مشخصات

کشور	ایران
استان	خراسان رضوی
شهرستان	فریمان
بخش	مرکزی
جمعیت	۳۹٬۵۱۵ نفر
مساحت	۶٫۴ کیلومتر مربع
زبان گفتار	فارسی با لهجه فریمانی
مذهب	شیعه دوازده امامی
ارتفاع از سطح دریا	۱۳۹۳ متر
شرایط آب و هوا	نیمه خشک
پیش شماره تلفن	۰۵۱
شناسه ملی خودرو	ایران ۴۲ ب
ره آورد	قند، فرش بافی، قالیچه و گلیم و کرباس بافی، پارچه های ابریشمی، شال گردن، جوراب، دست‌کش، تکه دوزی روی لباس و ...

فَریمان شهری در استان خراسان رضوی در شمال شرق ایران است. این شهر مرکز شهرستان فریمان و در بخش مرکزی شهرستان فریمان قرار دارد. دارای ۴ شهر به نام‌های فریمان، فرهادگرد، قلندرآباد و سفید سنگ و دو بخش مرکزی و قلندر آباد و پنج دهستان به نام‌های فرهادگرد، سنگ بست، بالابند، قلندر آباد و سفید سنگ است. شهر فریمان در فاصله ۶۵ کیلومتری مشهد و در مسیر مشهد به کشور افغانستان قرار گرفته‌است. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۳۹٬۵۱۵ نفر بوده‌است. این شهرستان از شمال و غرب به شهرستان مشهد، از جنوب به شهرستان‌های تربت حیدریه و زاوه و از شرق به شهرستان تربت جام منتهی می‌شود. شهر فریمان یکی از قدیمی ترین زیستگاههای خراسان بوده بطوریکه مصداق آن تپه ها و محوطه های تاریخی است که هزاره چهارم قبل از میلاد مسیح تا اواخر دوره اسلامی در این شهرستان وجود دارد. فریمان در گذشته همواره از وقایع تاریخی نیشابور متاثر بوده به زعمی که این منطقه اسفنج یا اشبند نامیده شده است که از مضافات نیشابور کهن بوده است. مرکز آن فرهاد گرد یا فرهاد بود که اکنون در 15 کیلومتری غرب شهر فریمان قرار دارد. در فریمان نژادهای مختلفی اعم از فارس، ترک، عرب و بلوچ در کنار هم زندگی می‌کنند. شغل اکثر مردمان این دیار کشاورزی و دامداری است که از رواج خوبی برخوردار است. در فریمان نیز مانند دیگر شهرستان‌های خراسان رضوی هنوز می‌توان بعضی از مشاغل و هنرهای سنتی را درکوچه و بازار مشاهده کرد. مهم‌ترین هنر سنتی فریمانیان بافت قالیچه‌است که در بافت این قالیچه‌ها از شهرت به سزایی برخوردارند. حلاجی، آهنگری، مسگری و خراطی از دیگر مشاغل این شهر به شمار می‌آیند. از سوغات شهرستان فریمان می‌توان از قالیچه‌هایی نفیس که در اغلب مناطق روستایی و بعضی نقاط شهری بافته می‌شوند یاد کرد. همچنین فریمان از دیرباز به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز تولید قند کله شناخته می‌شده که امروزه نیز قند فریمان به سبب کیفیت عالی اش از شهرتی بسزا برخوردار است.

این شهرستان شامل بخش‌های زیر می‌ باشد:

بخش ها:

مرکزی

دهستان:

دهستان بالابند، دهستان سنگ بست، دهستان فرهادگرد، دهستان قلندر آباد و دهستان سفید سنگ

روستاها:

آق‌ کمر علیا، ایرآباد، برود، جمران، چناربو، حسن بلبل، رباط حدیره، سودخر، طوفال، قرقناتو، کاریزمه، کته گوش، گلمی بالا، ماه کاریز و ....

جای‌ های دیدنی شهرستان فریمان

باغ ملی فریمان

با وسعتی در حدود ۹هکتار از بزرگ‌ترین پارک‌های ملی استان خراسان رضوی است. این باغ به دلیل داشتن طراحی زیبا جزو زیباترین پارک‌های ایران هست. داخل باغ عمارتی دو طبقه قرار دارد که هم‌زمان با خود باغ ساخته شده است. طراحی باغ ملی فریمان برگرفته از باغ‌های سنتی ایرانی می‌باشد. این باغ به عنوان یکی از دیدنی های فریمان، مکان مناسبی برای تفریح و استراحت اهالی شهر و مسافران است.

آب گرم شاهان گرماب

یکی از مکان های دیدنی فریمان چشمه‌های آب گرم این شهر است. شاهان گرماب در شهر سفید‌سنگ از توابع فریمان قرار دارد. چشمه آب گرم شاهان علاوه‌بر خاصیت درمانی بی‌نظیرش تنها آب گرم قابل آشامیدن در ایران است. آب این چشمه برای درمان بیماری‌هایی از قبیل روماتیسم، آرتروز، دردهای عصبی و بیماری‌های پوستی مفید است. آب بی رنگ و بوی این چشمه گوگرد، آمونیاک و شوره ندارد. براساس کتیبه‌ای که داخل ساختمان آب گرم شاهان گرماب وجود دارد این مکان به دستور شاه سلیمان صفوی ساخته شده است.

روستای زرکک

روستای زرکک در شهر فریمان قرار دارد و به دلیل طبیعت بی‌نظیرش یکی از دیدنی های فریمان است. این روستا بین دو رشته‌کوه یخ‌آبی و قطار‌النگ قرار دارد و آب‌و‌هوای بسیار مطبوعی دارد. چشمه‌های متعددی که در بستر این روستا در جریان هستند طبیعتی سرسبز و زیبا را به وجود آورده‌اند. روستاهای تکاب و عباس‌آباد از دیگر روستاهای شهر فریمانند که بسیار دیدنی‌اند.

بنای تاریخی عشق‌ آباد

این منطقه تاریخی، که یکی دیگر از دیدنی های شهر فریمان است، در 10 کیلومتری غرب فریمان و در دل روستای عشق‌آباد قرار گرفته و آرام‌گاه سید نظام‌الدین، از نوادگان امام سجاد (علیه السلام) را نیز در بر گرفته است. این بنا یادگاری از دوران تیموری، ایلخانی و سلجوقیان است، و در کل نمونه‌ی خوبی از تاریخ کهن ایران به حساب می‌آید. از ویژگی‌ های منحصربه‌فرد این بنا می‌توان به ایوان بزرگ رو به شرق، گچ‌کاری و معماری ظریف، و نقش‌های برجسته‌ی آجری که نام محمد (صلی الله علیه و آله) و علی (علیه السلام) را به نگاره درآورده‌اند اشاره کرد.

مزار بی‌ آبه

یکی دیگر از مزارها و دیدنی های شهر فریمان مزار بی‌آبه است که در 27 کیلومتری جنوب فریمان و روستایی با همین نام جای گرفته و چشم‌به‌راه تاریخ‌دوستان از سراسر ایران است. این مزار به احتمال زیاد در سده‌های 9 تا 11 هجری ساخته شده و مربوط به دوران صفویان و گسترش دین اسلام و مذهب تشیع در سراسر ایران است. مزار بی‌آبه یکی دیگر از آثار ملی ایران است که در سال 1382 در این فهرست به ثبت رسید.

ایوان رزم‌ گاه

بناهای تاریخی فریمان تمامی ندارند. ایوان رزمگاه یکی از مکان های دیدنی فریمان و یادگاری‌های کهن این شهر است که در 52 کیلومتری آن قرار دارد. طراحی و معماری این بنا به سبک خراسانی در سده هشتم تا یازدهم نسبت داده شده، و همچنین گفته می‌شود رزم رستم و اسفندیار در این بنا صورت گرفته است. همین می‌تواند دلیلی برای گزینش نام «رزم‌گاه» برای این سازه‌ی باستانی باشد. اگرچه بیشتر بخش‌های رزم‌گاه از بین رفته، ولی ایوان آن هنوز پابرجا است که یادگاری باارزشی از پیشینه‌ی کشور تاریخی ایران به شمار می‌رود.

موزه مردم‌ شناسی فریمان

اگر نوشته‌های ما را دنبال کرده باشید، متوجه شده‌اید تا چه اندازه به معرفی موزه‌های گوناگون شهرهای ایران پرداخته‌ایم. موزه‌ها بهترین گزینه برای کسانی به شمار می‌روند که هم عاشق تاریخ و هم عاشق دیدن یادگاری‌های دوران کهن هستند. موزه مردم‌ شناسی فریمان سرگذشت جالبی دارد. این ساختمان در گذشته مکانی برای اقامت مهندسان و کارشناسان خارجی بود، ولی سپس به اداره بررسی و ارزیابی کار کشاورزان دگرگون شد. اکنون با تلاش‌های اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی در سال 1387 به یک موزه مردم‌شناسی تبدیل شده و برای مقاصد گردشگری و جذب توریست به‌کار گرفته می‌شود. در بخش‌های گوناگون این موزه می‌توانید با زندگی مردم فریمان، آداب و رسوم، فرهنگ، هنرهای متنوع و صنایع دستی آن‌ها آشنا شوید و خاطراتی به‌ یاد‌ماندنی برای خودتان رقم بزنید.

آرام‌گاه ارسلان جاذب

آرامگاه ارسلان جاذب یکی دیگر از نقاط گردشگری و دیدنی های شهر فریمان است. این بنا آرامگاه ارسلان جاذب، از سرداران سلطان مسعود غزنوی است که از شیفتگان فردوسی بوده و بر آرامگاه وی آرامگاهی ساخته بوده است. او در سال‌های 419 تا 420 چشم از جهان فرو بست و در همان مکان دفن شد. این بنا در جنوب مشهد و در نزدیک راه فریمان و نیشابور قرار گرفته و سبک ویژه‌ای از معماری را به نمایش می‌گذارد. آجرکاری زیبا، چهاردیواری‌ها و کتیبه و تزئینات داخلی گنبد نشان‌گر نفوذ هنر بودایی است که در گذشته همراه با فرهنگ بومی آسیای مرکزی به خراسان کشانده شده‌ بود. آرام‌گاه ارسلان جاذب از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی خراسان رضوی محسوب می‌شود که نمونه‌ی بسیار خوبی از آجرکاری در معماری اسلامی به شمار می‌رود. مقبره ارسلان جاذب آجری و دارای نقش‌هایی با آجر و رنگ روشن و کتیبه‌ای بر گرداگرد سقف داخلی گنبد است. بالای دیوار آن نیز کتیبه‌ای با خط کوفی قرار دارد که با ظرافت بالا تزئین شده و زیبایی ویژه‌ای به بنا داده است.

خانه و موزه شهید مطهری

یکی از برجسته‌ ترین بناهای تاریخی شهر فریمان خانه و موزه شهید مطهری است. در گذشته، این منطقه یک خانه باغ با گستره‌ی 3700 متر مربعی بوده و اکنون تنها حدود 120 متر که شامل دو اتاق، هال، پذیرایی و فضای بالکن و تراس می‌شود، باقی مانده است. این مکان در واقع بخش کوچکی از خانه پدری شهید مطهری است. فضای قدیمی و باصفای خانه، اتاق و درهای کوچک، حیاط و حوض آب، گلیم و کف‌پوش‌ها و… همگی فضای دل‌چسب و جالبی را به وجود آورده‌اند. بی‌شک بازدید از این خانه‌ی کوچک خالی از لطف نیست. پس این مورد از دیدنی های شهر فریمان را نیز در نظر داشته باشید.

شهر تاریخی سنگ بست

این مورد از دیدنی های شهر فریمان بهترین گزینه برای علاقه‌مندان به تاریخ و دوران کهن کشورمان ایران است. این جاذبه‌ی گردشگری در روستای سنگ بست قرار دارد. شهر تاریخی سنگ بست دارای حصاری با گستره‌ی کم‌وبیش ۴۰۰ در ۲۴۰ متر و خندقی به پهنای ۱۰ متر است و ژرفای کنونی آن هم ۲ متر دورتادور آن در نظر گرفته شده است. در مجموع هجده برج دورتادور شهر را در بر گرفته و این منطقه‌ی کهن و تاریخی را به وجود آورده است. این شهر تاریخی یادآور دوران پس از اسلام و شهرسازی‌ها و معماری ویژه‌ی ایرانیان در آن زمان است. با توجه به یافته‌ها، شهر تاریخی سنگ بست از بخش‌هایی مانند کاروان‌سرا، مسجد جامع، خان‌قاه، آرام‌گاه ارسلان جاذب، مناره و شمار بسیاری ابنیه و سازه‌های دیگر می‌شود. در دوران کهن، این منطقه در مسیر ارتباطی مرو، هرات، توس و نیشابور بوده و به همین دلیل از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده است.

رباط سمنگان

رباط سمنگان نیز بنایی تاریخی و کاروان‌سرایی کهن است. این کاروان‌سرای سرپوشیده، که آخرین مورد از دیدنی های شهر فریمان است، در کنار راه قدیم سنگ بست واقع شده و در 54 کیلومتری شمال شهر تربت جام قرار دارد. با توجه به شواهد، این سازه مربوط به دوران تیموری یا صفویه بوده و سبک معماری آن دوران را به نمایش می‌گذارد. اگر در سفرتان به فریمان همچنان به دنبال بناهای تاریخی بودید، حتما سری به روستای سمنگان بزنید و این کاروان‌ سرای قدیمی را ببینید.

افراد مشهور و مشاهیر شهرستان فریمان

شهید مرتضی مطهری

مرتضی مطهری در ۱۳ بهمن ۱۲۹۸ در شهر فریمان از توابع مشهد در خانواده‌ای روحانی با اصالت سیستانی[۱۰] زاده شد. پدرش شیخ محمد حسین کیخا (مطهری) بود. مرتضی مطهری در کودکی برای فراگیری دروس ابتدایی به مکتبخانه رفت. در سن دوازده سالگی به حوزه علمیه مشهد رفت و به تحصیل مقدمات علوم اسلامی پرداخت. در سال ۱۳۱۶ برای تکمیل تحصیلات خود عازم حوزه علمیه قم شد. اندکی پیش از سفر مطهری به قم، عبدالکریم حائری یزدی، بنیانگذار حوزه علمیه درگذشته بود و ریاست حوزه را سه تن از مدرسان بزرگ آن سید محمد حجت، سید صدرالدین صدر و سید محمدتقی خوانساری به عهده گرفته بودند. مطهری نزد محمد صدوقی، کتاب «مطوّل» را فراگرفت و نزد سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، «شرح لمعه» را آموخت. در دوره اقامت پانزده ساله خود در قم از سید حسین طباطبایی بروجردی (در فقه و اصول) و روح‌الله خمینی (به مدت ۱۲ سال در فلسفه و اصول) و سید محمدحسین طباطبائی (در فلسفه: الهیات کتاب شفای بوعلی و دروس دیگر) بهره گرفت. به گفتهٔ سید عباس صالحی، وی هوش سرشاری در یادگیری داشت. مطهری در سال ۱۶۳۱ با عالیه روحانی، دختر یکی از روحانیون مشهد ازدواج کرد. حاصل این پیوند چهار دختر و سه پسر است. علی مطهری و محمد مطهری دو تن از فرزندان او هستند. مطهری در سال ۱۳۳۱ از قم به تهران مهاجرت کرد، و در این شهر به تدریس در مدرسه مروی و تألیف و سخنرانی‌های تحقیقی پرداخت. در سال ۱۳۳۴ اولین جلسه تفسیر انجمن اسلامی دانشجویان توسط مطهری تشکیل گردید، و در همان سال تدریس خود را در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران را آغاز کرد. در سال‌های ۱۳۳۷ و ۱۳۳۸ و پس از تشکیل انجمن اسلامی پزشکان، مطهری به یکی از سخنرانان اصلی این انجمن تبدیل گشت. وی در طول سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ سخنران منحصربه‌فرد این انجمن بود. مطهری در شامگاه روز سه‌شنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ پس از پایان آخرین جلسه مکتب متاع در منزل یدالله سحابی واقع در پیچ شمیران به همراه مصطفی کتیرائی و حاج‌طرخانی در تاریکی شب و پس از خروج از جلسه در خیابان امین‌الدوله هدف گلولهٔ یکی از افراد گروه فرقان قرار گرفت و پس از انتقال به بیمارستان طرفه درگذشت. قاتلان او سه نفر به نام‌های محمدعلی بصیری، حمید نیکنام و وفا قاضی‌زاده بودند. شهرداری منطقه ۱۱ در دهه شصت شمسی در محل ترور او یک یادمان نصب کرد که هنوز وجود دارد.

سیدحسن قاضی زاده هاشمی

سید حسن هاشمی، فروردین ۱۳۳۸ در فریمان (استان خراسان رضوی) زاده شد. تحصیلات ابتدایی را در همان شهر و دوره متوسطه را در دبیرستان دانش بزرگ‌نیا مشهد به پایان رساند. در کنکور سراسری سال ۵۶ – ۵۵ در رشته پزشکی دانشگاه فردوسی مشهد پذیرفته شد؛ سال ۱۳۶۸ با رتبه برتر موفق به دریافت دانشنامه چشم‌پزشکی شد و سال ۱۳۷۰ مدرک فلوشیپ قرنیه و سگمان قدامی را از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران دریافت کرد. او دوره‌های متعدد تحصیلات تکمیلی را (در زمینه روش‌های نوین جراحی قرنیه، کاتاراکت و اصلاح عیوب انکساری) در آمریکا و اروپا گذرانده‌است. وی هم‌اکنون در بیمارستان خصوصی چشم‌پزشکی نور مشغول است و رکورد بیشترین تعداد عمل جراحی لیزیک را دارد. وی سیاستمدار ایرانی است که از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ به‌عنوان وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم فعالیت می‌کرد.