به احتمال زیاد کپک در تاریک‌ترین و مرطوب‌ترین فضاها دیده می‌شود. کپک می‌تواند باعث آسیب رساندن به دیوار ساختمان‌ها و اثاثیه منزل، پوسیدگی وسایل چوبی و حتی لوازم آرایشی خانم‌ها شود و مشکلاتی برای بهداشت و سلامتی افراد ایجاد کند.

کپک چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟

کپک، نوعی قارچ است که اغلب به صورت لکه‌هایی با رنگ‌های مختلف از جمله سبز، خاکستری یا سیاه دیده می‌شود. بیش از 100 هزار گونه کپک شناسایی شده‌اند. کپک‌ها با ایجاد هاگ (اسپور) تولید مثل می‌کنند که دیدن آن با چشم غیر مسلح بسیار سخت است. شکل اسپورها متفاوت بوده و اندازه آن‌ها از 2 تا 100 میکرون است (برای مقایسه، یک تار موی انسان از 17 تا 181 میکرون قطر دارد).

کپک‌ها می‌توانند در هر مکان مرطوب تولید مثل کنند. هنگامی که هاگ کپک بر روی یک نقطه مرطوب در داخل خانه قرار می‌گیرد، ممکن است هر چیزی را تجزیه و هضم کند تا خود زنده بماند. آن‌ها می‌توانند روی چوب، کاغذ، فرش، مواد غذایی و سایر سطوح رشد کنند.

انواع کپک ها کدام ها هستند؟

1- کپک های حساسیت زا شامل:

آسپرژیلوس- کلادوسپوریوم- پنی سیلیوم
کلادوسپوریوم: این کپک قهوه ای، سبز یا سیاه است. کلادوسپوریوم در هر دو مکان گرم و سرد رشد می کند. اغلب روی چوب، فرش یا پارچه و در مجاری گرمایش و سرمایش یافت می شود.
پنی سیلیوم: این کپک آبی، سبز یا زرد است. اغلب در زیر فرش‌ها، زیرزمین‌ها و عایق‌ها به‌ویژه زمانی که آسیب نشت آب وجود داشته باشد. یافت می‌شود.

آسپرژیلوس: آسپرژیلوس سبز، سفید یا خاکستری با لکه های تیره و ظاهری پودری است. این نوع کپک نیاز به تهویه زیادی ندارد. در پارچه ها، دیوارها، اتاق زیر شیروانی و زیرزمین ها و همچنین در مواد غذایی خشک رشد می کند.

2- کپک های بیماری زا شامل:

گونه های مختلف آسپرژیلوس - کریپتوکوکوس نئوفورمنس - هیستوپلاسما کپسولاتوم

3- کپک های سمی شامل:

جنس فوزاریوم: شامل گونه‌های «فوزاریوم سولانی» (F. solani)، «فوزاریوم اُکسیسپوروم» (F.oxysporum) و «فوزاریوم مونیلیفورم» (F. moniliforme) هستند.
جنس پنی‌سیلیوم: شامل گونه‌های «پنی سیلیوم برویکومپکتوم» (P. brevicompactum)، «پنی سیلیوم کریسوژنوم» (P. chrysogenum)، «پنی سیلیوم سیترینوم» (P. citrinum)، «پنی سیلیوم کوریلوفیلوم» (P. corylophilum) و موارد دیگری هستند.

جنس آسپرژیلوس: شامل انواع گونه‌های «آسپرزیلوس ورسیکولار» (A. versicolor)، «آسپرژیلوس نایجر» (A. niger) و «آسپرژیلوس فلاووس» (A. flavus) هستند.
استاکی بوتریس: این نوع کپک به کپک سیاه شهرت دارد، در مکان‌های مرطوب رشد کرده، سمی و بیماری‌زا است.

چگونه از شر کپک خلاص شویم؟

در بسیاری از موارد، می توانید خودتان از شر کپک های خانگی خلاص شوید. کپک را می توان با موارد زیر از بین برد:
محصولات تجاری
آب و صابون
محلول سفید کننده، با مخلوط ۱ فنجان سفید کننده در هر ۱ گالن آب
قبل از اینکه شروع کنید:
پنجره ها را باز کنید

از عینک محافظ، دستکش بدون منفذ و ماسک صورت یا ماسک تنفسی N۹۵ استفاده کنید.
هرگز سایر پاک کننده ها یا آمونیاک را با سفید کننده مخلوط نکنید، زیرا می تواند بخارات سمی ایجاد کند.

از یک برس برای پاک کردن کپک از روی سطوح استفاده کنید. ممکن است مجبور شوید مواد متخلخل مانند فرش، مبلمان و کاشی‌های سقف را دور بریزید.
تا زمانی که مطمئن نشدید همه کپک ها از بین رفته اند، رنگ آمیزی یا درزبندی نکنید.

در صورت وجود شرایط زیر به دنبال یک فرد حرفه ای با تجربه در حذف ایمن کپک باشید

اگر مقدار زیادی کپک وجود دارد یا دسترسی به آن سخت است.
آسیب شدید و نشت آب وجود دارد.
شما در معرض خطر بالای علائم ناشی از هاگ های کپک هستید.

پیشگیری ار کپک خانه

هاگ های کپک همه جا وجود دارند و بخشی از دنیایی هستند که ما در آن زندگی می کنیم. خلاص شدن از شر کپک به طور کامل غیرممکن است، اما راه هایی وجود دارد که خانه شما را در مقابل کپک زدن ایمن می کند. برای این کار مراحل زیر را انجام دهید:

نشتی آب را فورا رفع کنید. آب اضافی را تمیز کنید و از فن برای خشک کردن ناحیه استفاده کنید.
پنجره‌هایی را که نشتی یا عرق می‌کنند تعمیر یا تعویض کنید، زیرا ممکن است رطوبت روی قاب و آستانه جمع شود.

با استفاده از دستگاه های تهویه مطبوع و رطوبت گیر، رطوبت ۵۰ درصد یا کمتر را در خانه خود حفظ کنید. فیلترها و سرویس های تهویه مطبوع و کوره ها را طبق توصیه تعویض کنید.
اتاق هایی مانند حمام، رختشویخانه یا زیرزمین را فرش نکنید.

خانه خود را به خوبی تهویه کنید. در صورت امکان، هواکش‌های خروجی باید در خارج از خانه هواگیری کنند. هنگام دوش گرفتن یا حمام کردن از فن ها یا پنجره های باز استفاده کنید.
از محصولات پاک کننده ای استفاده کنید که کپک ها را از بین می برند. کاشی ها را پاک کنید و اجازه دهید پرده های دوش خشک شوند.

حوله‌ها یا لباس‌های خیس را در محل یا ماشین لباسشویی انباشته نکنید.
مطمئن شوید که آب از خانه شما تخلیه می شود.

از بازدارنده های کپک در رنگ دیوار استفاده کنید. قبل از اعمال رنگ از خشک بودن سطوح اطمینان حاصل کنید.

نحوه پاک کردن کپک دیوار

1- منشا نم و خیسی را پیدا کنید و آن را از بین ببرید.
2- درها و پنجره‌ها را باز بگذارید تا هوا رد و بدل شود. هم‌چنین می‌توانید از پنکه استفاده کنید.
3- حتما از دستکش و ماسک استفاده کنید زیرا ممکن است دچار آلرژی شوید و تنفستان با اختلال روبه رو شود.

حال برای پاک کردن کپک می‌توانید از مواد زیر استفاده کنید

1- آب و شوینده: به ازای هر پیمانه شوینده دو پیمانه آب اضافه کنید و با دستمال روی کپک‌ها بکشید.

2- سرکه: با خاصیت پاک‌کنندگی و ضدعفونی کنندگی که دارد می‌تواند سطح دیوار را پاک کند. برای نتیجه گیری بهتر می‌توانید سرکه را روی دیوار بپاشید و مدتی صبر کنید. سپس با دستمال دیوار را پاک کنید.

3- نمک: مانند سرکه هم کپک را از بین برده و هم ناحیه مورد نظر را ضدعفونی می‌کند. کافیست نمک را روی دیوار بزنید و ۲۰ دقیقه صبر کنید. حال با پاک کردن دیوار به کمک یک دستمال یا اسفنج دیگر کپکی نخواهید دید.

4- جوش شیرین: از دیگر موارد طبیعی و غیر شیمیایی است که می‌تواند علاوه بر از بین بردن قارچ‌ها و کپک، لک و آلودگی‌های روی سطوح را هم پاک کند. بنابراین با استفاده از آن و اندکی صبر نتیجه خوبی خواهید گرفت.

5- روغن درخت چای: به طور برابر آب و روغن درخت چای را باهم ترکیب کنید و روی دیوار بپاشید. مدتی صبر کنید و سپس می‌بینید که روغن به همراه کپک‌ها پاک می‌شوند.

6- وایتکس: عده‌ای مخالف استفاده از این ماده هستند و عده‌ای فکر می‌کنند سفیده کننده ماده ضدعفونی کننده بسیار کاربردی ای است. شما می‌توانید پس از حذف کپک‌ها از روی دیوار آن را با محلول سفید کننده تمیز کنید تا از تمیز شدن آن مطمئن شوید.

7- رنگ کردن دیوار: در برخی موارد حتی پس از استفاده از سفید کننده می‌بینید که لک‌ها و سیاهی‌ها روی دیوار باقی می‌مانند و چاره‌ای جز رنگ کردن مجدد آن نخواهد بود.

برای جلوگیری از کپک زدن در آشپزخانه بهتر است موارد زیر را دنبال کنید

- هنگام پخت و پز و شستن ظرف‌ها با باز کردن پنجره، استفاده از هود یا تهویه از تجمع رطوبت و بخارات جلوگیری کنید.
- ظرف‌ها را هر روز بشویید، تا در ظرفشویی جمع نشوند.

- قسمت بالایی اجاق گاز، مایکروویو، کمدها، کابینت‌ها و کناره پنجره‌ها را به طور مرتب تمیز و خشک کنید.
- داخل یخچال و سینی قطره چکان یخچال را مرتباً تمیز کنید.

- هر روز سطل زباله را بیرون ببرید.
- در صورت مشاهده کپک‌ها بر روی سطوح از یک اسفنج آغشته به مایع ظرفشویی یا صابون استفاده کنید.

- اگر هر قسمت از کپک‌زدگی خشک است، به آرامی یک افشانه آب (با استفاده از یک آب‌پاش دستی یا شیشه پاک کن) روی آن‌ها بپاشید. این باعث می‌شود که در هنگام تمیز کردن، هاگ کپک در هوا پخش نشود.

و در پایان

در نهایت، می‌توانیم به این نتیجه برسیم که کپک یک مشکل شایع در خانه‌هاست که می‌تواند به سلامتی افراد و همچنین به دید ظاهری سطوح آسیب برساند. برای تمیز کردن کپک از روی سطوح، ابتدا باید منبع رطوبت را تعیین کرده و آن را حذف کنید.

سپس با استفاده از مواد شوینده موثر و ضدعفونی کننده، سطح را تمیز کنید و در نهایت با استفاده از مواد ضدکپک، از بروز مجدد آن جلوگیری کنید. به یاد داشته باشید که همواره باید از لباس‌های محافظ و دستکش استفاده کنید و در صورت بروز علائم حساسیت، به پزشک مراجعه کنید. با پیروی از این راهکارها، می‌توانید سطوح خانه‌تان را از کپک پاک و بهداشتی نگه دارید.