ایام حج، فرصتی مناسب، برای اعلام برائت از مشرکان است این اعلامی است از ناحیه خدا و پیامبرش به (عموم) مردم در روز حج اکبر (روز عید قربان ) که خداوند و پیامبر او از مشرکان بیزارند.
برائت از مشرکین جنبه سیاسی حج محسوب میشود، وهر سال در توافقی بین ایران و عربستان در صحرای عرفات با حضور زائران ایرانی برگزار میشود.
آیة الله امام خامنه ای ولی امر مسلمین جهان که حج امسال را حج برائت نامیده بود برای حجاج بیت الله الحرام پیامی را ارسال کردند. که حدودا به ۳۵ زبان ترجمه شده بود.
از منظر رهبری برائت از اسرائیل و آمریکا فراتر از موسم و میقات حج است، زیرا فلسطین و غزه را پاره ی تن اسلام هستند، و بر هر مسلمانی واجب است در این عبادت سیاسی مشارکت داشته باشد.
حج سال جاری، در حالی رقم می‌خورد که مردم مسلمان غزه زیر آتش بی‌امان رژیم اشغالگر قدس به شهادت می‌رسند.
این مظلومیت مردم غزه همان چیزی است که قلب مسلمانان جهان را به درد آورده و برائت از دشمنان صهیونیست، پیروان دین رسول الله(ص) را گرداگر هم جمع کرده و به وحدتی بی‌سابقه رسانده است.
در این مطلب با توجه به بیانات رهبری در حح امسال پیام ایشان را به 8 فراز تقسیم کرده ایم و برای هر فراز نکاتی بیان گردیده است.
برائت از اسرائیل وآمریکا فراتر از میقات حج
فراز اول:
مقام معظم رهبری پیام حج امسال را اینطور شروع فرمودند که: و الحمد لله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی خیر البریّة سیّدنا محمّدٍ المصطفی و آله الطّیّبین و صحبه المنتجبین و من تبعهم باحسان الی یوم الدّینآهنگ دلنواز ابراهیمی که به فرمان خدا، همه‌ی انسانها را در همه‌ی دورانها، در موسم حج به کعبه فرا می خوانَد، امسال نیز دلهای جمعی از مسلمانان را از سراسر جهان، مجذوب این پایگاه توحید و وحدت کرده،.
و این انبوهِ پُرشکوه و متنوّع مردمی را پدید آورده، و گستره‌ی انسانی و قوّتِ عامل معنوی اسلام را به رُخ خویش و بیگانه کشیده است [۱] این فراز دارای چند نکته اساسی است؟
اجتماع حج گزاران، یادآور حشر انسانها در قیامت است.
۱ - یادآوری حشر
واذکروا الله فی ایام معدودت فمن تعجل فی یومین فلا اثم علیه ومن تاخر فلا اثم علیه لمن اتقی واتقوا الله واعلموا انکم الیه تحشرون. «و خدا را در روزهای معیّنی یاد کنید! (روزهای ۱۱ و ۱۲ و ۱۳ ماه ذی حجه).و هر کس شتاب کند، (و ذکر خدا را) در دو روز انجام دهد، گناهی بر او نیست، و هر که تأخیر کند، (و سه روز انجام دهد نیز) گناهی بر او نیست؛ برای کسی که تقوا پیشه کند.
و از خدا بپرهیزید! و بدانید شما به سوی او محشور خواهید شد!» [2]
در اینکه از میان همه اسماء قیامت کلمه حشر را انتخاب نموده و فرمود: " انکم الیه تحشرون" اشاره لطیفی است به حشری که حاجیان دارند،.
و همه در منا و عرفات یک جا جمع می‌شوند و نیز اشعار دارد به اینکه حاجی باید از این حشر و از این افاضه و کوچ کردن به یاد روزی افتد که همه مردم به سوی خدا محشور می‌شوند و" لا یغادر منهم احدا" و خداوند احدی را از قلم نمی‌اندازد. [3]
۲ - رابطه حشر و مناسک حج
توجه آگاهانه به حشر، زمینه ساز رعایت صحیح و کامل مناسک حج است.واذکروا الله فی ایام معدودت فمن تعجل فی یومین فلا اثم علیه ومن تاخر فلا اثم علیه لمن اتقی واتقوا الله واعلموا انکم الیه تحشرون. [4]
3-چگونه حج تجسمی از معاد است؟
حج تجسمی از حشر مردم در روز قیامت و برهنگی آنان در معاد است. در اینجا به نمونه هایی از تجلّی معاد در حج اشاره می شود:1 ـ گرد آمدن حج گزاران در میقات ها و مواقفی که در آنجا بر اثر خوف و فزع، خواب ندارند.
2 ـ عاری بودن آنان از پوشاک و مظاهر زندگی دنیوی. پس عده ای مجال نمی یابند تا بگویند: ما در اثاث و منظر نکوتریم. . [5]
3 ـ پیراسته شدن آنها از زیورها و گنجینه های دنیوی. بنابراین، جایی باقی نمی ماند تا قومی بگویند: ای کاش به ما نیز همانند آنچه به فلانی داده شد، داده بودند و نیز مجالی نمی ماند تا کسی با زیور و زینت خود در میان قومی ظاهر شود. [6]
حج، با مناسک خاص خود حکایتگر روز نُشور و بیانگر روز حشر است.
4 ـ فرار آنها از غیر خدا به سوی خدا، چنان که امام باقر(ع) در تفسیر«فَفرّوا إلی الله» (ذاریات،آیه50)، فرمود: مراد این است که حج به جا آورید: «حجّوا إلی الله عزّو جلّ» [7]
5 ـ تفرّد مردم از جمع و نیز دیدن آیت های روشنی که زمانی که در دیار خود بودند، این آیت ها بر ایشان پنهان بود.
6 ـ پوشیدن جامه ای شبیه کفن که همان لباس احرام است و برای حج گزار مستحب است که در آن دو جامه کفن شود، چنان که پیغمبر گرامی(ص) نیز در جامه های احرامش کفن شد.[8]
9 ـ تذلّل و فروتنی آنان برای خدا، به گونه ای که پیاده و بلکه با پای برهنه حج کنند؛ زیرا روایت شده است: خداوند با چیزی بهتر از پیاده روی عبادت نشود: «ما عبد الله بشیء أفضل من المشی» [9]از این رو امام حسن(ع) با پای پیاده بیست حج گزارد. [10]
در این باره امام صادق(ع) فرمود: «جعل السعی بین الصفا و المروة مذلّه للجبارین؛ سعی بین صفا و مروه، برای شکستن و ذلت جبّاران است.» [11]
هم چنین آن حضرت درباره آیه شریفه «ذلک یوم مجموع له الناس و ذلک یوم مشهود» [12]
فرمودند:«مقصوداز «یوم مشهود» روز عرفه است و مقصود از «مجموعّ له الناس» روز قیامت است.» [13]
8 ـ اعتراف مردم به گناهانی که مرتکب شده اند. چنان که در حدیث است که امام صادق(ع) پشت خود را برهنه کرد و در برابر افتاب گرفت در حالی که می فرمود:
«لبیک فی المذنبین لبیک» (وسائل الشیعه9/55) و چون آن حضرت به ملتزم رسید به اطرافیان خویش فرمود:« از من دور شوید تا در این مکان برای پروردگارم به گناهان خویش اعتراف کنم...: أمیطوا عنّی حتی أقر لربّی بذنوبی فی هذا المکان...» [14]
9 ـ امنیت مردم و وحوش و پرندگان.
10 ـ در امان بودن حج گزاران از تجاوز و جدال و هر آنچه موجب آزار محرم می شود، و این تجسم سخن خدای تعالی است که فرمود:«لا ظلم الیوم»[15]
حاصل اینکه: حج، با مناسک خاص خود که در هیچ عبادت دیگری یافت نمی شود هم چون احرام و وقوف در سرزمین عرفات و مشعر که با زاری و تضرّع همراه است .
و بیتوته در منا و قربانی کردن در آنجا و تراشیدن مو و رمی جمرات و بازگشت به مکه و هروله بین دو کوه صفا و مروه و سایر مناسک که تأویل آنها را جز خدا کس دیگری نمی داند،
حکایتگر روز نُشور و بیانگر روز حشر است؛ چون مردم در آنجا با وجود اختلاف زبان ها و رنگ ها، به یک ندا پاسخ می گویند و یک فریاد و فرمان را اجابت می کنند.
و جز خدای واحد قهار ـ که همة گردن ها برای او خاضع می شود و چهره ها برایش به خاک می افتد و صداها برایش خاشع و خاموش می شود به طوری که جز صدای آهسته ای شنیده نمی شود ـ [16]کسی بر آنها فرمان نمی راند.
پس معلوم شد که حج، نمایشگر و ممثّل معاد است و چون معاد که همان بازگشت به مبدأ است شالوده اسلام کلّی و جاودانه محسوب می شود و حج از مهمترین مظاهر و ارکان اسلام است.
فراز دوم:
رهبر انقلاب در فراز دوم فرمودند: اجتماع عظیم و مناسک پیچیده‌ی حج، هر گاه با چشم تدبّر دیده شود، برای مسلمان، قوّت قلب و سرچشمه‌ی اطمینان است. [17]1- جرأت و اعتماد به نفس در برابر حوادث دشوار
یکایک شما حاجیان سعادتمند، اکنون این اقبال بلند را به دست آورده‌اید که در این اعمال و مناسکِ آکنده از صفا و معنویّت، دل و جان را شستشویی بسزا داده، از این منبع رحمت و عزّت و قدرت، ذخیره‌ای برای همه‌ی عمر خویش بردارید.خشوع و تسلیم در برابر خدای رحیم، تعهّد به وظائفی که بر دوش مسلمان نهاده شده است، نشاط و حرکت و اقدام در کار دین و دنیا، رحم و گذشت در تعامل با برادران، جرأت و اعتماد به نفس در برابر حوادث دشوار،
امید به کمک و دستگیری خداوند در همه جا و همه چیز، و کوتاهِ سخن ساخت و پرداخت انسانی در طراز مسلمانی را در این عرصه‌ی الهیِ آموزش و پرورش، میتوانید برای خویش تدارک ببینید.
و خودِ آراسته به این زیورها و بهره‌یافته از این ذخیره‌ها را برای کشور خویش و ملّت خویش و در نهایت برای امّت اسلامی، سوغات برید. [18]
2- بصیرت، شجاعت و اهل اقدام بودن مؤمنان
حج میتواند بنده‌ی مؤمن و اهل خشوع و تدبّر را به مقامات معنوی نائل سازد و از او انسانی والا و نورانی بسازد ،همچنان‌که میتواند از او عنصری بابصیرت و شجاع و اهل اقدام و مجاهدت پدید آورد. هر دو سوی معنوی و سیاسی و فردی و اجتماعی در این فریضه‌ی بی‌نظیر، بسی برجسته و نمایان است و جامعه‌ی مسلمان، امروز به هر دو جنبه بسی نیازمند. [19]
3-شکستن بت بی‌مسئولیتی، سُلطه‌جویی و سُلطه‌پذیری
نخستین وظیفه، تأمّلی در این لبّیک جهانی و تاریخی و همیشگی است: اِنَّ الحَمدَ وَ النِّعمَةَ لَکَ وَ المُلکَ، لا شَریکَ لَکَ لَبَّیک؛همه‌ی ستایشها و سپاسها از آنِ او، همه‌ی نعمتها از سوی او، و همه‌ی مُلک و قدرت متعلّق به اوست. این است نگاهی که به حج‌گزار در آغازین گامِ این فریضه‌ی پُرمغز و پُرمعنا داده میشود.
و ادامه‌ی این مناسک، هماهنگ با آن، شکل میگیرد و آنگاه همچون تعلیمی ماندگار و درسی فراموش‌نشدنی در برابر او گذاشته و تنظیم برنامه‌ی زندگی بر پایه‌ی آن، از او خواسته میشود.
فرا گرفتنِ این درس بزرگ و عمل به آن، همان سرچشمه‌ی بابرکتی است که میتواند زندگی مسلمانان را طراوت و حیات و پویایی بخشد و آنان را از گرفتاری‌هایی که بدان دچارند برَهاند.
بُت نفسانیّت و کبر و شهوت، بت سلطه‌جویی و سلطه‌پذیری، بت استکبار جهانی، بت تنبلی و بی‌مسئولیّتی، و همه‌ی بتهای خوارکننده‌ی جانِ گرامی انسانی، با این غریو ابراهیمی شکسته خواهد شد و آزادی و عزّت و سلامت، به جای وابستگی و سختی و محنت خواهد نشست. [20]
4- وحدت صفوف مسلمانان و مبارزه با تعصبات ملى
روح عبادت، توجه به خدا و روح سیاست توجه به خلق خدا است و این دو در حج آن چنان به هم آمیخته اند که تار و پود یک پارچهحج می تواند عامل مؤثرى براى وحدت صفوف مسلمانان و مبارزه با تعصبات ملى و نژادپرستى و محدود شدن در حصار مرزهاى جغرافیائى و شکستن سانسورها و خفقان های نظام های ظالمانه موجود در کشورهای اسلامی و شکستن زنجیرهای اسارت و استعمار و آزاد شدن مسلمانان باشد.
شاید به همین خاطر است که در حدیثی از امام علی(علیه السلام) می خوانیم که «خداوند مراسم حج را براى تقویت آئین اسلام تشریع کرد». [21][22]
این عبادت اگر به طور صحیح و کامل مورد بهره بردارى قرار گیرد و زائرین خانه خدا در آن ایام که در آن سرزمین مقدس حضور فعال دارند.
و دل های شان آماده است از این فرصت بزرگ براى حل مشکلات گوناگون جامعه اسلامى، با تشکیل کنگره هاى مختلف سیاسى و فرهنگى و اقتصادى استفاده کنند، این عبادت مى تواند از هر نظر مشکل گشا باشد.
شاید به همین دلیل است که امام صادق(علیه السلام) فرمود: «مادام که خانه کعبه برپا است اسلام هم برپا است» [23]
و حضرت علی با هشدار دادن به فراموشی این عبادت در بیانی می فرماید «خدا را خدا را، در مورد خانه پروردگارتان.
هرگز آن را خالى نگذارید که اگر آن را ترک گوئید مهلت الهى از شما برداشته مى شود [و هلاک خواهید شد]». [24]
در این صورت حتی اگر تشریع اولیه این عبادت امری جبری به نظر بیاید، اما از آنجا که آثار بسیار سودمند آن شامل جامعه اسلامی به طور کلی می گردد و آن را رشد می دهد، عین عدالت خواهد بود.
فراز سوم :
ولی امر مسلمین در فراز سوم فرمودند: و برای دشمن و بدخواه، هراس‌انگیز و پُرهیبت.جای تعجّب نیست اگر دشمنان و بدخواهان امّت اسلامی، این هر دو جانبِ فریضه‌ی حج را آماج تخریب و تردید سازند؛ چه با برجسته‌سازی مغایرتهای مذهبی و سیاسی، و چه با فروکاستن از جنبه‌های قدسی و معنوی، [25]1- روحیه تهاجم به شیطان‌ها و طاغوت‌ها
ویژگی شعائر حج در آمیختگی دنیا و آخرت و آمیختگی فرد و اجتماع است... چنین مراسمی است که هم دل‌ها را با یاد خدا پیوند می‌زند.و خلوت دل آدمی را به نور تقوا و ایمان روشن میسازد، و هم فرد را از حصار خودی بیرون آورده و در جمع متنوّع امت اسلامی حل میکند؛ هم لباس پرهیزگاری را که حافظ جان او از پیکان‌های زهرآلود گناه است،.
بر او می‌پوشاند، هم روحیه‌ی تهاجم به شیطان‌ها و طاغوت‌ها را در او برمی‌انگیزد. در اینجاست که حج‌گزار، هم نمونه‌ای از دامنه‌ی گسترده‌ی امت اسلامی را به چشم می‌بیند.
و به ظرفیت و توانایی آن پی‌می‌برد، و هم به آینده امید می‌بندد و هم برای نقش‌آفرینی در آن احساس آمادگی میکند، و هم نیز اگر توفیق و کمک الهی را دریابد، بیعتی دوباره با پیامبر عظیم‌الشأن و میثاقی مستحکم با اسلام عزیز می‌بندد و برای اصلاح خود و اصلاح امّت و إعلاء کلمه‌ی اسلام، عزمی راسخ در خود می‌آفریند. [26]
فراز چهارم:
حضرت امام خامنه ای می فرمایند: قرآن، حج را مظهر عبودیّت و ذکر و خشوع، مظهر کرامت یکسان انسانها، مظهر سامان‌یابی زندگی مادّی و معنوی بشر، مظهر برکت و هدایت، مظهر آرامش اخلاقی و سازش عملی میان برادران، و مظهر بیزاری و جبهه‌گیری مقتدرانه در برابر دشمنان معرّفی میکند(27)غفلت‌زُدایی از امت اسلام
آدمی در میدانهای گوناگون زندگی، قربانی غفلت خویش است. هر جا غفلت هست انهدام اخلاقی و انحراف فکری و هزیمت روحی نیز هست.و همین ضایعات است که به نوبه خود میتواند علاوه بر اضمحلال شخصیت افراد انسان، شکست ملّتها و فروپاشی تمدّنها را نیز پدید آورد.
حجّ یکی از برترین تدابیر اسلام در غفلت زدائی است. بین المللی بودن این مراسم، گویا این پیام را میرساند که امّت اسلامی در هویت جمعی خود نیز، جدا از وظیفه‌ی فردی هر مسلمان، موظف به غفلت زدائی از خویشتن است.
عبادات و مناسک حجّ، فرصت میدهد که ما اسارت و وابستگی غفلت‌بار خود به لذّت‌طلبی و هوس و تن‌آسائی را موقتاً ترک کنیم.
احرام و طواف و نماز و سعی و وقوف، مارا از یاد خدا سرشار و به حریم الهی نزدیک میکند، و لذّت انس با خدا را در کام جان ما مینشاند. [28]
فراز پنجم:
تدبّر در آیات مربوط به حج و تأمّل در اعمال و مناسک این فریضه‌ی بی‌مثال، اینها و راز و رمزهایی از قبیل اینها را در ترکیب پیچیده‌ی حج به ما نشان میدهدمبادله فرهنگى و انتقال فکرها
حضرت امام خامنه ای می فرمایند: ارتباط قشرهاى مسلمانان در ایام حج مى تواند به عنوان مؤثرترین عامل مبادله فرهنگى و انتقال فکرها درآید.مخصوصا با توجه به این نکته که اجتماع شکوهمند حج، نماینده طبیعى و واقعى همه قشرهاى مسلمانان جهان است.
لذا در روایات اسلامى می بینیم که به این نکته توجه شده و مثلا می خوانیم که وفتی هشام بن حکم از امام صادق(علیه السلام) پرسشی درباره فلسفه حج و طواف پرسید آن حضرت پاسخ داد:
«خداوند این بندگان را آفرید... و فرمان هایى در طریق مصلحت دین و دنیا به آنها داد، از جمله اجتماع مردم شرق و غرب را در آیین حج مقرر داشت تا مسلمانان به خوبى یکدیگر را بشناسند و از حال هم آگاه شوند و هر گروهى سرمایه هاى تجارى را از شهرى به شهر دیگر منتقل کنند...
و براى اینکه آثار پیامبر(صلى الله علیه و آله) و اخبار او شناخته شود مردم آنها را به خاطر آورند و هرگز فراموش نکنند». [29]
از همین روست که می بینیم حج مى تواند مبدل به یک کنگره عظیم فرهنگى شود و اندیشمندان جهان اسلام در ایامى که در مکه هستند گرد هم آیند و افکار و ابتکارات خویش را به دیگران عرضه کنند. [30]
فراز ششم:
حضرت امام خامنه ای می فرمایند: شما برادر و خواهر حج‌گزار، اکنون در عرصه‌ی تمرین این حقایق و معارف پُرفروغ قرار دارید. اندیشه و عمل خود را به آن نزدیک و نزدیک‌تر کنید،و هویّت بازیافته و آمیخته با این مفاهیم متعالی را به خانه برگردانید. این همان سوغات ارزشمند و حقیقی سفر حجّ شما است(31)
رنگ باختن تفاوت‌ها و برجسته شدن وحدت و برادری
اینجا [حج] کانون توحید حقیقی و خالص است. در اینجا است که ابراهیم خلیل علیه‌السلام، با آوردن پاره‌ی تن خود به قربانگاه، مظهری از توحید را که غلبه بر نفس خود و تسلیم محض در برابر امر الهی است، برای همه موحدان در سراسر تاریخ جهان به یادگار گذاشت.و در اینجاست که حضرت محمد مصطفی صلی‌الله‌علیه‌وآله در برابر مستکبران زمان و خداوند زر و زور، پرچم توحید را برافراشت و بیزاری از طاغوت را در کنار ایمان به خدا، شرط نجات و رستگاری شمرد: فمن یکفر بالطاغوت و یؤمن بالله فقد استمسک بالعروة الوثقی.
حج، بازخوانی و فراگیری این درس‌های بزرگ است. برائت از مشرکان و بیزاری از بتها و بتگران، روح حاکم بر حج مؤمنان است.
جای‌جای حج، نمایشگر دل‌سپردن به خدا و سعی و تلاش در راه او، و برائت از شیطان و رمی و طرد او و جبهه‌گیری در برابر اوست.
و جای‌جای حج، مظهر اتحاد و انسجام اهل قبله و رنگ‌باختنِ تفاوت‌های طبیعی و اعتباری و برجسته‌شدن وحدت و برادری حقیقی و ایمانی آنها است.
اینها درس‌هائی است که ما مسلمانان از هر نقطه‌ی جهان باید فرا گیریم و براساس آن برای زندگی و آینده‌ی خود برنامه‌ریزی کنیم. [32]
فراز هفتم:
حضرت آقا فرمودند:امسال مسئله‌ی برائت برجسته‌تر از گذشته است. فجایع غزّه که در تاریخ معاصر ما بی‌نظیر است، .و گستاخی رژیم بی‌رحم و مظهر قساوت و شقاوت و البتّه رو به زوالِ صهیونی، جای هیچ‌گونه ملاحظه و مماشات برای هر فرد و حزب و دولت و فرقه‌ی مسلمان باقی نگذاشته است.
برائت امسال باید فراتر از موسم و میقات حج، در کشورها و شهرهای مسلمان‌نشین در همه‌جای جهان ادامه یابد، و فراتر از حج‌گزاران، به آحاد مردم تسرّی یابد[33]
بنا بر تعالیم جناب ابراهیم امسال حجّ ما، «حجّ برائت» است
امسال حجّ ما، «حجّ برائت» است، بنا بر تعالیمی که جناب ابراهیم به ما داده. البتّه از اوایل انقلاب برائت وجود داشته؛.از اوّل انقلاب در حج، برائت وجود داشته است، جاری شده است، باید هم بماند و باشد؛ لکن بالخصوص حجّ امسال، حجّ برائت است.
این حوادثی که حالا در غزّه پیش می‌آید و این حادثه‌ی عجیب و عظیم، این آشکار شدن چهره‌ی خون‌آشام یک مجموعه‌ی برخاسته‌ی از تمدّن غربی، اینها چیزهایی است.
که توجّه به آن، مخصوص امروز و این روزها نیست؛ این در تاریخ خواهد ماند. [34]
برائت از استکبار، مصداق امروزی برائت از بتهای مشرکین است
در خلال آیات حج، قرآن همه را به برائت از بتهاى مشرکین فرامى‌خواند «فاجتنبوا الرّجس من الاوثان». این بتها ممکن است.یک روز همان بتهاى آویخته بر کعبه باشد، اما بى‌شک امروز و همیشه، همان قدرتهایى است که حاکمیت بر نظام زندگى آدمى را به‌ناحق در دست گرفته‌اند.
و امروز واضح‌تر از همه قدرت استکبار و قدرت شیطانى امریکا و قدرت فرهنگ غرب و فساد و ابتذالى است که بر کشورها و ملتهاى مسلمان تحمیل مى‌کنند. [35]
برائت از مشرکان؛ ندای فطری ملتهای مسلمان
امروز برائت از مشرکان نداى قلبى و فطرى همه‌ى ملتهاى مسلمان است. موسم حج تنها نقطه‌ای است که این ندا مى‌تواند از سوى همه‌ى این ملتها با صداى بلند طنین افکند. [36]حجّ اسلامی؛ جایگاه برائت از مشرکین و وحدت مؤمنان
حجّ ابراهیمی که اسلام به مسلمانان هدیه کرده است، مظهر عزّت و معنویّت و وحدت و شُکوه است؛ عظمت امّت اسلامی و اتّکاء آنان به قدرت لایزال الهی را به رخ بدخواهان و دشمنان میکِشد .و فاصله‌ی آنان را با منجلاب فساد و حقارت و استضعافی که زورگویان و قلدران بین‌المللی بر جوامع بشری تحمیل میکنند، برجسته میسازد.
حجّ اسلامی و توحیدی، مظهر «اَشِدّآءُ عَلَى الکُفّارِ رُحَمآءُ بَینَهُم» است؛ جایگاه برائت از مشرکان و الفت و وحدت با مؤمنان است. [37]
جدال با شرک جزو اساسی‌ترین خطوط حیات اسلامی است
اینکه فرمودند: فَلا رَفَثَ وَ لا فُسوقَ وَ لا جِدالَ فِی الحَجّ، مراد از "لا جدال" جدال با دشمن نیست؛ اتّفاقاً حج مظهر جدال با دشمن است.بعضی از کج‌بین‌ها و بددل‌ها خواسته‌اند این‌جور بگویند که "لا جدال فی الحجّ"؛ شما چرا در حج مراسم برائت برپا میکنید؟
این جدالی که در برائت هست، جدال با شرک است، جدال با کفر است؛ این جزو اساسی‌ترین خطوط حیات اسلامی است؛ آن جدالی که در حج نباید باشد،.
جدال برادران با یکدیگر است، جدال مؤمنین با یکدیگر است، جدال دلهای معتقد به توحید با یکدیگر است؛ این جدال نباید باشد. [38]
فراز هشتم:
ولی امر مسلمین در پایان فرمودتد: این برائت از رژیم صهیونیست و حامیانش بخصوص دولت ایالات متّحده‌ی آمریکا باید در قول و عمل ملّتها و دولتها خود را نشان دهد و عرصه را بر جلّادان تنگ کند.مقاومت پولادین فلسطین، و مردم صبور و مظلوم غزّه که شُکوه صبر و مقاومتشان، جهان را به تحسین و تکریم واداشته است، باید از همه‌جهت پشتیبانی شوند
. از خداوند برای آنان پیروزی کامل و سریع خواستارم، و برای شما حجّاج محترم، حجّ مقبول مسئلت میکنم. دعای مستجاب حضرت بقیّة‌الله (روحی فداه) پشتیبان شما باد. [39]
دیدگاه امام خمینی در مورد برائت را در اینجا ذکر می کنیم.
برائت از اسرائیل و مشرکین عبادت سیاسی است
برائت از نظر امام خمینی(س) یعنی توطئه های جهانخواران راست وچپ، به ویژه آمریکای چپاولگر و متجاوز و اسرائیل جنایتکار را به گوش جهانیان رساندن و یا با برشماریِ جنایات این جانیان، از جهانیان استمداد جستن و برای قطع ایادی آنان و اصلاح حال مسلمانان به خدا ملتجی شدن.«فریاد برائت از مشرکان در مراسم حج ...یک فریاد سیاسى- عبادى است که رسول اللَّه، صلى اللَّه علیه و آله و سلم، به آن امر فرمود. »[40]
برائت از اسرائیل و مشرکین زمان خاصی ندارد
از نظر امام خمینی (س) فریاد برائت از مشرکان، مخصوص به زمانی خاص نیست و در هر سال باید تکرار شود.امام اعلام برائت را خاطره مهم ترین و بزرگترین حرکت سیاسی پیامبر می دانند که «کهنه شدنی» نیست و حتی آن را منحصر به ایام حج و مراسم حج نمی دانند:
«... سنت پیامبر صلى اللَّه علیه و آله- و اعلان برائت کهنه شدنى نیست و نه تنها اعلان برائت به ایام و مراسم حج منحصر نشود،.
که باید مسلمانان فضاى سراسر عالم را از محبت و عشق نسبت به ذات حق و نفرت و بغض عملى نسبت به دشمنان خدا لبریز کنندو
و به وسوسه خناسان و شبهات تردیدآفرینان و متحجرین و منحرفین گوش فرا ندهند و لحظهاى از این آهنگ مقدس توحیدى و جهان شمولى اسلام، غفلت نکنند...» [41]
و باز می فرمایند: « فریاد برائت از مشرکان مخصوص به زمان خاص نیست، این دستور است و جاوید، در صورتى که مشرکان حجاز منقرض شدهاند.
و «قیام ناس» مختص به زمانى نیست و دستور هر زمان و مکان است و در هر سال در این مجمع عمومى بشرى از جمله عبادات مهم است الى الابد.» [42]
برائت از اسرائیل و مشرکین اصل تولّی و تبرّی است
در دیدگاه امام خمینی(س) خاستگاه اصلی در برائت از مشرکان، همان «اصل تولّی و تبرّی» است و ایشان هم اعلان برائت از مشرکان را از «ارکان توحیدی و واجبات سیاسی» می دانند .و می فرمایند: « مگر تحقق دیانت جز اعلام محبت و وفادارى نسبت به حق و اظهار خشم و برائت نسبت به باطل است؟
حاشا که خلوص عشق موحدین جز به ظهور کامل نفرت از مشرکین و منافقین میسر شود.
و کدام خانهاى سزاوارتر از کعبه و خانه امن و طهارت و ناس که در آن به هر چه تجاوز و ستم و استثمار و بردگى و یا دون صفتى و نامردمى است عملًا و قولًا پشت شود.» [43]
برائت از اسرائیل و مشرکین شرایط خودش را دارد
امام خمینی(س) در مورد شیوه های اعلان برائت از مشرکین معتقدند که هر عصر و زمانی شیوه های خاص خود را می طلبد.و درواقع چنین نیست که یک شیوه در هر عصری کاربرد داشته باشد بلکه با توجه به شرایط و اوضاع و احوال زمانی، باید شیوه خاص آن شرایط را به کار برد.
«اعلان برائت در هر عصر و زمانى جلوهها و شیوهها و برنامههاى متناسب خود را مىطلبد و باید دید که در عصرى همانند امروز که سران کفر و شرک همه موجودیت توحید را به خطر انداختهاند و تمامى مظاهر ملى و فرهنگى و دینى و سیاسى ملتها را بازیچه هوسها و شهوتها نمودهاند چه باید کرد.
آیا باید در خانهها نشست و با تحلیلهاى غلط و اهانت به مقام و منزلت انسانها و القاى روحیه ناتوانى و عجز در مسلمانان، عملًا شیطان و شیطان زادگان را تحمل کرد و جامعه را از وصول به خلوص که غایت کمال و نهایت آمال است،
منع کرد و تصور نمود که مبارزه انبیا با بت و بتپرستها منحصر به سنگ و چوبهاى بیجان بوده است و نعوذ باللَّه پیامبرانى همچون ابراهیم در شکستن بتها پیشقدم و اما در مصاف با ستمگران، صحنه مبارزه را ترک کردهاند؟»[44]
برائت از اسرائیل و مشرکین تجدید میثاق مبارزه است
امام با نفی این پرسش و اعلان برائت در حج به عنوان «مرحله اول مبارزه» بیان می دارند:« اعلان برائت... در حج، تجدید میثاق مبارزه و تمرین تشکل مجاهدان براى ادامه نبرد با کفر و شرک و بتپرستها است .
و به شعار هم خلاصه نمىشود که سرآغاز علنى ساختن منشور مبارزه و سازماندهى جنود خداى تعالى در برابر جنود ابلیس و ابلیس صفتان است.
و از اصول اولیه توحید به شمار مىرود... خلاصه، اعلان برائت مرحله اول مبارزه و ادامه آن مراحل دیگر وظیفه ما است.»[45]
لزوم تظاهرات و راهپیمایی برای برائت از اسرائیل و مشرکین
امام بر برپایی مراسم اعلام برائت از مشرکین به صورت تظاهرات و راهپیمایی تأکید نموده و در این باره فرموده اند:« اعلان برائت از مشرکان که از ارکان توحیدى و واجبات سیاسى حج است، باید در ایام حج به صورت تظاهرات و راهپیمایى با صلابت و شکوه هر چه بیشتر و بهتر برگزار شود.» [46]
برائت در حج میدان صف و رزم با اسرائیل و مشرکین
و در ادامه، خطر جهانخواران و دشمنان ملت ها را متذکر می شوند که برای خلع سلاح مسلمانان؛ از جمله سلاح های کار آمد برائت از مشرکین و ضربه زدن به صلابت و ابهت و اقتدار امت محمد صلی الله علیه و آله به هر کاری دست می زنند.و از جمله اقدامات آنان این است که این تفکر را القاکنند که حج جای عبادت و ذکر است نه میدان صف و رزم!
«مسلمانان باید با همه امکانات و وسایل لازم به مقابله جدى و دفاع از ارزشهاى الهى و منافع مسلمین برخیزند و صفوف مبارزه و دفاع مقدس خویش را محکم و مستحکم نمایند.» [47]
به نظر می رسد که امام برائت از مشرکین را به عنوان نوعی «دفاع» مطرح نموده اند و به همین جهت در شرکت همگانی در این دفاع و برگزاری آن به شکل راهپیمایی و تظاهرات تأکید دارند.
برائت از اسرائیل و مشرکین مختص ایرانیان نیست
امام شرکت همگان در مراسم برائت را وظیفه زائران خانه خدا می دانند و بر آن تأکید دارند و همه حجاج را، چه ایرانی و چه غیر ایرانی، به شرکت در تمامی مراسم اعلام برائت دعوت می نمایند و در عین حال از تفرقه افکنی، دشمنان بر حذر می دارند:« در راهپیماییها در عین حال که باید فریاد برائت از مشرکان و ستمکاران به طور کوبنده و با شرکت همگانى باشد- که صداى مظلومیت مسلمانان و ملتهاى تحت سلطه ابرجنایتکاران را به گوش جهانیان برساند.
و خفتگان را بیدار و ساکنان در مقابل جباران را هشدار و ناهیان از معروف و آمران به منکر را که بر خلاف فرمان خداوند و دستور قرآن مجید و سنت رسول اللَّه- صلى اللَّه علیه و آله و سلم- به طرفدارى از مشرکان و خونخواران بین المللى جانفشانى میکنند... به جای خود بنشانند.» [48]
اعلام برائت باید همراه با فریاد و نمایش قدرتی باشد که نشانگر صلابت، قدرت و اعتماد به نفس مسلمانان و تهدید مشرکان توطئه گر و متجاوز و بالأخره امید بخش رهایی محرومان و مستضعفان جهان گردد.
شیوه فریاد و تظاهر به عنوان وسیله ای هشدار دهنده برای خودی و دشمن، خود نوعی تاکتیک تبلیغی است که اسلام در دعوت و بیان مقاصد و اهداف خود بارها از آن بهره برده است.
برائت از اسرائیل و مشرکین همراه به نظم و آرامش
مهمترین نکته در برپایی مراسم برائت ، اهمیت دادن به نظم و آرامش است؛ چرا که اگر نظم و آرامش رعایت نشود،نه تنها اهداف برائت تأمین نمی شود، حتی ممکن است که اثر منفی هم داشته باشد؛ به عبارت دیگر در صورت نبودن نظم، امکان نفوذ عمال دشمنان در صفوف زائران وجود دارد.
که در نتیجه تحریکاتشان، موجبات بدنامی زائران و ایجاد تفرقه و اختلاف فراهم می آید. امام خمینی همواره بر این نکته تأکید خاصی داشته اند و به عنوان یکی از نکات مهم به زائران بیت اللّه الحرام متذکر شده اند:
«در راهپیماییها لازم است در وقت و کیفیت، شعار و امثال آنها از متصدیان امور پیروى کنید و نظم و آداب اسلامى را به طور شایسته مراعات نمایید.
و به هیچ کس اجازه ندهید که سرِخود و بدون دستور شعار دهد، که ممکن است عمال دشمنان اسلام و جمهورى اسلامى که براى تفرقه افکندن و بدنام نمودن شما آمده باشند...
در بین شما نفوذ کنند و با تحریکات و شعارهاى غلط مخالف اخلاق اسلامى، به آبروى شما و ملت شما و اسلام و مذهب لطمه وارد کنند.» [49]
نتیجه:
اعلام برائت با چنین کیفیتی تجدید میثاق مبارزه و تمرین تشکّل مجاهدان برای ادامه نبرد با کفر و شرک و بت پرست هاست و چنین راهپیمایی و اعلام برائتی است.که به ضرر ابرقدرت ها و قدرت های جهانی است و بدیهی است اگر برائتی با چنین کیفیتی برپا نشود، هیچ ضرری برای ابرقدرت ها نخواهد داشت.
نقش برائت از مشرکین در جهان اسلام، درصورت فراگیر شدن آن، نفی قدرت های استکباری و سلطه جویی آنهاست. منشأ همه مصائبی که جهان اسلام امروز گرفتار آن است، سلطه طلبی قدرت های استکباری و در رأس آنها آمریکای تبهکار است.
برای خاتمه دادن به سلطه طلبی مستکبران، تنها راه، وحدت صفوف مسلمانان است، وحدت هم با شعار حاصل نمی شود، تا ریشه های شرک از جوامع اسلامی زدوده نشود،.
تا بت نفس اماره که ریشه همه فسادها و جدایی هاست شکسته نگردد و بالأخره تا برائت از مشرکین به مفهوم مطلق و کامل آن در جوامع اسلامی تحقق نیابد، وحدت حاصل نمی شود و مشکلات جهان اسلام حل نمی گردد.
امام با فراخواندن عموم زائران و مسلمانان به اعلام برائت از مشرکان، در واقع، به آنان درس اتحاد و همبستگی می دهد و آنان را از تفرقه و اختلاف برحذر می دارد.
و خطرات این تفرقه را متذکر می شود که به سود مسلمانان نیست و از مسلمانان می خواهد آنجا که پای مصالح عالی اسلام و مسلمین در میان است، اختلافات را کنار نهاده و به اتحاد و همبستگی با یکدیگر بیاندیشند تا با این اتحاد خود بتوانند کاخ های ستم را از میان بردارند.
« لازم است حجاج بیت اللَّه الحرام در این مجمع عمومى و سیل خروشان انسانى فریاد برائت از ظالمان و ستمکاران را هر چه رساتر برآورند و دست برادرى را هر چه بیشتر بفشارن.
د و مصالح عالیه اسلام و مسلمین مظلوم را فداى فرقه گرایى و ملیگرایى نکنند و برادران مسْلم خود را هر چه بیشتر متوجه به توحید کلمه و ترک عصبیتهاى جاهلى که جز به نفع جهانخواران و وابستگان آنان تمام نمىشود بنمایند،
که این خود نصرت خداوند تعالى است و وعده حق تعالى به امید واثق شامل حالشان مىشود.» [50]
پی نوشت:
1.پیام به حجّاج بیت‌اللّه‌الحرام ۱۴۰۳/۰۳/۲۲2.بقره/سوره۲، آیه۲۰۳.
3.طباطبایی، محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۱۲۲.
4.بقره/سوره۲، آیه۲۰۳.
5. مریم،آیه74.
6.قصص،آیه79.
7.وسائل الشیعه 8/5.
8.وسائل الشیعه 9/37.
9.وسائل الشیعه 8/55.
10.همان8/55.
11.(وسائل الشیعه 4/511)
12.هود،آیه103.
13.وسائل الشیعه 10/23.
14.همان/424.
15. غافر/17.
16.طه،آیه108
17. پیام به حجّاج بیت‌اللّه‌الحرام ۱۴۰۳/۰۳/۲۲
18.پیام به کنگره عظیم حج ۱۳۹۲/۰۷/۲۲
19.پیام به حجاج بیت‌الله الحرام ۱۳۹۶/۰۶/۰۹
20.پیام به حجاج بیت‌الله‌الحرام ۱۳۹۴/۰۷/۰۱
21. بحارالانوار، مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، داراحیاء التراث العربی، بیروت، 1403 هـ ق، چاپ دوم، ج 6، ص 110.
22. یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ، همان، ص 436 و 437.
23. وسائل الشیعة، همان، ص 21.
24. نهج البلاغه، همان، ص 422.
25. پیام به حجّاج بیت‌اللّه‌الحرام ۱۴۰۳/۰۳/۲۲
26.پیام به کنگره‌ی عظیم حج ۱۳۹۱/۰۸/۰۴
27. پیام به حجّاج بیت‌اللّه‌الحرام ۱۴۰۳/۰۳/۲۲
28.پیام به کنگره عظیم حج ۱۳۸۴/۱۰/۱۹
29.. وسائل الشیعة، همان، ص 14.
30. یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ، ص 437 و 438.
31. پیام به کنگره عظیم حج ۱۳۸۴/۱۰/۱۹
32.پیام به کنگره عظیم حج ۱۳۸۶/۰۹/۲۷
33. پیام به حجّاج بیت‌اللّه‌الحرام ۱۴۰۳/۰۳/۲۲
34.بیانات در دیدار کارگزاران حج ۱۴۰۳/۰۲/۱۷
35.پیام به کنگره عظیم حج ۱۳۷۳/۰۲/۲۵
36.پیام به کنگره عظیم حج ۱۳۸۵/۱۰/۰۸
37.پیام به مسلمانان جهان به مناسبت فرارسیدن موسم حج ۱۳۹۵/۰۶/۱۵
38.بیانات در دیدار کارگزاران حج ۱۳۹۲/۰۶/۲۰
39. پیام به حجّاج بیت‌اللّه‌الحرام ۱۴۰۳/۰۳/۲۲
40. صحیفه امام، ج18، ص: 91.
41.صحیفه امام، ج20، ص:314 و 315.
42.صحیفه امام، ج20، ص: 94.
43.صحیفه امام، ج20، ص: 314.
44 صحیفه امام، ج20، ص: 316.
45.صحیفه امام، ج20، ص: 316.
46. صحیفه امام، ج20، ص: 314.
47. صحیفه امام، ج20، ص: 315.
48.صحیفه امام، ج19، ص: 339
49.صحیفه امام، ج20، ص: 97.
50 صحیفه امام، ج20، ص: 94.
منابع:
https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?id=2749&nt=4&year=1374&tid=1267https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=56674
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=56673
https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/420203
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=50600
https://www.isna.ir/news/1403032617309
https://article.tebyan.net/409789
https://fa.wikifeqh.irحج و حشر (قرآن)
https://fa.wikifeqh.irحج در قرآن
https://fa.wikifeqh.irحج (قرآن)
