که اگر قوانین بازی را رعایت نکرده و رفتارهای خود را متناسب با اصول بازی نکنند، از بازی اخراج خواهند شد.
بازی های ساختنی:
کودکان از بازی کردن با اسباب بازی هایی مثل: شن بازی، گل بازی، خمیر بازی و پازل های تکه ای و مکعب ساختنی لذت می‌برند. آنها شاید ساعت‌ها مشغول بازی شوند.در دوران نوپایی بازی با این اسباب بازی ها در اکثر مواقع بدون هدف صورت می‌گیرد اما در دوره پیش‌دبستانی کودکان هدفمندتر عمل می‌کنند.
آنها حتما تلاش می‌کنند چیزهایی بسازند؛ یک قلعه، یک خانه، یک پل، یک ماشین و… آنها طرح اصلی را در ذهن دارند اما خوب می‌دانند که باید رفتارها و عملکردهایشان را به گونه‌ای تنظیم کنند که به این هدف برسند.
بنابراین، تنها با گذاشتن تعداد محدودی مکعب ساختمانی می‌توانند ماشین درست کنند و برای ساختن قلعه می‌بایست به میزان کافی شن برداشته و برج را بسازند.
کودکان در بازی هایشان مدام در حال تنظیم رفتار خود هستند و والدین می‌توانند از بازی برای تقویت مهارت خودتنظیمی و خودکنترلی کودکان استفاده کنند.
نکات کلیدی
بهترین راه افزایش خودکنترلی در کودکان عبارت است از تشخیص موفقیت‌ها و شکست‌های مرتبط با خودکنترلی و بهبود آن با استفاده از روش‌های هدفمند.به کودک کمک کنید که در مورد مهربان بودن با خواهر یا برادرش، استفاده از شبکه‌های اجتماعی، بازی کردن یا هر مسئله دیگری زمانی تصمیم بگیرد که آرام و خونسرد است نه در زمان اوج مسئله.
اگر فرزندتان در حال از دست دادن کنترلش است، به‌آرامی به او یادآوری کنید که راهی برای آرام شدن و انتخاب‌های عاقلانه‌تر پیدا کند.
وقتی شما یا فرزندتان، خواسته‌ای دارید در مورد اینکه صبر کردن ایده خوبی در این شرایط است صحبت کنید.
سعی کنید احساس فرزندتان را تشخیص دهید، آنها را نام‌گذاری کنید و به او کمک کنید که احساساتش را مدیریت کند.
به طور کلی مهارت خودتنظیمی یا خودکنترلی به کودکان دوره پیش‌دبستانی کمک می‌کند تا برای انجام فعالیت‌های تحصیلی جدی‌تر آماده شوند و بتوانند در روابط اجتماعی نقش‌های مثبت‌تر و کلیدی‌تری را ایفا کنند.
کودکی که با خودکنترلی نتواند بر رفتارهایش نظم بخشیده و تکانه‌هایش را جبران کند، در برخورد با مشکلات نمی‌تواند هدفمندتر حرکت کند. کودکان در اواخر دوره پیش‌دبستانی سعی در تبعیت از قوانین دارند.
سخن آخر:
خود کنترلی یک مهارت مهم و ضروری در افراد است که به ما این امکان را می دهد تا رفتارهایمان را برای رسیدن به اهداف بلند مدت تنظیم کنیم. تحقیقات نشان داده است که خودکنترلی تنها برای رسیدن به اهداف مهم و خیلی جدی نیست. بلکه ما در سراسر طول زندگیمان چندین بار و در موقعیت های گوناگون نیاز به خودکنترلی داریم. افراد دارای اراده و قدرت خودکنترلی بیشتر تمایل به پیشرفت در دوران تحصیلشان دارند، عزت نفس بالاتری دارند و از لحاظ جسمی و روحی در وضعیت مناسب تری قرار دارند.منابع
https://hirbodclinic.com/a-look-at-self-regulation-and-self-control-with-kids/https://mindtoolbox.ir/article/7001/
https://pezeshket.com/psychological-psychosis/psychology
https://www.drinjast.com/blogs/view/1753/
https://www.aryakid.com/self-regulation-skills/
