17 مهر 1389 / 1 ذيقعده 1431 / 9 اكتبر 2010

1) 17مهرماه سال 1357هجري شمسي: درادامه اعتصابات سراسري مردم انقلابي و مسلمان ايران، كارگران كارخانه ذوب آهن اصفهان، گمرك جلفا و بندرامام نيز به خيل عظيم اعتصاب كنندگان برضد رژيم پهلوي پيوستند. در روزهاي انقلاب اسلامي درسال 1357هجري شمسي اين اعتصابهاي همگاني به منظورفلج كردن نظام اقتصادي رژيم پهلوي هر روز ابعاد وسيع تري مي يافت. درهمين حال دولت وقت با طرح مسائل رفاهي به انحراف كشاندن مبارزات حق جويانه مردم را داشت. اما با هوشياري و درايت رهبر فقيد انقلاب اسلامي امام خميني(ره) و امت مسلمان و هميشه درصحنه ايران تلاشهاي مذبوحانه رژيم طاغوت بي نتيجه ماند.

2) 17مهرماه سال 1368هجري شمسي: در روزجهاني پست، ارتباط پست تصويري ايران كارخود را آغاز كرد. پست مطمئن ترين پديده ارتباطي است كه خدمات آن به اشكال مختلف درزمينه هاي گوناگون اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و رفاهي دراختيارمردم قرارمي گيرد و طبقات مختلف جامعه مي توانند ازاين خدمات بهره گيرند. گفتني است كه پس ازپيروزي انقلاب اسلامي شركت پست نيز همچون ديگر مراكز و نهادهاي كشور دستخوش دگرگوني گسترده اي شد و درمسير سياست بهينه سازي شبكه پستي كشور و ايجاد ارتباط مطلوب پستي بطور رسمي فعاليت دوباره خود را آغاز كرد.

3) رحلت عارف و فيلسوف شهير حكيم "محمد رضا صهباي قمشه‏اي" (1267 ش): حكيم محمدرضا قمشه‏اي اصفهاني متخلص به صهبا در حدود سال 1202 ش (1241 ق) در قمشه اصفهان به دنيا آمد و مقدمات علوم را در همان‏جا فراگرفت. سپس براي تكميل معلومات به اصفهان رفت و در محضر بزرگاني همچون حاج ملامحمد جعفر لاهيجي، ميرزا حسن نوري، آقاسيد رضي لاهيجي به مدارج والايي در عرفان، فلسفه و حكمت دست يافت. حكيم قمشه‏اي پس از آن در اصفهان به تدريس كتب عرفاني پرداخت و در اواخر عمر در مدرسه صدر تهران مشغول تدريس بود. او در تدريس شرح فصوصِ الحكَم، شرح اشارات و اسفار ملاصدرا، يگانه روزگار بود و شاگردان فاضلي در محضرش پرورش يافتند كه حكمايي همچون ميرزا ابوالفضل كلانتري، ميرزاجهانگيز خان قشقايي، ميرزا عبداللَّه رياضي، ميرزا هاشم اشكوري، شيخ علي نوري، شيخ محمد بروجردي، ميرشهاب‏الدين تبريزي، ملاعلي سمناني و ميرزا علي محمد اصفهاني از زمره آنانند كه همگي بر شاگردي اين عارف وارسته و حكيم برجسته افتخار مي‏كردند. اين حكيم بزرگوار كه معاصر ملاهادي سبزواري فيلسوف شهير آن دوران بود، سرانجام در هفدهم مهرماه 1267ش برابر با اول صفر 1306 ق در حدود 65 سالگي در تهران درگذشت و در قبرستان ابن بابويه در ري مدفون شد. الاسفارُ الاربِعَه و تحقيقها، حاشيه اسفار ملاصدرا و حايشه بر شرحِ تمهيدُ القواعد از جمله آثار اوست.

4) درگذشت نويسنده، محقق و مترجم معاصر، استاد "محمد ابراهيم آيتي" (1343 ش): دكتر محمد ابراهيم آيتي بيرجندي در سال 1293 ش در گازار از توابع بيرجند در استان خراسان به دنيا آمد. وي از كودكي به فراگيري علم روي آورد و در گازار، بيرجند و مشهد، علوم قديم را آموخت. ايشان در مشهد از محضر استاداني همچون اديب نيشابوري، شيخ هاشم قزويني و شيخ مجتبي قزويني بهره برد و در طول دهه 1320 در بيرجند به وعظ و تدريس اشتغال داشت. دكتر آيتي سپس راهي تهران شد و از دانشكده معقول و منقول دانشگاه تهران در رشته فلسفه اسلامي درجه دكترا گرفت. پس از آن در همين دانشكده به تدريس روي آورد و سالياني به اين كار مشغول بود. او يكي از روحانيان آگاه به زمان خود و از جمله همفكران حضرات آيات سيد محمود طالقاني و استاد شهيد مرتضي مطهري بود و در انتشار نشريه گفتار ماه، نقش موثري ايفا كرد. از اين محقق برجسته آثار متعددي برجاي مانده كه تأليف سرمايه سخن، گفتار عاشورا، تاريخ پيامبر اسلام، تصحيح تفسير شريف لاهيجي، ترجمه افكار جاويد محمد(صلي الله عليه واله) و آيينه اسلام از آن گروهند. دكتر محمد ابراهيم آيتي سرانجام در 17 مهر 1343 ش بر اثر سانحه اتومبيل در پنجاه سالگي درگذشت.

5) تنفيذ حكم اولين دوره رياست جمهوري آيت‏اللَّه "خامنه‏اي" از سوي "امام خميني"(1360 ش)

6) ولادت حضرت معصومه(سلام الله عليها) دختر گرامي امام موسي كاظم(عليه السلام)(173 ق): حضرت فاطمه‏ي كبري دختر ارجمند امام موسي كاظم(عليه السلام)، ملقب به معصومه در شهر مدينه چشم به جهان گشود. مادر وي نجمه يا تكتم و خواهر امام رضا(عليه السلام) از يك مادر بود. آن حضرت از برادرش نقل روايت مي‏كرد و فضل و كمال و علم او زبانزد خاص و عام بوده است. اين بانو به برادرش امام رضا(عليه السلام) محبت زيادي داشت و پس از اعلام ولايتعهدي ايشان، به قصد زيارت برادر در مرو، به ايران وارد شد. چون به ساوه رسيد بيمار گشت و از مسافتِ بين ساوه و قم پرسيد. گفتند ده فرسخ است. دستور داد او را به قم ببرند. آن بانوي مكرّمه هفده روز در قم ماندگار شد و پس از آن جان به جان آفرين تسليم كرد. حضرت فاطمه‏ي معصومه(سلام الله عليها) پس از حضرت زينب كبري(سلام الله عليها)، فاضل‏ترين زن در ميان معصوم زادگان است.

7) درگذشت "شريك بن عبداللَّه نَخَعي" محدث و فقيه(177 ق): ابوعبداللَّه شريك بن عبداللَّه كوفي نَخَعي، فقيه فاضل و محدث، در سال 75 يا 95 ق در بخارا به دنيا آمد. وي در دوران خلافت منصور دوانيقي، دومين خليفه‏ي عباسي به قضاوت كوفه و سپس اهواز منصوب گرديد. نَخَعي نسبت به امام علي(عليه السلام) و خاندان اهل‏بيت(ع) ارادت فراوان و به بني‏اميه بغض بي‏اندازه‏اي داشت. او به هوشمندي مشهور بود و در قضاوت، عدالت مي‏ورزيد. وفات نَخَعي در كوفه روي داد.

8) انقراض فرمانروايي اسماعيليان در ايران توسط "هلاكوخان مغول" (654 ق): در سال 652 ق، منگوقاآن خان مغول، برادرش هلاكوخان را براي براندازي حكومت اسماعيليان به ايران فرستاد. چون حكام نواحي مختلف با هلاكوجهت جنگ با اسماعيليان همراه شدند، او توانست در سال 654 ق قلعه‏هاي اسماعيليان را محاصره كند. در آن زمان، رياست اسماعيليه، با رُكن الدين خُوَرشاه بود. هلاكو، او را به اطاعت خود خواند. خُوَرشاه به صوابديد خواجه نصيرالدين طوسي، فرمانبرداري از مغول را پذيرفت و برادر خود را به خدمت هلاكو فرستاد ولي در تسليم قلعه‏ها تَعلُّل نمود. سرانجام پس از يك سال، به نصيحت خواجه نصيرالدين طوسي، در ذي قعده‏ي سال 654 ق از قلعه به زيرآمد و در پيش هلاكو، زمينِ خدمت ببوسيد. هلاكو، ضمن احترام به خُوَرشاه، فرمان داد تا همه‏ي قلعه‏هاي اسماعيليه كه عدد آنها به صد قلعه مي‏رسيد ويران كرده، اموال و خزائن آنها را به تاراج بُردند. به اين طريق، در سال 654 ق، دولت اسماعيليه، پس از يكصد و هفتاد و هفت سال برچيده شد. سرانجام، رُكن الدين خُوَرشاه كه آخرين شاهِ اسماعيلي بود و از طرف هلاكو به نزد برادرش منگوقاآن خان فرستاده مي‏شد، در كنار جيحون به دست همراهانِ مغوليِ خود كشته شد.

9) آغاز هفته‏ي حج

10) تولد "ميشل دو سِرْوانْتِسْ" شاعر و نويسنده بزرگ اسپانيايي (1547م) (ر.ك: 23 آوريل)

11) مرگ "ساموئل رويس دال" هنرمند و نقاش هلندي (1682م): رويس دال هنرمند و نقاش هلندي، در 25 ژانويه 1625م در لاهه هلند متولد شد. وي از دوره جواني وارد عرصه نقاشي گرديد و بعدها يكي از منظره‏پردازان برجسته هلندي در نيمه قرن هفدهم شد كه پيرو مكتب رئاليست يا واقع‏گرايى به حساب مي‏آمد. كارهاي اوليه رويس دال همگي در زمينه ساده‏ترين مناظر است. رويس دال از مظاهر برجسته هنرمندان اهل تخصص در قرن هفده به شمار مي‏رفت. وي در پديد آوردن صحنه‏هاي زيبا و ديدني جنگل تبحر داشت و در نقاشي نور غروب هنگامي كه سايه‏ها گسترده مي‏شوند و نيز ابرهاي تاريك و تيره فام و هم‏چنين خرابه‏هاي قصه‏ها و نهرهاي جاري، به استادي رسيد. مي‏توان گفت هيچ نقاشي قبل از رويس دال براي بيان احساسات و حالات خويش از طريق انعكاس آنها در طبيعت اهتمام نورزيده بود. از سوي ديگر در بيشتر آثار وي پيكره آدمي يا ظاهر نمي‏شود يااگر باشد، بسيار كوچك است. به عنوان نمونه در تابلوهاي منظره هارلم منظره‏اي از جهان بي پايان را مي‏توان ملاحظه كرد. در اين اثر، آسمان تقريباً دو سوم فضاي تابلو را اشغال كرده است و در حقيقت، آسمان گسترده و دل‏انگيزي كه بر فراز سرزمين ماسه‏زار هلند سايه افكنده را موضوع كار خويش قرار داده است. رويس دال در اين تابلو، ابرهايي ترسيم نموده كه به صورت توده‏هايي عظيم از آينده پرشكوه ناوگان هلند خبر مي‏دهند. آثار فراواني از دال در موزه‏هاي جهان وجود دارد. رويس‏دال سرانجام در 9 اكتبر 1682م در 57 سالگي درگذشت.

12) مرگ "چارلز لايْلْ" زمين‏شناس برجسته اسكاتلندي (1875م): چارلْز لايْلْ، زمين شناس و دانشمند اسكاتلندي در 23 دسامبر 1797م به دنيا آمد. وي از جواني به علوم زمين‏شناسي علاقه‏مند شد و تحقيقات خود را بر روي اين رشته متمركز كرد. لايل در ضمن سفرهايى كه در قاره اروپا كرد، ضمن مطالعه بر روي طبيعت، به اهميت نمودهاي سايش و كاهش تدريجي ارتفاعات پي برد و با تغييرات طبقات زمين آشنايى يافت. وي در اين سفرها، مجموعه عظيمي از اطلاعات و شواهد و مدارك به دست آورد كه همگي تدريجي بودن تغييرات در قشر زمين را تاييد مي‏كردند. لايْلْ از مشاهده آثاري كه در روي زمين ظهور مي‏كنند مثل آتشفشان‏ها، زلزله، تبخير بخار آب و تبديل آن به باران و... به اين نتيجه رسيد كه شكل خارجي زمين و آثار طبيعي نيز كه در سطح آن ديده مي‏شود به همين طريق به وجود آمده با اين تفاوت كه در اين مرحله، هزاران هزار سالْ، سير زمان دخيل بوده است. چارلز لايْلْ در اين باب كتابي در سه جلد به نام اصول علم زمين‏شناسي انتشار داد. هر چند اين كتاب در آن زمان موفقيتي كسب نكرد ولي بعدها دانشمندانِ اين فن به اهميت آن پي بردند. لايل در كتاب ديگر خود به نام دلايل زمين‏شناسي قدمت انسان، از روي آلات و ادوات متعلق به انسان و آثار مستقيم وجود او كه در غارها و طبقات زمين به دست آمده بود، معين كرد كه ظهور انسان از آن‏چه تاكنون پنداشته‏اند، بسيار قديمي‏تر است. لايل اولين كسي بود كه زمين‏شناسي را بر پايه و اصول صحيح علمي بنيان نهاد و آن را تدوين كرد. چارلز لايل سرانجام در نهم اكتبر 1875م در 78 سالگي درگذشت.

13) تولد "روالْدْ آموندسِن" اولين فاتح قطب جنوب (1872م): روالْدْ آمونْدْسِن مكتشف نروژي در نهم اكتبر 1872م در شهر بورك نُروژ به دنيا آمد. وي پس از اتمام تحصيلات متوسطه، در رشته پزشكي مشغول به تحصيل شد كه خبر از اعزام يك هيأت علمي - اكتشافي به ناحيه قطب جنوب را شنيد. از اين رو، بر اثر شوق فراوان به اين امر، تحصيل را رها كرد و عزم سفر به قطب جنوب نمود. آموندْسن در ابتدا در سال 1903م در امتداد ساحل شمالي امريكا از اقيانوس اطلس به اقيانوس كبير رفت و در سال 1904م به تعيين محل قطب شمال توفيق يافت. وي در سال 1910م عازم قطب شمال شد كه خبر يافت رابرت پيري مكتشف امريكايى، به سمت شمال در حركت است. لذا به سوي قطب جنوب رفت و در چهاردهم دسامبر 1911م، يك ماه زودتر از گروه ديگري كه عازم جنوب بود، موفق به فتح قطب گرديد. از آموندسِن كتاب‏هايي نيز بر جاي مانده كه معبر شمال‏غربي، سفر ما به قطب و اولين مسافرت به درياي قطبي از آن جمله است. روالْدْ آمونْدسِن سرانجام در نهم نوامبر 1928، درحالي كه بر اقيانوس منجمد شمالي سفر كرده بود بر اثر شدت سرما در 56 سالگي درگذشت.

14) آغاز استعمار فرانسه در كشور ويتنام در آسيا (1885م): نفوذ اروپائيان به سرزمين ويتنام از اوايل قرن هفدهم ميلادي آغاز شد و به تدريج گسترش يافت. از اوايل قرن نوزدهم، فرانسوي‏ها بر رقباي اروپايى خود در هند و چين پيشي گرفتند تا اينكه در سال 1860م، ويتنام مورد هجوم فرانسوي‏ها قرار گرفت و به تصرف آن‏ها درآمد. سرسختي و مقاومت ويتنامي‏ها، فرانسوي‏ها را در حدود 30 سال به خود مشغول داشت، با اين حال استعمار رسمي فرانسه بر ويتنام از نهم اكتبر 1885م آغاز شد. در سال 1900 فرانسوي‏ها تسلط خود را بر ويتنام تكميل كردند و سرزمين مزبور را كه امروزه، سه كشور ويتنام، لائوس و كامبوج را تشكيل مي‏دهند "هندوچين فرانسه" ناميدند. در اين ميان، شورش‏هاي پراكنده عليه سلطه فرانسويان كه منابع طبيعي اين كشور را به غارت مي‏بردند در فاصله بين جنگ اول و دوم جهاني آغاز شد، تا اين‏كه پس از درگيري‏هاي بسيار، در سال 1945م، فرانسه، استقلال ويتنام را به رسميت شناخت. (ر.ك: 2 سپتامبر)

15) روز ملي و استقلال كشور افريقايي "اوگاندا" از استعمار انگليس (1962م): كشور افريقايى اوگاندا از سال 1890م زير سلطه كمپاني افريقاي شرقي انگلستان قرار گرفت و چندي بعد به طور رسمي مستعمره بريتانيا گرديد. هنگام ورود انگليسي‏ها به اين كشور، پادشاهي در اين سرزمين حكومت مي‏كرد به نام "بوگاندا" كه به نظر مي‏رسد نام كشور اوگاندا از اين نام گرفته شده باشد. استعمارگران انگليس، پس از تسلط بر اين سرزمين، بر مردم محروم اوگاندا كه شامل مسلمانان و مسيحيان بودند، ستم‏هاي بسيار كردند و به چپاول منابع طبيعي آنان پرداختند. اما مردم آزادي‏خواه اوگاندا طي سال‏هاي بعد، مبارزات استقلال طلبانه خود را آغاز كرده و شدت بخشيدند. سرانجام دولت بريتانيا مجبور شد به خواسته مردم ستم‏ديده اوگاندا تن در دهد و پس از هفتاد سال استعمار و استثمار، استقلال آن را در نهم اكتبر 1962م به رسميت بشناسد. اين كشور در قاره افريقا و ميان كشورهاي سودان، كنگو، كنيا، تانزانيا و رواندا واقع شده و بيش از 241 هزار كيلومتر مربع مساحت دارد. اكثريت جمعيت 22 ميليوني آن، سياه‏پوست داراي زبان رسمي انگليسي و سواحلي مي‏باشد. بيش از 60% مردم اوگاندا مسيحي و 16% آنان مسلمان هستند. پايتخت اوگاندا، كامپالا و از شهرهاي مهم آن جينجا، امبالي و ماساكا است. واحد پول اين كشور افريقايي، شيلينگ است و پيش‏بيني مي‏شود كه جمعيت آن تا سال 2025م نزديك به 45 ميليون نفر گردد. نظام سياسي حاكم بر اوگاندا جمهوري غير حزبي با يك مجلس قانون‏گزاري است.

16) اعدام "اِرْنِسْتو چِه‏گوارا" انقلابي معروف امريكاي لاتين (1967م): ارنستو چه‏گوارا مبارز انقلابي امريكاي لاتين در سال 1928م در آرژانتين به دنيا آمد. وي تحصيلات خود را در رشته پزشكي به پايان رساند و پس از آشنايى با فيدل كاسترو مبارز انقلابي كوبا، به نهضت آزادي‏خواهي او براي رهايى كوبا پيوست. چه‏گوارا فقر و تبعيض ناشي از استثمار ملت‏هاي امريكاي جنوبي توسط دولت ايالات متحده امريكا را مشاهده نمود و با تفكري ضد امپرياليستي رشد كرد. او در پيروزي انقلاب كوبا در سال 1959م نقش فعالي ايفا كرد و پس از پيروزي انقلاب نيز مدتي مشاغل دولتي اختيار نمود. اما روحيه انقلابي وي به او اجازه قانع شدن به پست و مقام را نداد و عازم نقاط مختلف جهان شد تا با تشكيل نيروهاي مقاومت مسلحانه، امپرياليسم امريكا را نابود سازد. آخرين نقطه عزيمت چه‏گوارا، كشور بوليوي در امريكاي لاتين بود؛ لذا راهي اين كشور شد و در آن‏جا با تشكيل يك گروه چريكي هزار نفري به مبارزه عليه دولت وابسته به امريكا در بوليوي پرداخت. پس از مبارزات طولانيِ استقلال‏طلبانه و آزادي‏خواهانه بر ضد سلطه استثمارگرانه ايالات متحده، سرانجام نيروهاي دولتي بوليوي به كمك عوامل سازمان سيا، مخفيگاه چه‏گوارا و مبارزان همراه او را يافتند و پس از دستگيري، اِرنسْتو چه‏گوارا را در نهم اكتبر 1967م در 39 سالگي تيرباران كردند. چه گوارا در امريكاي مركزي و جنوبي، نماد مبارزه، استقلال و آزادي به شمار مي‏رود. او در اين سرزمين‏ها، علي‏رغم داشتن تفكرات چپ‏گرايانه، محبوب همه كساني است كه از سلطه دولت استثمارگر امريكا و رنج‏هايي كه بر مردم مستضعف امريكاي جنوبي مي‏رود، به ستوه آمده‏اند.

17) روز جهاني پُست: پست، كهن‏ترين و گسترده‏ترين نوع ابزار ارتباطي بين مردم يك كشور با ساكنان ديگر سرزمين‏ها و مناطق جهان است. جوامع رشد يافته، براي تحقق توسعه خود، به شبكه ارتباطي توجه داشته و روي آن برنامه‏ريزي كلان كرده‏اند. پست يكي از عمده‏ترين نهادهاي اجتماعي بازمانده از ادوار كهن است. پيام و پيام‏رساني به عنوان يك نياز اجتماعي، از آغاز زندگي شهرنشيني، همواره مطرح بوده است و پست به منزله تامين كننده اين نياز، از ديرباز نقش تعيين كننده‏اي در زندگي اجتماعي انسان داشته است. از اين رو براي هماهنگي و تدوين روابط پستي بين كشورها، در نهم اكتبر 1874م به پيشنهاد آلمان، قرادادي با عنوان قرارداد بِرْنْ در زمينه تأسيس اتحاديه كل پست در بِرن سوئيس توسط 22 كشور به امضا رسيد. امضا كنندگان بر اساس توافق به عمل آمده، يك قلمرو پستي را تشكيل دادند كه آزادي ترانزيت براي مبادله متقابل مراسلات در سراسر قلمرو اتحاديه تامين و تضمين مي‏كرد. نام اين اتحاديه پس از چهار سال، با پيوستن كشورهاي ديگر به اتحاديه جهاني پست، تغيير كرد. درسال 1969م، كنگره اين اتحاديه در توكيو در قطعنامه پاياني خود به كشورهاي عضو توصيه كرد روز نهم اكتبر )برابر با 17 مهر( هر سال را به عنوان روز جهاني پست تعيين كنند و از سال 1970م، در اين روز، اداره‏هاي پست سراسر جهان به اقدامات گسترده اطلاعاتي و تبليغاتي و تشريح نقش پست درزندگي بشر بپردازند. در حال حاضر بيش از يك‏صد و هفتاد كشور، عضو اين اتحاديه هستند و ايران نيز در سال 1877م (22 مهر 1256ش( به عنوان بيست و نهمين عضو، به اين اتحاديه پيوست. محل اتحاديه در شهر بِرْنْ سوئيس است و نشان آن از كره زمين و پنج انسان، به نشان پنج قاره، در حالي كه نامه‏هايي را دست به دست مي‏گردانند تشكيل شده است.