نگاهی به وضعیت شبکه‌های اجتماعی در دنیای اینترنت

موسسه تحقیقاتی «نیلسون»در گزارش سالانه خود آخرین وضعیت سایت های شبکه اجتماعی در دنیای اینترنت را بررسی کرده است. در این گزارش استفاده کاربران از اینترنت در کشورهای ایالات متحده امریکا، برزیل، انگلستان، فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، سوئیس و استرالیا مورد توجه قرار گرفته. آنچه در ادامه می آید نگاهی به این گزارش سالانه است :
شبکه های اجتماعی، پدیده وب سال 2008، از نظر استقبال کاربران اینترنتی بودند. دو سوم ازجمعیت کاربران اینترنت در کشورهای مورد بررسی، بازدید کننده شبکه های اجتماعی یا وبلاگ هستند. در این گزارش در برخی بخش ها سایت های شبکه اجتماعی و وبلاگ ها به دلیل مشابهت در کنار هم قرار گرفته اند و با عنوان Member Communties از آنان یاد شده است. استفاده از سایت های شبکه اجتماعی و وبلاگ ها در اینترنت رشد داشته و به چهارمین مورد استفاده کاربران تبدیل شده است.
در بین شبکه های اجتماعی محبوب ازقبیل مای اسپیس، اورکات، فیس‌بوک و ببو رشد استفاده از فیس‌بوک بیشتر از سایر رقبا بوده است. استفاده از این سایت های شبکه اجتماعی در کشورهای مختلف با ترکیب متفاوتی همراه بوده است. در حدود نیمی از کشورهای مورد بررسی فیس‌بوک صدر نشین جدول شبکه های اجتماعی بوده و در برخی دیگر سایر رقبا هنوز از فیس‌بوک جلوتر هستند. رشد استفاده از «اینترنت همراه» که در گسترش کاربران شبکه های اجتماعی نقش داشته و تحولات بازار تبلیغات آنلاین در این نوع سایت ها هم از دیگر موضوعاتی است که در این گزارش به آنها پرداخته شده است.

وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی؛ چهارمین فعالیت محبوب اینترنتی

وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی در فاصله سال 2007 تا 2008 با رشد پنج درصدی از رتبه پنجم محبوب ترین بخش های اینترنت به رتبه چهارم رسیده اند. جست و جوی اینترنتی همچنان با حدود 86 درصد استفاده کاربران، محبوب ترین فعالیت اینترنتی است. بعد از جستجو، اجتماعات و پورتال های عمومی با 85 درصد و استفاده از نرم افزارها با 73 درصد، دومین و سومین بخش محبوب کاربران در اینترنت هستند. استفاده از ایمیل هم که سال 2007 چهارمین فعالیت محبوب اینترنتی بود با یک پله سقوط به رده پنجم رفته تا با 65 درصد استفاده بعد از شبکه های اجتماعی قرار بگیرد. استفاده از همه این بخش های پنج گانه اصلی سیر صعودی داشته، ولی رشد استفاده از وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی قابل توجه و بیشتر از سایر فعالیتها بوده است.

آلمان، بیشترین رشد استفاده از شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها

استفاده از شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها در کشورهای مورد بررسی با رشدی حدود پنج درصدی از 61 درصد به 67 درصد رسیده است. اما میزان این رشد در کشورهای مختلف متفاوت است. آلمان با 12 درصد، انگلستان با 10 درصد و ایتالیا و اسپانیا با همین حدود بیشترین رشد استفاده از این سایت ها را داشته اند. در میان کشورهای بررسی شده، کاربران برزیل همچنان صدر نشین استفاده از شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها هستند و بیش از 80 درصدشان از شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها استفاده می کنند. بعد از برزیل به ترتیب اسپانیا، ایتالیا، ژاپن، انگلستان، ایالات متحده امریکا، فرانسه و استرالیا بیشترین کاربران را دارند و آلمان و سوئد با 51 درصد در انتهای جدول قرار گرفته اند.

رشد 566 درصدی فیس‌بوک در زمان صرف وقت در اینترنت

زمانی که کاربران در اینترنت به شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها اختصاص می دهند در فاصله یک سال رشد 63 درصدی داشته و به 45 میلیارد دقیقه رسیده است. این در حالی است که زمانی که به کل اینترنت اختصاص داده شده است رشد 18 درصدی داشته و از این روی رشد شبکه های اجتماعی سه برابر کل اینترنت بوده است.
در بین شبکه های اجتماعی اما استفاده از فیس‌بوک صعود خیره کننده ای داشته و زمان استفاده از آن 566 درصد رشد داشته است. زمان استفاده از فیس‌بوک در حوزه مورد مطالعه حدود شش برابر شده و از سه میلیارد دقیقه به 20 میلیارد دقیقه رسیده است.

سهم شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها از کل اینترنت

به خاطر رشد قابل توجه استفاده از شبکه های اجتماعی، این سایت ها سهم قابل توجهی از کل زمان صرف شده در اینترنت را به دست آورده اند. در حالی که این سهم در سال 2007 حدود شش درصد بوده، در سال 2008 به حدود نه درصد رسیده و رشد 38 درصدی داشته است. در بین کشورهای بررسی شده سوئیس با 207 درصد و آلمان با 140 درصد بیشترین رشد در زمان صرف شده برای استفاده از شبکه های اجتماعی را داشته اند. برزیل با تغییر منفی شش درصد نسبت به سال قبل تر روندی معکوس را طی کرده ولی همچنان با 23 درصد صدر نشین جدول زمان صرف شده به وسیله کاربران برای سایت های شبکه اجتماعی است.

بیشترین کاربران فیس‌بوک؛ 35 تا 49 ساله ها

ترکیب سنی استفاده کنندگان ازفیس‌بوک در سال های اخیر به میزان قابل توجهی تغییر کرده است. در حالی که فیس‌بوک در ابتدا در محیطی دانشگاهی و برای استفاده دانشجویان راه اندازی شد و کاربران اولیه آن اکثرا جوان بودند، به تدریج مخاطبان آن گسترده تر شد و تعداد کاربران مسن تر در این شبکه اجتماعی افزایش پیدا کرد.
در حال حاضر 35 تا 49 ساله ها با جمعیت حدود 24 میلیون نفر بیشترین کاربران فیس‌بوک را تشکیل می دهند. بعد از آن 18 تا 34 ساله ها قرار دارند و حدود 23 میلیون نفر از اعضای فیس‌بوک هستند. 50 تا 64 ساله ها هم با حدود 14 میلیون سومین گروه سنی محسوب می شوند.
در حالی که تعداد کاربران 50 سال به بالای فیس‌بوک حدود 17 میلیون نفر است، کاربران زیر 18 سال این شبکه اجتماعی تنها حدود هفت میلیون نفر هستند که این نشان دهنده ترکیب جمعیتی نسبتا مسن این شبکه اجتماعی است.

افزایش ورود کاربران مسن به شبکه های اجتماعی

تغییر در ترکیب جمعیتی نه فقط در فیس‌بوک، بلکه در کل فضای شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها اتفاق افتاده است. این تغییر ترکیب جمعیتی از طریق مقایسه میزان رشد کاربران هر گروه سنی به خوبی قابل مشاهده است. این سایت ها در فاصله سال 2007 تا 2008 شاهد کاهش رشد استفاده کاربران زیر 35 سال و افزایش استفاده کاربران بالای 35 سال بوده اند.
میزان استفاده از کاربران زیر 18 سال سیر نزولی داشته و 9 درصد افت کرده است، همینطور استفاده کاربران 18 تا 35 سال هم با یک درصد کاهش همراه بوده است. این در حالی است که کاربران 35 تا 49 سال با دو درصد، 50 تا 65 سال با چهار درصد و کاربران بالای 65 سال به هفت درصد رشد سیر صعودی داشته اند. شناخت این تغییرات در ترکیب جمعیتی شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها، به بازاریابان و آگهی دهندگان اینترنتی برای پیدا کردن بهتر مخاطب هدف کمک کرده است.

فیس‌بوک اول در تعداد کاربر، ولی نه جذب آگهی

هر چند استفاده از فیس‌بوک در یکی- دو سال اخیر رشد خیره کننده ای داشته و این سایت توانسته به صدر جدول شبکه های اجتماعی از نظر تعداد کاربر برسد ولی در زمینه جذب آگهی و کسب درآمد به همین میزان موفق نبوده است.
مقایسه سه شبکه اجتماعی فیس‌بوک، مای اسپیس و ببو در زمینه های مختلف وضعیت آنها را در زمینه موفقیت در تبلیغات نشان می دهد. میانگین تعداد بازدید در ماه در سایت فیس‌بوک به تنهایی به اندازه مجموع بازدید از سایت های مای اسپیس و ببو است. اما از نظر میزان تعداد آگهی دهندگان و کمپین های تبلیغاتی به ترتیب مای اسپیس، ببو و فیس‌بوک رتبه های اول تا سوم را دارند.
بدین ترتیب مشاهده می شود که فیس‌بوک علی رغم موقعیت بالقوه بهتر برای جذب آگهی و کسب درآمد در این زمینه رقابت را به دو رقیب دیگرش باخته است. در حالی که درآمد فیس‌بوک در این زمینه در سال 2008 حدود 300 میلیون دلار تخمین زده می شود، در آمد مای اسپیس را حدود یک میلیارد دلار تخمین می زنند که بالغ بر سه برابر درآمد فیس‌بوک است.
تمرکز مای اسپیس بر روی مخاطبان جوان و نوجوان در این زمینه تاثیر گذار بوده است چرا که این مخاطبان بازار مناسب تری برای تبلیغ و فروش محصولات سرگرم کننده در حوزه هایی از قبیل موسیقی فراهم می کنند. در واقع مای اسپیس و ببو با تمرکز بر محتوای سرگرم کننده توانسته اند به سمت کسب در آمد بیشتر قدم بردارند و از دیگر رقیب شان یعنی فیس‌بوک جلو بزنند.

 

فیس‌بوک به جای مای اسپیس در صدر جدول

رشد 168 درصدی فیس‌بوک در فاصله سال 2007 تا 2008 در زمینه تعداد بازدید کننده باعث شد این شبکه اجتماعی با پشت سر گذاشتن مای اسپیس به صدر نشین جدول شبکه های اجتماعی تبدیل شود. در همین زمان مای اسپیس سیر نزولی را طی کرده و تعداد بازدید کنندگانش کاهش سه درصدی داشته است.
در بین سایر شبکه های اجتماعی لینکدین هم با 137 درصد افزایش، رشد تعداد بازدید کننده قابل توجهی داشته و در بین سایت های شبکه اجتماعی به جایگاه مناسبی دست پیدا کرده است.

فیس‌بوک در نیمی از کشورها اول است

از بین کشورهای بررسی شده فیس‌بوک در استرالیا، اسپانیا، سوئیس، فرانسه، انگلستان و ایتالیا محبوب ترین شبکه اجتماعی است. در بین این شش کشور در سه کشور، یک شبکه اجتماعی محلی در بین سه سایت اول حضور دارد. در استرالیا به ترتیب فیس‌بوک، مای اسپیس و ببو؛ در سوئیس به ترتیب فیس‌بوک، نت لاگ و مای اسپیس و در ایتالیا به ترتیب فیس‌بوک، مای اسپیس و نت لاگ شبکه های اجتماعی اول و سوم هستند.
در اسپانیا در حالی که فیس‌بوک اول و مای اسپیس سوم است، شبکه های اجتماعی توئنتی که یک سایت محلی اسپانیولی زبان است در رده دوم قرار گرفته. در فرانسه هم فیس‌بوک در رتبه اول و مای اسپیس در رده سوم قرار دارد ولی رتبه دوم در اختیار یک شبکه اجتماعی محلی فرانسوی زبان است.

فیس‌بوک در نیمی از کشورها اول نیست

اما گروه دوم کشورهای مورد بررسی که در آنها فیس‌بوک محبوب ترین شبکه اجتماعی نیست همراهی کمتری با جریان جهانی استفاده از شبکه های اجتماعی داشته اند و استفاده از شبکه های اجتماعی محلی در آنها پر رنگ تر است. در چین و ژاپن هر سه شبکه اجتماعی اول از نظر محبوبیت، محلی هستند و اثری از شبکه های اجتماعی امریکایی و انگلیسی زبان دیده نمی شود.
در آلمان هم دو شبکه اجتماعی اول و دوم محلی هستند و مای اسپیس در رده سوم قرار دارد. در برزیل اگر چه هیچ کدام از سه شبکه اجتماعی اول محلی نیستند و انگلیسی زبان هستند ولی کاربران این کشور همنوایی کمی با کاربران جهانی داشته اند. اورکات، سومیکو و مای اسپیس سه شبکه اجتماعی اول در برزیل محسوب می شوند. فیس بوک که در اغلب کشورهای دنیا از جمله شبکه های اجتماعی محبوب به حساب می آید در این کشور جایگاهی ندارد و تنها حدود دو درصد کاربران آنلاین برزیلی مشاهده کننده فیس‌بوک هستند. اورکات که از زمان راه اندازی محبوب ترین شبکه اجتماعی در برزیل بود هنوز توانسته جایگاه خود را در این کشور حفظ کند. اورکات در برزیل محبوب ترین شبکه اجتماعی و سومین سایت محبوب است.

 

رشد استفاده از فیس‌بوک در همه کشورها

فیس‌بوک اگر چه در همه کشورها محبوب ترین شبکه اجتماعی نیست ولی در فاصله سال 2007 تا 2008 استفاده از آن در همه کشورهای مورد مطالعه رشد داشته است. میانگین این رشد در کشورهای مورد بررسی 30 درصد بوده است. انگلستان با 47 درصد، ایتالیا با 44 درصد، استرلیا با 38 درصد، ایالات متحده امریکا با 33 درصد، فرانسه 29 درصد، اسپانیا با 28 درصد و سوئیس با 27 درصد بیشترین رشد را داشته اند.
استفاده از فیس‌بوک در سه کشور آلمان، برزیل و ژاپن هم رشد داشته هر چند این رشد قابل توجه نبوده است. شش درصد در آلمان، دو درصد در برزیل و نیم درصد در ژاپن میزان رشد فیس بوک در فاصله سال 2007 تا 2008 بوده است. همانطور که اشاره شد آلمان و ژاپن از جمله کشورهایی هستند که در آن کاربران به شبکه های اجتماعی محلی توجه بیشتری دارند و در برزیل هم کاربران هنوز استفاده از اورکارت را به فیس‌بوک ترجیح می دهند.

موسیقی؛ تفاوت اصلی استفاده از فیس‌بوک و مای اسپیس

تفاوت استفاده از شبکه های اجتماعی به خصوص فیس‌بوک و مای اسپیس دو رقیب اصلی بر اساس جنسیت، رده سنی و کاربران کشورهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت. کاربران، شبکه های اجتماعی مختلف را برای اهداف خاصی به کار می گیرند و از این منظر هم می توان به تفاوت های بین این سایت ها پی برد. برخی از شبکه های اجتماعی در حوزه محدودی به شکل تخصصی فعالیت می کنند و از این نظر کارکردشان مشخص است ولی به کار گیری شبکه های اجتماعی عمومی هم متفاوت است.
استفاده از فیس‌بوک و مای اسپیس در هفت زمینه مختلف بررسی شده و بیشترین تفاوت این شبکه های اجتماعی در استفاده از موسیقی بوده که در مای اسپیس حدود سه برابر فیس‌بوک است. این تفاوت را می توان به تفاوت ترکیب سنی کاربران این دو سایت مرتبط دانست که به آن اشاره شد.

 

چین؛ فرهنگ متفاوت، شبکه های اجتماعی متفاوت

مطالعه لیست شبکه های اجتماعی محبوب در چین نشان می دهد که رفتار کاربران این کشور به هیچ وجه با رفتار کاربران جهانی همنوایی ندارد. شبکه های جهانی مورد اقبال کاربران جهان که اغلب مالکیت امریکایی و زبان انگلیسی دارند در این کشور محبوبیت و جایگاهی ندارند. از بین 10 سایت اول تنها نام مای اسپیس در رده پنج به چشم می خورد و دیگر شبکه های اجتماعی، سایت های محلی هستند.
استفاده از زبان چینی، فراهم کردن محیطی متناسب با فرهنگ محلی و همچنین سادگی امکان تبادلات مالی و تجاری در چین از جمله دلایلی است که باعث شده اقبال کاربران این کشور به شبکه های اجتماعی محلی بیشتر از سایت های امریکایی باشد.
همچنین فراهم آوردن زیر ساخت ها و امکانات دسترسی خاص به این سایت های محلی در چین و همکاری شبکه های اجتماعی محلی با پورتال ها برای هدایت بازدیدکنندگان چینی از جمله دیگر دلایل موفقیت محلی گرایی چینی بوده است.

منبع:ماهنامه دنیای کامپیوتر و ارتباطات؛ شماره 78
/س