يک بام و دو آدم

آشنايي با پنج رويکرد حل تعارض بين زوج هاي جوان
مي گويند دو تا آدم اگر زير يک سقف زندگي کنند و دعوايشان نشود، بايد به يک چيزي در رابطه آنها شک کرد. باز هم مي گويند، اين دعواها و دلخوري ها اگر بيشتر از يک پنجم روزهاي خوب يک زوج باشد، وضعيت کمي به قرمز نزديک شده است.
اما براي حل و رفع اين تعارض ها راه و رسمش چيست؟ اينها راه هاي درست و غلطي هستند که بيشتر امتحانشان مي کنيم. هر سبک تعارض هم شامل دو هدف تا حدودي متناقض است؛ نگراني براي خود ونگراني براي ديگري. نگراني براي خود به وسيله ميزان پرخاشگري فرد اندازه گيري مي شود و نگراني براي ديگري را از روي ميزان مشارکت مي شود فهميد. اين مدل حل تعارض پنج سبک را مشخص مي کند؛ سبک رقابتي، سبک مشارکتي، سبک توافقي، سبک اجتنابي و سبک انعطاف پذير. همه پنج سبک داراي فوايد و مضراتي هستند.

سبک رقابتي
 

افرادي که از سبک رقابتي حل تعارض استفاده مي کنند، تمايل به پرخاشگري و عدم مشارکت دارند و منافع خودشان را به هزينه ديگري دنبال مي کنند. افراد داراي اين سبک با مقابله مستقيم و تلاش براي «برنده شدن» بدون انطباق اهداف و آرزوهايشان با اهداف و آرزوهاي ديگران کسب قدرت مي کنند. براي اين افراد زندگي ميدان کارزار است. آنها را با اين عبارات مي توان شناخت: «به محض اينکه در يک بحث پرهيجان افتادم، توقف آن برايم دشوار است. من برانگيختگي و تهيج جنگ هاي کلامي را دوست دارم». يک سبک رقابتي معمولاً براي رشد و پرورش صميميت سازنده نيست.

سبک مشارکتي
 

افرادي که داراي اين سبک حل تعارضند، براي رسيدن به اهدافشان بسيار قاطع عمل مي کنند اما ميزان نگراني آنها براي ديگران هم زياد است. اين افراد با اين جملات شناخته مي شوند: «هنگامي که با فردي دچار تعارض مي شوم، تلاش مي کنم که به طور خلاق براي يافتن گزينه هاي جديد با او کار کنم» يا «هم دوست دارم خودم را نشان دهم و هم دوست دارم با ديگران همکاري کنم». مشارکت جويان ممکن است به خاطر روابط از پا در آيند زيرا انرژي زيادي براي حل تعارض مي گذارند. مشکل ديگر اين است که مشارکت جويان خوب افراد توانمندي هستند و گاهي از اين توانمندي شان براي بازي دادن ديگران استفاده مي کنند.

سبک توافقي
 

افرادي که از اين سبک استفاده مي کنند (اين افراد در نقطه ميانه پرخاشگري و مشارکت قرار دارند) با اين عبارت شناخته مي شوند «تو هم بايد به سهم خودت قانع باشي» يا «هنگامي که اختلاف نظر وجود دارد، هر دو بايد بخشي از ضرر را متحمل شويد و سهم خود را بپردازيد». سبک توافقي از سبک اجتنابي صريح تر است اما به اندازه سبک مشارکتي منجر به حل مسائل نمي شود. سبک توافقي نسبت به سبک مشارکتي، کمتر وقت گير است و گزينه تساوي را براي هر دو نفر تشويق مي کند. نقطه ضعف سبک توافقي اين است که براي حل تعارض فرمول هاي ساده اي ارائه مي دهد که ممکن است بهترين راه حل براي همه مشکلات نباشد.

سبک اجتنابي
 

رفتارمنفعلانه و غير صريح مشخصه سبک اجتنابي در حل تعارض است. اجتناب کنندگان نه پيگير نگراني هاي خود و نه پيگير نگراني هاي ديگران هستند. آنها از زير بار مسأله با تغيير موضوع يا کناره گيري از آن شانه خالي مي کنند. سبک اجتنابي داراي فوايد معيني است، به اجتناب گر فرصت مي دهد تا درباره اينکه آيا چيز خوبي از ادامه بحث بيرون مي آيد يا اينکه آيا ديگري مي تواند موقعيت را بهتر اداره کند، بينديشد. اين سبک داراي مضراتي هم هست که از اين قرارند: اين پيام را مي رساند که اجتناب گر به اندازه کافي به مقابله با مشکل اهميتي نمي دهد؛ مشکل را زير خاکستر پنهان مي کند و اين عقده را تقويت مي کند که تعارض بد است و بايد به هر قيمتي که شده از آن امتناع کرد. سبک اجتنابي معمولاً موقعيت را براي تعارض بيشتر تسهيل مي کند.

سبک انعطاف پذير
 

رفتار غير صريح و مشارکتي مشخص کننده اين سبک است. افراد داراي اين سبک نگراني هاي شخصي شان را جهت ارضاي خواسته ها و نيازهاي ديگران کنار مي گذارند. اين افراد به تعارض با تسليم شدن و منطقي بودن پاسخ مي گويند که هر دو سودمند است اما تنها زماني که خود اين فرد اشتباه کند (زيرا او مي تواند اشتباه خودش را متذکر شود ولي اگر ديگري در اشتباه باشد صراحت کافي جهت ابراز آن را ندارد). همچنين اين سبک در يک موقعيت زيان آور پيامدهاي زيانبار احتمالي را به حداقل مي رساند. مضراتي هم براي اين سبک وجود دارد؛ اين سبک گزينه هاي خلاق را کاهش مي دهد زيرا هم گفت و گوي حقيقي را قرباني مي کند و هم ممکن است باعث رنجش، آزردگي و آرزوي تساوي شود.
هيچ يک از سبک هاي حل تعارض به طور طبيعي بر ديگري برتري ندارد. هر يک در موقعيت هاي معين و نزد افراد مختلف داراي فوايد و مضراتي است. به طور آشکار هيچ راه ساده و سهلي جهت حل تعارضات انساني وجود ندارد. با هر موقعيت بايد با رويکردي محتاط و مآل انديشانه برخورد کرد. افراد داراي تعارض بايد به بسياري از عوامل توجه کنند که شامل شخصيت افراد درگير، ارزش هاي بحث و سطح سرمايه گذاري هر فرد براي تداوم رابطه است.
منبع: هفته نامه همشهري جوان،شماره 263