طرح مسأله و ضروت بحث
خواستگاری مرحلهای حساس و مهم در زندگی هر فرد است که تعیینکننده مسیر آینده رابطه عاطفی و خانوادگی وی میباشد. در این فرآیند، شناخت دقیق و جامع از یکدیگر امری ضروری است که میتواند از طریق مصاحبههای مؤثر حاصل شود.این مصاحبهها به منظور کسب آگاهی درباره شخصیت، باورها، ارزشها و گذشته فرد مورد نظر انجام میشوند. در این راستا، قوانین و قواعد خاصی وجود دارد که میتواند کیفیت و نتیجه این مصاحبهها را بهبود بخشد.
از جمله این قواعد میتوان به شکل و زمان برگزاری، نحوه انجام گفتگو و موضعگیری خانوادهها اشاره کرد. در این مقاله سعی خواهیم کرد با بررسی جامع قواعد انجام مصاحبه خواستگاری، راهکارهایی برای بهبود فرآیند شناخت و انتخاب درست ارایه دهیم.
این نوشتار، به بررسی قواعد اصلی و شیوههای مؤثر انجام مصاحبه خواستگاری میپردازد. با تأکید بر اهمیت شناخت صحیح و دقیق در تصمیمگیریهای مربوط به ازدواج، اطلاعاتی درباره نحوه برگزاری مصاحبهها، زمان و مکان مناسب آنها، محتوای لازم برای گفتگو و روشهای ارزیابی صحت اطلاعات ارائه میشود.
هدف از ارایه این مقاله، کمک به افرادی است که به دنبال بهبود کیفیت مصاحبههای خواستگاری خود و کسب شناختی جامع از طرف مقابل هستند.
قواعد اصلی شیوه انجام مصاحبه خواستگاری
* شکل انجام مصاحبه
این مصاحبه باید حضوری، در جریان خواستگاری رسمی و منحصر به حضور دختر و پسر باشد و گفتگو بدون واسطه انجام شود.* زمان مصاحبه
محدودیت زمانی یا تعداد جلسات گفتگو برای انجام آن وضع نشود، بلکه ملاک زمان و دفعات گفتگو، دستیابی به شناخت کامل است، هر قدر که طول بکشد و هر تعداد نوبت گفتگویی که لازم باشد باید طی شود.* مکان مصاحبه
گفتگوها در منزل خانواده دختر صورت بگیرد، چنانچه به هر دلیلی شرایط آن فراهم نبود، با اطلاع خانوادهها در مکان امن دیگری برگزار شود.* موضع اولیه والدین
موضع خانوادهها برای پیگیری مصاحبهها مساعد باشد. یعنی قبل از مصاحبه، نظر مثبت و همراهی خانوادهها برای پیشرفت خواستگاری گرفته شود تا با مانع مخالفت آنها مواجه نشود.این طور نباشد که دختر و پسر مصاحبه مفصلی را طی کنند و به تطابق با یکدیگر دست پیدا کنند و سپس مواجه با مخالفت خانوادهها بر پایه مسألهای مثل مهریه گردند.
* شروع کننده مصاحبه
مهم نیست شروع کننده پسر باشد یا دختر، مهم این است ۳ محور اصلی این مصاحبه به کمال طی شود.یعنی چنانچه یک طرف این گفتگو بیخبر از این سیر مصاحبه میباشد، به شکلی به روش مذکور هدایت شود.
* سیر مصاحبه
انجام مصاحبه قدم به قدم باشد. یعنی در هر موضوع از محورهای گفتگو، هم دختر و هم پسر، معرفی خود را ارائه کنند و سپس به موضوع دیگری وارد شوند. یعنی مصاحبه، پایاپای هم طی شود.به طور مثال از محور اول که شناسایی دادن و شناسایی گرفتن در رابطه با خود میباشد و اولین جزء آن ارائه توضیحات درباره «شکلگیری گذشته تا اکنون» است، پسر یا دختر، بعد از بیان این سابقه خود توضیح را تمام کند و از مخاطب خود بخواهد او نیز توضیحاتش را در این موضوع ارائه کند. یعنی بگوید من درباره شکلگیری خود از گذشته تا اکنون همه آن چیزهایی که در شناخت شما مؤثر بود را بیان کردم و منتظرم توضیحات شما را درباره شکلگیریتان از گذشته تا اکنون بشنوم. بعد از دریافت کافی از این موضوع وارد موضوع بعدی شوند.
- محاسن این شیوه:
اولا مانع از رونوشتگیری مخاطب از سخنان فرد میشود.
ثانیا دریافت اطلاعات را منحصر به ارائه آن میکند.
ثالثا چنانچه فرد قصد مخفی کردن یا پرهیز از گفتگو درباره خودش را داشته باشد، قصدش مشخص میشود.
* سؤالات لازم حین مصاحبه
چنانچه توضیحات ارائه شده از ناحیه مخاطب کافی نبود، باید توضیح دهم که معرفی شما شناخت کافی را در این موضوع به من نداد و نیاز به دریافت توضیحات بیشتر و مشخصتری را دارم.همچنین لازم است از مخاطب خود بپرسم آیا ارائه اطلاعات من در موضوع مورد نظر، وی را به دریافت لازم رهنمون کرد یا نیاز به شرح بیشتری است.
* توضیحات آشکارساز
از هرگونه تحلیل و تفسیر از اطلاعات مخاطب پرهیز کنم و چنانچه به دریافت خود از توضیحات وی تردید داشتم، لازم است تردید خود را مطرح کرده و بخواهم توضیحات آشکارسازتری را اضافه کند.مثلاً بگویم در خصوص میزان تقیدتان به احکام دینی، متوجه اهمیت و اصرارتان به خواندن همه اوقات نماز نشدم، لطفاً بیشتر برای من توضیح دهید.
یعنی این طور نباشد که وقتی از حضورش در مسجد برای اقامه نماز مغرب آگاه شدم، قضاوت کنم که نمازهای صبحش را هم مرتب بجا میآورد.
* زمان اتمام مصاحبه
پیشبرد و پیگیری مصاحبه تا سطح دستیابی به تصمیم و انتخاب است. چنانچه در مسیر مصاحبه به این شناخت قطعی رسیدم که مخاطب گزینه مورد انتخاب من نیست، ضرورتی برای تکمیل یا ادامه مصاحبه وجود ندارد.* موضعگیری به مصاحبه
در حین توضیح، از سوال و پیگیری مخاطب و موضعش به توضیحاتم اجتناب کنم و خود نیز در بین و پس از توضیحات وی از ارائه دیدگاه خود پرهیز نمایم.مثلاً نگویم من فلان روحیه را دارم آیا شما تأیید میکنید و میپسندید. یا نگویم من این روحیه شما را قبول ندارم.
به عبارتی دیگر مصاحبه جای مباحثه و ایجاد تغییر در مخاطب من نیست، بلکه فرصت شناخت جامع و مفصل من از آن چیزی است که وی میباشد و قصد انجام زندگی بر محور آن را دارد.
راستیآزمایی مصاحبه
ممکن است این سوال برای شما ایجاد شود که از کجا متوجه شویم مخاطب ما در ارائه اطلاعاتش صادق است یا نه، و اصولا قصد ارایه اطلاعاتش را دارد یا مشغول پنهانسازی آن است؟محتوا و شیوه انجام این مصاحبه علاوه بر اینکه چنین نیت و قصدی را در من و مخاطبم مانع میشود، فایده و سود پنهانکاری را به هزینه و زحمت آن تبدیل میکند.
یعنی هر اطلاعاتی که در این مصاحبه مخفی یا وارونه شود، عامل فشاری بر صاحب آن و ابزار احاطه در دست مخاطب آن است.
یعنی از آنجایی که همه اطلاعات مربوط به فرد و مخاطب در این مصاحبه مورد طرح و توضیح قرار میگیرد، کسی نمیتواند بگوید من این ویژگی را داشتم، شما نپرسیدی.
یا مدعی شود اگر در موقع خواستگاری پرسیده بودی، میگفتم. یا ادعا کند من قصد گفتنش را داشتم ولی شما متوجه موضوعات دیگر شدی.
علاوه بر این، نوع ارائه یا واکنش مخاطب میتواند قصد و نیت فرد را مشخص کند. به عبارت دیگر چنانچه مخاطب یکی از وضعیتهای زیر را داشت، پیداست انتخابش بیرون از قاعده کسب شناخت است و با هدف و منظور دیگری انتخابش را پیشاپیش کرده است و مراقب است نظر مخاطبش را جذب و جلب کند:
* علائم شناسایی توضیحات غیرواقعی در مصاحبه
- بیمیلی به ارائه اطلاعاتکسی که اصراری به ارائه و دریافت اطلاعات ندارد و به جای آن مدام جویای اخذ نظر مثبت مخاطب است.
- یک سویه بودن اطلاعات
اطلاعات داده شدهاش همگی مثبت و مساعد هستند. به خصوص در قسمت معایب، هیچ عیبی را گزارش نمیکند.
- پرهیز از ورود به جزئیات
کسی که از وارد شدن به جزییات و تفصیل اطلاعات خود اجتناب کرده و به کلیگویی یا توضیحات مبهم و غیرشفافی که قابلیت برداشت دو و چندسویه داشته باشد متوسل میشود.
یا به جای اطلاعات روشن و واضح، به دنبال بزککردن و جلوهدادن زیبا از اطلاعات خویش است و از بیان دیدگاهها و مواضع قاطع خود در تشریح خویش پرهیز میکند.
- ایجاد انحراف در مسیر مصاحبه
کسی که به جای پرداختن و اصرار داشتن به سیر مصاحبه و تکمیل آن، به مسیر انحرافی عرضه ارادت و عاطفه خود مشغول میشود و به نوعی به دنبال آن است که با تأثیر عاطفی و احساسی تصمیمگیری ناشی از ارائه و دریافت اطلاعات را مختل کند.
ملاحظات ضروری در سیر مصاحبه
* نائل آمدن به شناخت کافی
هیچ تردید، شبهه، ابهام، آیا و اگری در سیر مصاحبه باقی نماند و همه ارایهها و دریافتها به تشخیص و آگاهی قطعی منجر شود.* عرضه سوالات و ابهامهای احتمالی به کارشناس
چنانچه در سیر مصاحبه از مشخصاتی مثل برخی بیماریها اطلاعاتی دریافت شد که از پیشآگهی و آثار آن بیخبرم، عرضه نتایج حاصل شده به کارشناس مرتبط با آن ضروری است.مثلا اگر فرد بر حساسیت به نظم و تأکید بر آن گزارش داد، احتمال اختلال وسواس وجود دارد که ممکن است خود فرد از تشخیص این اختلال عاجز بوده یا من از آثار آن بیخبر باشم.
در این موارد ضروری است بررسی جداگانهای از علامت ذکر شده نزد مشاور مجرب یا روانپزشک قابلی صورت بگیرد.
* توسل به نظر تکمیلی کارشناس
بهرهمندی از نظرهای تکمیلی و کارشناسانه مشاور مجربی که آگاهی بر ارزیابی و تشخیص تناسبها دارد، بعد از انجام این مصاحبه مفید است و حتما لازم است نتایج مصاحبه به اطلاع وی رسانده شود.لازم به توضیح است که بررسیهای روانشناختی به قسمت کوچکی از مسایل مربوط به وضعیت شخصیتی فرد و اختلالات محتمل اشراف میدهد و به معنی راهی برای سنجش تناسب جهت تأسیس زندگی مشترک بین دو فرد نیست.
* انجام مصاحبههای تکمیلی
انجام مصاحبههای تکمیلی بین خانواده دختر با خواستگار، یا خانواده پسر با والدین و اعضاء درجه اول خانواده دختر در کسب اطلاعات و آگاهی های مرتبط با مخاطب مفید است. به خصوص اگر بین اطلاعات ارایه شده مخاطب و مشخصات و ویژگیهای داده شده از ناحیه بستگان وی اختلاف مشاهده شود.تأیید و همراهی اطلاعات نیز در اطمینانبخشی و آرامش در انتخاب بسیار مؤثر است.
* اجتناب از انتظار نابجا
باید توجه داشت که قرار نیست بین معرفیهای داده شده و دریافت شده تناسب کامل و یکسانی پیدا شود، بلکه هدف آن است تا با شناخت و دریافت مفصل و کامل اطلاعات مشخص شود آیا میل، انگیزه، قصد همسری و انتخاب همراهی با چنین فرد و اطلاعات مربوط به وی را داریم؟ همچنین بتوانیم با فکر و خیالی مطمئن و آسوده وارد حیطه تصمیمگیری شویم.* توجه به وضع موجود بهجای نگاه آرمانی
اطلاعاتی قابل اعتنا برای تصمیمگیری هستند که از وضع موجود فرد خبر میدهند و باید مراقب بود آرمان و آمال و تصمیمات آتی اگرچه مهم و قابل اعتنا هستند و آگاهی از آنها جزء دادوستد اطلاعات محسوب میشود، و در محور دوم که تبیین چراییها و چگونگیهای فرد میباشد جا میگیرد، ولی امید به انجام آنها نباید ملاک گزینش و انتخاب باشد.به عبارت دیگر بر حسب وضع موجود فرد تصمیم بگیریم، نه بر میزان وضع مطلوبی که تصویرسازی میکند.
به طور مثال اگر میخواهم با پسری ازدواج کنم که مدرک تحصیلی وی دیپلم است ولی میل و تصمیم تا ارتقاء مقاطع تحصیلی دکتری تخصصی رشته مشخصی را آرزو و آرمان خود قرار داده است، من به اندازه دیپلم وی تصمیم بگیرم نه آن میل و قصدی که دارد.
جمعبندی و نتیجهگیری
مصاحبه خواستگاری فرایندی پیچیده و حساس است که نیازمند دقت، صداقت و آگاهی از قواعد صحیح برگزاری است. شناخت کامل و درست از طرفین میتواند از بروز مشکلات و نارضایتیهای آینده جلوگیری کند.با رعایت اصولی چون برگزاری جلسات حضوری، عدم محدودیت در زمان و تعداد جلسات، انتخاب مکان مناسب و کسب نظر مثبت خانوادهها، کیفیت و عمق این بررسیها به طرز قابل توجهی افزایش مییابد.
همچنین، سیر منطقی و ساختارمند مصاحبه به طرفین این امکان را میدهد که به شناختی عمیقتر از یکدیگر برسند و در نهایت بر اساس واقعیات موجود، تصمیمات صحیحی اتخاذ کنند.
در نهایت، باید به یاد داشت که شناخت از رفتارها و ویژگیهای فردی باید بر پایه واقعیتها بنا شود و آرزوها و امیدها نباید جایگزین آن شوند. با بهکارگیری این قواعد و نکات، افراد میتوانند از گرفتاریهای ناشی از عدم شناخت کافی در زندگی مشترک آینده خود جلوگیری کنند و به انتخابی آگاهانه و مطمئن دست یابند.
منبع:
کتاب ازدواج (کتاب اول: تاسیس)، دکتر حمید حبشی، نشر معارف، چاپ ششم، 1403 ش، صص 295-288.تهیه و تنظیم: تحریریه راسخون
.jpg)
.jpg "چگونه رسوب آب را از بین ببریم؟")