قوز کمر چیست؟
قوز کمر که نام های دیگر آن کیفوز (Kyphosis) یا گوژپشتی نیز می باشد نوعی اختلال است که در آن ستون فقرات در ناحیه بالایی کمر دارای انحنای بیش از اندازه است. بخش فوقانی کمر یا ناحیه توراسیک ستون فقرات، دارای یک انحنای جزئی طبیعی می باشد. ستون فقرات به طور طبیعی از ناحیه گردن، بخش بالایی کمر و قسمت پایینی کمر دارای کمی خمیده می باشد که این حالت به جذب ضربه و تحمل وزن سر بسیار کمک می کند. قوز کمر زمانی رخ میدهد که این قوس طبیعی، بیشتر از حد معمول گردد. فردی که دچار قوز کمر است، یک برآمدگی واضح در بخش بالایی کمر دارد که وقتی از کنار به آن نگاه میکنید این ناحیهبه صورت گرد یا بیرون زده دیده میشود. افزون بر این، افرادی که به قوز کمر مبتلا هستند اغلب دولا دولا راه می روند و شانه هایشان نیز به سمت جلو خمیده است. قوز کمر، سبب ایجاد فشار بیش از حد به ستون فقرات میگردد که این مسئله موجب بروز درد می شود.انواع قوز کمر
قوز کمر به سه دسته اصلی تقسیم بندی می شود که شامل موارد زیر هستند:1. کیفوز وضعیتی
عمومی ترین نوع گوژپشتی، کیفوز وضعیتی (Postural kyphosis) می باشد که معمولا در سنین نوجوانی اتفاق می افتد. قوز کردن، ایستادن یا نشستن در حالات نامناسب و پایین گرفتن سر و شانه ها، موجب کشیدگی رباط ها و عضلات نگهدارنده مهره‌ها یعنی استخوان های ستون فقرات می شود. این کشیدگی موجب خارج شدن مهره‌ها از حالت طبیعی شانشده و سبب ایجاد ظاهر گرد و خمیده ای در ستون فقرات میگردد. این حالت معمولا سبب ایجاد انحنایی میشود که انعطاف پذیر است، یعنی تغییر وضعیت بدن سبب تغییر در انحنا می شود. این اختلال عموما در نوجوانان رخ میدهد و دختران را بیشتر از پسران درگیر میکند. این اختلال عموما موجب بروز درد یا مشکل خاصی نمی شود.2. کیفوز شوئرمن
کیفوز شوئرمن (Scheuermann’ Kyphosis) یکی دیگر از انواع قوز کمر به حساب می آید. شوئرمن اسم رادیولوژیست دانمارکی می باشد که برای نخستین بار این عارضه را تشخیص داد. این نوع قوز کمر هنگامی اتفاق می افتد که مهره ها از شکل متفاوتی برخوردار باشند. در این عارضه مهره ها به جای شکل مستطیلی، سه‌گوش یا V شکل می باشند. در این وضعیت مهره های سه گوش، به سمت جلو خم می شوند و موجب گرد دیده شدن ستون فقرات میگردند. عموما در نوجوانان این عارضه رخ میدهد و پسران را بیشتر از دختران درگیر میکند. می تواند شدیدتر از کیفوز وضعیتی باشد، به خصوص در افرادی که وزن آنها کمتر از حد متوسط می باشد. این عارضه موجب ایجاد یک انحنای سفت و غیر قابل انعطاف میگردد، به طوری که تغییر موقعیت نمی تواند این انحنا را تغییر دهد. این عارضه ممکن است خیلی دردناک باشد و این درد مخصوصا هنگامی که در حال فعالیت هستید یا هنگامی که برای مدت زیادی می ایستید یا می نشینید تشدید گردد.
3. کیفوز مادرزادی
منظور از مادرزادی، عارضه ای است که با آن به دنیا می آیید. افراد مبتلا به کیفوز مادرزادی (Congenital kyphosis)، با ستون فقراتی به دنیا می آیند که پیش از تولد به درستی رشد نکرده است. در این عارضه مهره ها به‌جای این که به طور عادی از هم جدا باشند، به همجوش خورده اند. این اختلال ممکن است با رشد کودک تشدید گردد. معمولا در سنین کمتر به جراحی احتیاج است تا از تشدید شدن انحنای به وجود آمده پیشگیری شود.کیفوز مادرزادی با دیگر نقص های مادرزادی که بر قلب و کلیه ها تاثیر می گذارند معمولا همراه می باشد.علائم قوز کمر
علائم قوز کمر با توجه به علت به وجود آمدن آن و نوع آن متفاوت هستند. معمولا اصلی ترین علائم این اختلال، ظهور برآمدگی در ناحیه کمر و کمردرد می باشد.به‌طورکلی رایج ترین علائم و نشانه های قوز کمر شامل:
خم شدن سر به سمت جلو
تفاوت در ارتفاع شانه ها
احساس سفت و خشک شدن کمر
ناتوانی در این که کاملا صاف دراز بکشید
دردی که به دست‌ها یا پاها منتشر میشود
احساس خستگی مفرط
سفت شدن ماهیچه همسترینگ (ماهیچه های پشت ران)
دلایل قوز کمر
برخی از رایج ترین دلایل ایجاد قوز کمر شامل:شکستگی
مهره های شکسته یا خرد شده (شکستگی های فشاری) میتوانند سبب انحنای بیش از اندازه ستون فقرات شوند. شکستگی های فشاری خفیف معمولا موجب بروز علائم قابل توجهی نمی گردند. پوکی استخوان وضعیتی است که موجب نازک و ضعیف شدن استخوان ها می شود. این عارضه می تواند احتمال بروز شکستگی های فشاری را به طرز عجیبی بالا ببرد. پوکی استخوان معمولا در زنان مسن و افرادی که برای مدت زیادی کورتیکواستروئید استفاده کرده‌اند، اتفاق می افتد.فرسایش یا دژنراسیون دیسک
دیسک‌ها نرم و دایره ای شکل می باشند و برای بدن همانند یک ضربه گیر بین مهره های ستون فقرات عمل می کنند. با افزایش سن، این دیسک ها خشک و منقبض می گردند که این امر اغلب موجب تشدید شدن قوز کمر می شود.برخی از سندرم ها
قوز کمر در کودکان میتواند با سندرم های ویژه ای همانند سندرم اهلرز دانلوس و سندرم مارفان در ارتباط باشد.سرطان و درمان های سرطان
تومورهای ستون فقرات چه سرطانی باشند و چه خیر میتوانند سبب تضعیف مهره ها رشوند و موجب گردند مهره ها مستعد شکستگی های فشاری شوند. درمان های سرطان همچون شیمی درمانی و پرتودرمانی هم ممکن است تاثیر مشابهی روی مهره ها بگذارند.اسپوندیلیت آنکیلوزان
این عارضه نوعی آرتریت التهابی می باشد که بیشتر در اوایل بزرگسالی رخ میدهد و احتمال بروز قوز کمر را بالا میبرد.دیستروفی عضلانی
این بیماری ژنتیکی موجب تضعیف عضلات ازز جمله عضلاتی که اطراف ستون فقرات هستند می شود.سن
از دیگرعواملی که در ایجاد قوز کمر نقش دارند، افزایش سن می باشد. بر اساس نظرات پزشکان با افزایش سن و شروع از دست دادن تراکم استخوان، فشار بیشتری بر دیسک های ستون فقرات وارد می گردد. فشارهای مکرر سبب خم شدن ستون فقرات به سمت جلو میشود.عوارض قوز کردن
بعضی از رایج ترین عوارض قوز کردن شامل:مشکلات تنفسی
گوژپشتی شدید سبب ایجاد فشار در ریه ها میگردد که این وضعیت می تواند در امر تنفس مشکل ایجاد کند.محدود شدن عملکرد فیزیکی
قوز کمر با تضعیف عضلات کمر مرتبط می باشد. این عارضه موجب دشواری شدن کارهایی نظیر راه رفتن و بلند شدن از صندلی میگردد. انحنای بیش از اندازه ستون فقرات می تواند رانندگی یا چرخاندن سر برای نگاه کردن به سمت بالا را دشوار کند. افرادی که از این عارضه رنج می برند معمولا برای نشستن و درازکشیدن دچار مشکل هستند.مشکلات گوارشی و قلبی
قوز شدید کمر میتواند دستگاه گوارش را تحت فشار قرار دهد و موجب ایجاد مشکلاتی نظیر رفلاکس اسید و مشکلات بلع گردد. هم چنین این اختلال به اندام هایی که در قفسه سینه و شکم قرار گرفته اند فشار وارد می کند و همین امر سبب اختلال در عملکرد قلب میگردد.مشکلات روحی و از دست دادن اعتماد به نفس
افرادی که به این عارضه دچار میشوند به خصوص نوجوانان ممکن است به دلیل این انحنای بیش از اندازه ستون فقرات، با بدن خود مشکل پیدا کنند و از حالت بدنی خود رضایت نداشته باشند. در افراد سن بالا هم، این عدم رضایت از حالت بدنی گاهی می تواند منجر به انزوای اجتماعی گردد.آسیب عصبی
اگر مهره های کمر آن گونه که باید قرار نگیرند، می توانند موجب ایجاد فشار بر عصب هایی که از ستون فقرات عبور میکنند شوند. این وضعیت موجب بروز این موارد میگرد: بی حسی، ضعیف شدن یا احساس سوزن سوزن شدن در پاها، ازدست دادن تعادل یا حتی ازدست دادن کنترل مثانه و روده.درمان قوز کمر
درمان دارویی
اگر قوز کمر خفیف تا متوسط باشد، پزشک استفاده از بعضی از داروها را تجویز میکند که شامل:1. داروهای مسکن
اگر داروهای بدون نسخه نظیر استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم در برطرف‌کردن علائمتان تاثیر نداشتند، باید دوباره به پزشک مراحعه کرده و مسکن های قوی تری مصرف کنید.داروهای پوکی استخوان
داروهای تقویت کننده استخوان می توانند از ایجاد شکستگی های ستون فقرات پیشگیری کنند.بریس یا ارتوز
نوجوانانی که از کیفوز خفیف تا متوسطرنج میبرند، ممکن است به مصرف بریس (Brace) احتیاج داشته باشند. از بریس باید در شرایطی استفاده گردد که استخوان ها هنوز در حال رشد کردن هستند. بریس از تشدید شدن قوز کمر پیشگیری می کند. مصرف بریس در ابتدا سبب میگردد که دامنه حرکتی فرد با کمی محدودیت مواجه شود. اما، بیشتر افراد پس از گذشت زمان به استفاده از آن عادت می کنند.فیزیوتراپی
اگر قوز کمر سبب ایجاد درد در بدن شده باشد، فیزیوتراپی می تواند به برطرف کردن این درد کمک شایانی کند. در این شرایط تراپیست تمریناتی را به شما یا میدهد که عضلات مرکزی و عضلات کمر را تقویت می کنند و به بهبود وضعیت بدن کمک می کنند.جراحی
اگر کیفوز موجب ایجاد درد شدید یا علائم دیگری گردد که در زندگی روزمره‌تان مشکل ایجاد کند، جراحی می تواند در رفع این علائم تاثیر گذار باشد. پروسه جراحی می تواند انحنای به وجود آمده روی کمر را کاهش دهد تا علائم تسکین یابند.منبع: راسخون
