مشخصات

کشور	ایران
استان	مرکزی
شهرستان	تفرش
بخش	مرکزی
جمعیت	۱۶٬۴۹۳ نفر
مساحت	۴/۱۶۳۳ کیلومتر مربع
زبان گفتار	فارسی باستان
مذهب	زرتشت، شیعه و اهل باطن اسماعیلیان
ارتفاع از سطح دریا	۱۹۰۸ متر
شرایط آب و هوا	نیمه خشک و سرد
پیش شماره تلفن	۰۸۶
شناسه ملی خودرو	ایران ۵۷ س
ره آورد	بادام و گردو و سیب و انگور و گلابیِ، قالی و قالیچه و گلیم

تفرش، یکی از شهرهای استان مرکزی ایران و مرکز شهرستان تفرش است. شهر تفرش، مرکز شهرستان. در ارتفاع حدود ۱٬۸۷۸ متری، در ۸۵ کیلومتری شمال شرقی شهر اراک و در مسیر جادهٔ اراک ـ آشتیان قرار دارد. این شهرستان در شمال و شمال غربی به شهرستانهای فراهان و آشتیان و جنوب غربی ساوه واقع شده و مرکز آن شهر تفرش است. از شمال به ساوه، از جنوب و مغرب به اراک، از شرق به قم محدود است. بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان تفرش در سال 1395 برابر با ۱۶٬۴۹۳ نفر نفر بوده‌است.. زبان مردم شهرستان تفرش فارسی است. اهالی روستاهای فریسمانه، کهلو علیا، کهلو سفلی، وسمق (تفرش)، دستجان،قزلجه و فشک ترک‌زبان هستند اما به زبان فارسی نیز آشنایی دارند. مردم برخی از روستاهای شهرستان مانند کهک تات هستند و به قدیمی‌ترین زبان منطقه یعنی تاتی صحبت می‌کنند. پیران روستای سفیداب به زبان خلجی تکلم می‌کنند. کلیه روستاهای دیگر این شهرستان فارسی‌زبان هستند.

این شهرستان شامل بخش‌ های زیر می‌ باشد:

بخش ها:

مرکزی

دهستان:

دهستان رودبار، دهستان بازرجان، دهستان خرازان و دهستان کوه پناه

روستاها:

ابره‌ در، بن نسا، جفتان، خرازان، دادغان، زرجین، سفیدشبان، فسنگان، قلعه آلا، کوکان، نقوسان، وایمند و ....

جای‌ های دیدنی شهرستان تفرش

غار علی خورنده

غار علی خورنده در فاصله سه کیلومتری جنوب غربی شهر تفرش قرار دارد، این غار در ارتفاعات کوه نقره کمر واقع شده است و مشهور به خشه است. برای رسیدن به این غار نیاز است که از روستای کوهین عبور نمایید و همینطور نیاز به گذر از دیواره‌ای به طور ۱۵ متر دارید. اگر دقت نمایید در سمت رسات این غار چاهی به عمق ۵ متر وجود دارد که حمامک نامیده می‌شود.

غار امجک

غار امجک نیز در نزدیکی شهر تفرش بوده و یکی از زیباترین مناطق دیدنی تفرش محسوب می‌شود، این غار دارای دیواره‌های ۱۲ متری است که نیاز به ابزارهای کوهنوردی برای آن وجود دارد. دو دیواره به ارتفاع ۷ متر و همینطور دو متر برای ورود به این غار فراهم شده است. راهروی این غار پوشیده از گل فشنگ‌های زیبا است.

چشمه آب معدنی گراو

یکی از جاذبه‌های طبیعی و بسیار زیبا در تفرش محسوب شده که در بین دو دهکده طراران و کبوران قرار دارد. دسترسی به این چشمه بسیار آسان است.
نوع آبی که در گراو وجود دارد آب معدنی بی کربناته مخلوط است که در آن یون‌های سدیم و کلسیم به صورت ترکیب دیده می‌شود. این چشمه معروف بسیار مشابه با چشمه‌های کشور فرانسه از نظر ترکیبات بوده و یکی از زیباترین مناطق دیدنی تفرش محسوب می‌شود.

آبشار قطره باران

آبشار قطره باران یا آبشار کوه باران در ۳۰ کیلومتری شمال غرب شهرستان تفرش قرار دارد. اطراف این آبشار،که در یک دره سرسبز قرار گرفته، پوشیده از گیاه پرسیاوش است و منظره‌ای تماشایی را به وجود آورده. ریزش آب قنات بر روی گیاهان اطراف آبشار فضایی روح‌بخش را در دل بیابان‌ها برای گردشگران ایجاد کرده است. به‌تازگی در این مکان پلکانی به سمت آبشار و سرویس بهداشتی ساخته شده است.

خانه تاریخی خاندان میرفخرایی

در یکی از کوچه باغ‌های محله آب دکان تفرش بقایای خانه‌ای متعلق به دوره قاجار که ۲۰۰ سال قدمت دارد وجود دارد که به نام خانه میرفخرایی معروف و در فهرست آثار ملی ایران با کد ۴۸۷۷ به ثبت رسیده است. منزل فوق از سه بخش حیاط، واحدهای معماری پیرامون حیاط و قطعه باغی تشکیل یافته و دارای دو درب اصلی در دو جهت شمال و غرب است.

منطقه شکار ممنوع بازرجان

منطقه شکار ممنوع بازَرجان در بخش شمالی استان مرکزی و در شمال شهرستان تفرش واقع گردیده است و از تپه‌های ماهوری، دره‌ای و رودخانه‌ای تشکیل یافته است. بلندترین نقطه این منطقه کوه توال با ارتفاع ۲۳۹۶ متر و پست‌ترین نقطه آن واقع در رودخانه قره چای با ارتفاع ۱۳۰۰ متر می‌باشد. منطقه شکار ممنوع بازَرجان اقلیم سرد و نیمه خشک دارد و به دلیل موقعیت خاص زیستگاهی و جغرافیایی (خشکی و آبی) از نظر حیات گیاهی و جانوری از موقعیت مناسبی برخوردار است و از لحاظ جغرافیای گیاهی به منطقه ایرانی – تورانی تعلق دارد.

روستای طاد

جاذبه های طبیعی تفرش در جای جای این منطقه پراکنده اند، بنابراین برای دیدن آنها باید به تدریج از شهر فاصله گرفت. نزدیک ترین این نقاط روستای طاد چسبیده به تفرش است، تاجائیکه می توان آنرا تفرش دانست. بزرگترین ویژگی طاد داشتن باغ های میوه زیاد است که به یمن وجود قنات خوش نفس روستا این چنین قبراق و سرحال ایستاده است. قنات روستا در مرکز روستا واقع شده و آب آن پس از ذخیره شدن در یک استخر بزرگ از طریق جویهای متعددی در باغ های سراسر طاد توزیع می شود. این قنات وسیله ای طبیعی برای تعدیل هوا، گهواره ای برای پرورش میوه های ناب و سرانجام محیط روح افزا که حاصل آن آرامش روح خسته ی آدمی است.

مسجد جامع شش ناو

این بنای سلجوقی در مرکز شهر تفرش، در محله «فم» قرار دارد و یکی از مساجد با ارزش و قدیمی این شهرستان و از مناطق دیدنی تفرش است. این مسجد دارای مقصوره، شبستان، ایوان و صحنی مفرح است. قنات شش ناو از زیر مقصوره و دورن صحن این مسجد می‌گذرد و پس از عبور از داخل تکیه مجاور، از زیر یک چنار کهن‌سال بیرون می‌آید و آب آن از شش‌ناو (ناودان) فرو می‌ریزد و در کوی‌ها و محله‌ها سرازیر می‌گردد. وجه تسمیه شش‌ناو همین ناودان‌های شش‌گانه است که برای سهولت در امر توزیع آب ایجاد شده‌اند. برفراز مقصوره مسجد شش ناو، گنبدی کلاه‌خود با قاعده‌ای به شکل هشت ضلعی و ساقی به بلندی پنج متر تماماً از آجر دیده می‌شود.

امامزاده ابوالعلی مهدی

افرادی که علاقمند سفر به سفرهای مذهبی هستند می‌توانند از امامزاده ابوالعلی دیدن نمایند. ساخت این بنا به دوران ایلخانی باز می‌گردد. البته هنوز هم بخشی از این امامزاده تکمیل نشده است. در محوطه این امامزاده یک درخت چنار کهن قرار دارد که بازدید از آن بسیار لذت بخش است. ورود این امامزاده یک در چوبی است که بر روی آن کنده کاری‌های زیبا صورت گرفته است.

روستای خانک

روستای خانک یکی از مناطق نمونه گردشگری طبیعی در استان مرکزی که در مسیر تفرش – ساوه قرار گرفته است این روستا یکی از روستاهای خوب استان مرکزی است واقع در شهرستان تفرش تقریبا ۳۰ کیلومتری تفرش می شود خانک در ابتدا مانند کیک تولدی به رنگ قهوه ای سوخته به چشم می خورد که علت آن وجود اکسید آهن در خاک این روستا است در ابتدای خانک و در پس کوچه باغها قناتی هست که شهره عام و خاص است علاوه بر قنات آبشار خانک هم بهانه دیگری برای دیدن این روستا شده است در گذشته های نه چندان دور وجود این آبشار بهانه ای برای ایجاد یک آسیاب سنتی در کنار این آبشار بوده است.

افراد مشهور و مشاهیر شهرستان تفرش

محمود حسابی

(زاده ۳ اسفند ۱۲۸۱ در تهران – درگذشت ۱۲ شهریور ۱۳۷۱ در ژنو) با نام اصلی محمود خان میرزا حسابی یک فیزیکدان و، سناتور هسته ای ایران بود، دکتر حسابی وزیر آموزش و پرورش ایران در کابینه نخست وزیر محمد مصدق بود وی در زمان سلطنت پهلوی و بنیان‌گذار فیزیک و مهندسی دانشگاهی در ایران بود. حسابی در تهران در خانواده عباس و گوهرشاد حسابی متولد شد. زادگاه خانواده وی تفرش ، در استان مرکزی ، ایران است. در سن چهار سالگی ، خانواده وی به بیروت نقل مکان کردند و در آنجا حسابی در دبستان تحصیل کرد. او هنوز در دوران دبیرستان بود که جنگ جهانی اول شروع شد و مدارس فرانسوی زبان تعطیل شدند. حسابی تحصیلات خود را 2 سال در خانه ادامه داد و در سال 1922، وی مدرک مهندسی راه را از دانشگاه آمریکایی بیروت به دست آورد. در سن هفده سالگی لیسانس ادبیات، و در سن نوزده سالگی لیسانس بیولوژی را اخذ نمود. پس از آن در رشته مهندسی راه و ساختمان از دانشکده فرانسوی مهندسی در بیروت فارغ التحصیل شد. در آن دوران با اشتغال در نقشه کشی و راهسازی، به امرار معاش خانواده کمک می‌کرد. او همچنین در رشته‌های پزشکی، ریاضیات و ستاره شناسی به تحصیلات دانشگاهی پرداخت. پس از مدت کوتاهی کار برای وزارت راه بیروت پیدا کرد. شرکت راهسازی فرانسوی که او در آن مشغول به کار بود، به پاس قدردانی از زحماتش، وی را برای ادامه تحصیل به فرانسه اعزام کرد. در سال ۱۹۲۴ میلادی به مدرسه عالی برق پاریس راه یافت و در سال ۱۹۲۵ میلادی فارغ التحصیل شد. حسابی برای تحصیلات بیشتر به پاریس سفر کرد ، وی در رشته مهندسی برق در و بعداً درجه دکترا در سال 1927 به وی اعطا شد. حسابی علاوه بر زبان فارسی، به زبان عربی، فرانسوی، انگلیسی و آلمانی تسلط داشت. در سال ‪ ۱۳۶۶‬در کنگره ‪ ۶۰‬سال فیزیک ایران که به مناسبت بزرگداشت استاد برگزار شد ازخدمات دکترحسابی به عنوان پدر فیزیک ایران قدردانی به عمل آمد. محمود حسابی در ۱۲ شهریور سال ۱۳۷۱ هجری شمسی هنگام معالجه بیماری قلبی در بیمارستان دانشگاه ژنو درگذشت. آرامگاه (خانوادگی) وی در شهر تفرش قرار دارد.