مشخصات

کشور	ایران
استان	خراسان رضوی
شهرستان	کلات
بخش	مرکزی
جمعیت	۷٬۶۸۷ نفر
مساحت	۳٬۵۱۸ کیلومتر مربع
زبان گفتار	فارسی با گویش خراسانی، کردی کرمانجی و ترکی
مذهب	شیعه دوازده امامی
ارتفاع از سطح دریا	۲۱۰۰ متر
شرایط آب و هوا	کوهستانی
پیش شماره تلفن	۰۵۱
شناسه ملی خودرو	ایران ۴۲ ی
ره آورد	قتلمه، گردو، کنجد، عسل، برنج، پلاس، ابریشم بافی، محصولات چرمی و ..

شهرستان کلات از شهرستان‌های استان خراسان رضوی می‌باشد. مرکز این شهرستان شهر کلات است و حسن‌آباد لائین نو و زاوین و شهرزو دیگر شهر آن است. این شهرستان در شمال شرقی ایران و خراسان قرار گرفته که از شمال به وسیلهٔ تپه ماهورهای نسبتاً پست به طول ۱۸۰ کیلومتر با کشور ترکمنستان همجوار است؛ از جنوب به کوه هزارمسجد و شهرستان مشهد، از شرق به شهرستان سرخس و از سمت غرب به شهرستان درگز محدود می‌شود. فاصله این شهر با مشهد ۱۴۵ کیلومتر، با جاده‌ای کوهستانی است.شهرستان کلات نادر در ۵۹ درجه و ۹ دقیقه و ۴۰ ثانیه تا ۶۰ درجه و ۲۷ دقیقه و ۲۵ ثانیه طول شرقی و ۳۶ درجه و ۲۴ دقیقه و ۲۰ ثانیه تا ۳۷ درجه و ۱۷ دقیقه عرض شمالی قرار دارد. این شهرستان در منطقه نیمه معتدل کوهستانی قرار دارد و دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم و در مناطق پست هوایی معتدل در کوهپایه‌هاست. بلندترین نقطه آن ۳۰۵۹ متر از سطح دریا در ارتفاعات هزار مسجد و پست‌ترین نقطه آن ۴۵۰ متر در محل خروجی رودخانه چهچه در مرز ترکمنستان است. کلات وسعتی در حدود ۳٬۵۱۸ کیلومتر مربع دارد که از شرق و شمال به کشور ترکمنستان، از غرب به شهرستان‌های مشهد و چناران و از جنوب به سرخس محدود می‌شود. کلات در میان رشته کوه هزار مسجد قرار گرفته و این رشته کوه از جانب جنوب غربی حائلی طبیعی است که این شهر را از مشهد و چناران جدا ساخته‌است. آب و هوای کلات معتدل کوهستانی است و ارتفاع آن از سطح دریا بالغ بر ۲۱۰۰ متر می‌باشد. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۷٬۶۸۷ نفر بوده‌است. مردم شهر کلات به سه زبان فارسی با گویش خراسانی، کردی کرمانجی و ترکی صحبت می‌کنند. اکثر جمعیت این شهر مسلمان بوده و پیرو مذهب شیعه دوازده امامی هستند.

این شهرستان شامل بخش‌های زیر می‌ باشد:

بخش ها:

مرکزی، زاوین، هزارمسجد

دهستان:
دهستان جلیل‌ آباد، دهستان چرم کهنه، دهستان شهرزو، دهستان امیرآباد، دهستان احمدآباد و دهستان کالو

روستاها:

آسیاب قشقا، ایده لیک، باغگاه، چهچهه، حمام‌ قلعه، خشت نادری، زو بالا، سنگانه، سینی نو، طاهرآباد علیا، قره تیکان، کال پرنده، کرتاش، نیشابورک و ....

جای‌ های دیدنی شهرستان کلات

کاخ خورشید کلات

کاخ خورشید کلات نادر، یکی از یادگاری‌های به‌جامانده از نادرشاه است. کاخی که به دستور نادر، در سه‌ طبقه ساخته شده و 12 اتاق دارد که محل زندگی نادرشاه و خانواده‌اش بوده‌است. اما علاوه‌بر این، زیرزمین این کاخ هم به‌عنوان محل نگهداری و مخفی کردن غنایم و گنج‌های عظیم به‌دست آمده در جنگ‌ها استفاده می‌شده است.علاوه‌بر زیبایی‌های داخلی، تزئینات و معماری جذاب بنای کاخ خورشید کلات، فضای بیرونی آن هم می‌تواند جذابیت‌های خاص خودش را برای گردشگران داشته باشد. فضای سبز، حوض و آب‌نمایی که در فضای بیرونی کاخ قراردارد، علاوه‌بر زیبایی، به آرامش و لطافت فضا هم کمک می‌کند و تصویری فراموش‌نشدنی از یک کاخ باشکوه را در مقابل شما قرار می‌دهد.

مسجد کبود گنبد

مسجد کبود گنبد کلات نادری، یکی دیگر از بناهای تاریخی این شهر است که در زمان حکومت سلجوقیان ساخته شد و در زمان حکومت نادرشاه افشار، مورد بازسازی قرارگرفت. درحال حاضر، مسجد گنبد کبود، به‌عنوان مسجد جامع کلات مورد استفاده قرار می‌گیرد و روزانه تعداد زیادی از گردشگران و مردم محلی، در این مسجد عبادت می‌کنند.
معماری این مسجد هم مثل بسیاری از بناهای مذهبی تاریخ ایران، از یک هشتی، چند ایوان و یک شبستان بزرگ، فضای آرام و دلنشینی را برای مهمانان خود به ارمغان آورده و فضای معنوی منحصربه‌فردی را خلق کرده است.

بند نادری

وقتی به کلات می‌رسید، یکی از جاهای دیدنی که به‌هیچ عنوان نباید تماشای آن‌را از دست بدهید، بند نادری است. سدی که در دوران حکومت سلجوقیان ساخته شده و بعدها در طول تاریخ، به فرمان نادرشاه، بازسازی و مرمت شده است.بند نادری کلات، سد محکم و بزرگی است که از سنگ آجر و سنگ ساروج ساخته شده و در طول سال‌های زیاد حیاتش بر روی رودخانه کلات، همچنان پابرجا مانده و میزبان گردشگران داخلی و خارجی است.

دربند ارغونشاه

برای ورود به شهرستان کلات مشهد، دو راه وجود دارد. در مسیر اول، از سمت مشهد حرکت می‌کنید و بعد از عبور از یک تونل، به کلات می‌رسید. اما اگر بخواهید از مسیر دوم به کلات بروید، اولین اثز تاریخی که در مسیرتان قرار دارد، دربند ارغونشاه یا دروازه ارغوان‌شاه است.این دروازه، در زمان‌‌های گذشته به‌عنوان ورودی اصلی شهر کلات استفاده می‌شده و ماموران حکومتی، از بالای برجک‌های آن، محیط اطراف را زیر نظر می‌گرفتند. این بنای تاریخی از آجر ساخته شده و ارتفاع برج‌های آن به 8 تا 9 متر، می‌رسد.

کتیبه نادری

حدود 200 متر که از دربند ارغونشاه فاصله بگیرید، به یک کتیبه حجاری شده در دل کوه می‌رسید که امروزه یکی از مهم‌ترین میراث به‌جامانده از دوران حکومت افشاریه است. در این کتیبه، 24 بیت شعر نوشته شده که به‌جز 4 بیت اول، سایر ابیات آن به زبان ترکی نوشته شده است.درحال‌حاضر، کتیبه نادری کلات یکی از محبوب‌ترین پایگاه‌ها برای علاقه‌مندان به تاریخ و پژوهشگران دوره حکومت نادرشاه افشار است و اطلاعات زیادی درباره این دوره تاریخی را در اختیار پژوهشگران می‌گذارد.

آبشار ارتوکند

نوبتی هم که باشد، نوبت به محبوب‌ترین و زیباترین جاذبه گردشگری کلات مشهد رسیده است. یعنی آبشار ارتکند کلات، در نزدیکی‌های شهر مشهد.اگر دلتان می‌خواهد سفری یک‌روزه به یک منطقه ییلاقی خوش آب‌وهوا در نزدیکی‌های مشهد داشته باشید، آبشار ارتوکند می‌تواند بهترین گزینه برای شما باشد. وقتی در این منطقه ییلاقی قدم می زنید، هرچقدر که جلوتر بروید، زیبایی‌های بیشتری در مقابل چشم‌هایتان نمایان شده و روحتان را نوازش می‌کند.اگر قصد بازدید از منطقه ارتوکند کلات مشهد را دارید، پیشنهاد می‌کنیم ساعات اولیه روز را برای حرکت به سمت ارتکند انتخاب کنید تا هم در ترافیک نمانید و هم بتوانید جای خوبی برای اتراق کردن پیدا کنید.

سد زاوین

یکی دیگر از جاهایی که حتما باید در کلات مشهد ببینید، سد زاوین است. فاصله این سد تا کلات مشهد حدود ۵۰ کیلومتر است. یک گستره آبی آرام در پشت سد زاوین قرار دارد که محیطی آرامش‌بخش و مفرح را به وجود آورده‌ است. تنها این نیست، در منطقه سد زاوین آبشارهای دیدنی با چشمه‌هایی خنک و زلال که از دل کوه‌های اطراف بیرون آمده‌اند هم وجود دارد که جزئیات یک روز تفریحی خارق‌العاده را برای شما به ارمغان می‌آورند.پیشنهاد می‌کنیم در زمان بازدید از سد زاوین کلات مشهد، حتما دوربین‌تان را دم‌دست بگذارید تا بتوانید در منظره‌ها و چشم‌اندازهای بی‌نظیر این محیط، عکس‌های یادگاری جذابی بگیرید.

آبشارهای هشت‌ گانه قره‌سو

منطقه قره‌سو شامل یک روستا و ۸ آبشار است. اگر اهل روستا‌گردی هستید بعد از دیدن آبشار‌ها و کوهنوردی حتما به روستای قره‌سو سری بزنید و از سادگی زندگی روستایی در کنار پیچیدگی راز طبیعت زیبای آن لذت ببرید. منطقه قره‌سو به کوه‌های صعب‌العبور با زاویه ۹۰ درجه معروف است. اما نگران نباشید. برای تماشای آبشار‌ قره‌سو کلات نادری و صعود به قله‌های بلند آن، می‌توانید از نردبان‌های فلزی که در کناره کوه‌ها تعبیه شده استفاده کنید و خودتان را به بالای قله‌ها برسانید.

جنگل خواجه پسته

شاید با شنیدن اسم جنگل، اولین‌چیزی که به ذهنتان می‌رسد، تصویر جنگل‌های هیرکانی شمال کشور باشد. اما جالب است بدانید که در کلات نادری، می‌توانید یکی از منحصربه‌فردترین و خوش‌بوترین جنگل‌های ایران را ببینید. یعنی جنگل پسته خواجه کلات مشهد.این جنگل، به دلیل موقعیت قرارگیری خاصی که دارد، تا امروز، کاملا بکر مانده و تبدیل به یکی از زیباترین جنگل‌های ایران شده است. سرتاسر این جنگل با درختان پسته پوشانده شده و اگر سری به آن بزنید، ممکن است حیواناتی مثل پلنگ، گراز، خرگوش و گورخرهای ترکمن را هم ببینید.

آبشار بابا رمضان

اگر به تماشای بافت قدیمی روستاها علاقه‌ دارید و دلتان می‌خواهد چندساعتی از هیاهوی زندگی شهر فاصله بگیرید و در طبیعتی آرام، با خودتان خلوت کنید، آبشار بابا رمضان کلات مشهد می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌ها برای شما باشد.اگر می‌خواهید بدانید آبشار بابا رمضان کلات کجاست؟ باید بگوییم که این آبشار، در روستایی با همین نام و در فاصله حدودا 50 کیلومتری شهر کلات قرار گرفته است. اگر می‌خواهید برای تماشای آبشارهای طبیعی به روستای بابا رمضان بروید، این مژده را به شما می‌دهیم که قرار است از دل دره‌های سرسبز با دیواره‌هایی بلند عبور کنید تا به آبشار 10 متری بابا رمضان برسید و از تماشای آن لذت ببرید.

روستای خشت

روستای خشت کلات نادری، یکی دیگر از جاهای دیدنی اطراف کلات است که می‌تواند میزبان خوبی برای لحظه‌های آرام و تفریحات خانوادگی شما باشد. در این روستا می‌توانید از آب‌انبارهای تاریخی، آسیاباد قدیمی روستا و شیوه‌های سنتی کشاورزی دیدن کنید.مردم روستای خشت کلات، با زبان رایج شمال خراسان صحبت می‌کنند اما سبک پوشش و زندگی آن‌ها نزدیکی بیشتری به مردم ترکمن دارد.

روستای خور

یکی دیگر از روستاهای نزدیک مشهد که می‌توانید برای گذراندن یک آخر هفته به‌یادماندنی به آن‌جا سفر کنید، روستای خور کلات است. این روستا، درست در مرز استان‌های خراسان رضوی و خراسان شمالی و در کوهپایه‌های هزار مسجد قرارگرفته و با آب‌وهوای خوبی که دارد، می‌تواند گزینه خوبی برای سفرهای یک‌روزه باشد.طبیعت بکر و منظره‌های چشم‌نواز این روستا باعث شده تا سالانه گردشگران زیادی از داخل و خارج از کشور، به تماشای این روستا بیایند و لحظاتی را در کنار مردم خونگرم و مهمان‌نواز روستای حور کلات بگذرانند.

آبشار آبگرم

یکی از جذاب‌ترین آن‌ها آبشار آبگرم کلات است. این آبشار، ارتفاعی نزدیک به 20 متر دارد. همچنین دمای آب این آبشار حدود 30 تا 35 درجه سانتی‌گراد است که به شما اجازه می‌دهد بدون احساس سرمای زیاد، در حوضچه‌های مسیر آبشار، آب‌تنی کنید و حسابی خوش بگذرانید.