آموزش ساده کمک های اولیه و درمان های اضطراری در خانه

انواع کمک‌های اولیه

فوریت‌های تهدید کننده حیات:

• احیای قلبی ـ ریوی (CPR)
• کنترل خونریزی‌های شدید
• کمک‌های اولیه در هنگام خفگی
• مدیریت حالت شوک
• کمک‌های اولیه در حمله قلبی
• اقدامات ضروری در سکته مغزی
• کمک‌های اولیه در هنگام حمله صرع

آسیب‌های فیزیکی شایع:

• کمک‌های اولیه سوختگی
• مدیریت شکستگی‌ها و دررفتگی‌ها
• کمک‌های اولیه برای کشیدگی رباط و عضله

موارد خاص و محیطی:

• کمک‌های اولیه در مسمومیت‌ها
• مدیریت واکنش‌های حساسیتی (آلرژیک)
• کمک‌های اولیه در گرمازدگی
• کمک‌های اولیه در سرمازدگی

یادگیری کمک های اولیه

حمله قلبی

نکات مهم در مصرف آسپرین:

• از دوز پایین دارو استفاده کنید
• دارو را بجوید (نه اینکه با آب بلعید)
• بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید

احیای قلبی-ریوی (CPR)

• تنفس آن‌ها متوقف شده است
• ضربان قلب آن‌ها قطع شده است

اهداف CPR 

• حفظ جریان خون
• تأمین اکسیژن مورد نیاز بدن
• پیشگیری از آسیب‌های مغزی و عصبی

مراحل آماده‌سازی:

روش اجرای CPR

نحوه تنفس مصنوعی:

• بستن بینی مصدوم با دو انگشت
• قرار دادن دهان روی دهان مصدوم
• دمیدن آرام هوا به مدت یک ثانیه
• مشاهده واکنش مصدوم

استفاده از دستگاه شوک خودکار (در صورت موجود بودن)

وضعیت ریکاوری

مراحل قرار دادن در وضعیت ریکاوری:

هدف از انجام احیای قلبی-ریوی

حفظ جریان خون به اندام‌های حیاتی

بازیابی عملکرد طبیعی قلب و ریه

افزایش شانس بقا تا رسیدن کمک‌های تخصصی

کمک‌های اولیه برای مدیریت خون‌ریزی

انواع خون‌ریزی

• خون‌ریزی خارجی: قابل مشاهده و ناشی از زخم‌های سطحی
• خون‌ریزی داخلی: خطرناک‌تر و نیازمند اقدامات تخصصی

روش‌های کنترل خون‌ریزی خارجی

خون‌ریزی بینی

• مصدوم را نشسته و به جلو خم کنید
• با دو انگشت پره‌های بینی را به مدت ۵ دقیقه فشار دهید
• در صورت تداوم خون‌ریزی بیش از ۲۰ دقیقه، کمک پزشکی دریافت کنید

خون‌ریزی داخلی

انواع:

علائم هشداردهنده:

• درد و التهاب در ناحیه آسیب
• تهوع و استفراغ
• پوست رنگ‌پریده، سرد و مرطوب
• تنفس سریع و سطحی
• کاهش سطح هوشیاری

علائم خاص خون‌ریزی سر:

• سردرد و سرگیجه
• از دست دادن حافظه
• گیجی و تغییر سطح هوشیاری
• تهوع و استفراغ

هدف از کمک‌های اولیه در خون‌ریزی

• جلوگیری از کاهش حجم خون
• پیشگیری از شوک هموراژیک
• حفظ عملکرد ارگان‌های حیاتی
• افزایش شانس بقا تا رسیدن کمک‌های تخصصی

کمک‌های اولیه سوختگی

تعریف و درجه‌بندی سوختگی

• حرارت و گرما
• مواد شیمیایی
• الکتریسیته
• تابش شدید نور خورشید

درجه‌بندی سوختگی بر اساس عمق آسیب:

• تنها لایه بیرونی پوست آسیب می‌بیند
• قرمزی، درد خفیف و تورم

• درگیری دو لایه اول پوست
• تاول، قرمزی شدید و درد زیاد

• آسیب به تمام لایه‌های پوست و بافت زیرین
• پوست سفید یا زغالی، بی‌حسی به دلیل آسیب عصبی

اقدامات اولیه برای سوختگی

روش اجرای کمک‌های اولیه

• قرار دادن زیر آب جاری خنک به مدت ۱۰-۲۰ دقیقه
• پرهیز از استفاده از یخ

• استفاده از پانسمان استریل غیرچسبنده
• خودداری از کرم، روغن یا مواد خانگی

• خارج کردن لباس‌ها و زیورآلات اطراف ناحیه سوختگی
• مراجعه به پزشک برای سوختگی‌های شدید

هدف از کمک‌های اولیه در سوختگی

• کاهش درد و التهاب
• پیشگیری از آسیب‌های بافتی بیشتر
• جلوگیری از عفونت
• تسریع روند ترمیم بافت
• فراهم کردن شرایط برای بهبودی سریع‌تر

کمک‌های اولیه برای رفع خفگی

تعریف و تشخیص خفگی

علائم هشداردهنده خفگی:

• گرفتن گلو و سینه به طور ناخودآگاه
• ناتوانی در صحبت کردن، سرفه کردن یا نفس کشیدن
• تغییر رنگ پوست به کبودی

عوامل مؤثر در انتخاب روش کمک:

• سن فرد
• سطح هوشیاری

روش‌های رفع خفگی

مانور هایملیش برای بزرگسالان و کودکان:

روش اصلاح‌شده برای افراد چاق و زنان باردار:

• فشار به جای شکم، بر روی قفسه سینه وارد شود
• مشت خود را در نیمه پایینی استخوان جناغ قرار دهید
• فشارهای قوی به سمت داخل اعمال کنید

برای نوزادان:

• از ترکیب ضربات پشت و فشارهای قفسه سینه استفاده شود
• نوزاد را به صورت دمر روی ساعد گرفته و سر را پایین‌تر از بدن نگه دارید

اهداف کمک‌های اولیه در خفگی

• بازگشایی مسیر هوایی و برقراری تنفس طبیعی
• پیشگیری از اختناق و آسیب‌های مغزی ناشی از کم‌بود اکسیژن
• حفظ عملکرد اندام‌های حیاتی با تأمین اکسیژن مورد نیاز

کمک‌های اولیه برای شکستگی استخوان و کشیدگی رباط

اصول کلی

• تثبیت ناحیه آسیب‌دیده
• کنترل تورم و التهاب
• پیشگیری از تشدید آسیب

روش مدیریت آسیب

• از فشار مستقیم روی ناحیه شکستگی خودداری شود
• فشار در نقاط بالاتر از آسیب اعمال گردد

• استفاده از آتل برای بی‌حرکت کردن ناحیه
• شامل کردن مفاصل بالا و پایین ناحیه آسیب

• استفاده از کمپرس یخ به مدت 15-20 دقیقه
• بالا نگه داشتن عضو آسیب‌دیده نسبت به سطح قلب

• جلوگیری از جابجایی غیرضروری مصدوم
• دراز کشاندن مصدوم در صورت افت فشار خون
• بالا آوردن پاها در صورت امکان

اهداف کمک‌های اولیه

• کاهش درد و تورم
• جلوگیری از آسیب‌های ثانویه
• حفظ شرایط مصدوم تا رسیدن امداد تخصصی
• تسهیل روند درمان نهایی
• پیشگیری از عوارض بلندمدت

کمک‌های اولیه برای مدیریت شوک

شناخت شوک و علائم آن

علائم هشداردهنده:

• پوست سرد، مرطوب و رنگ‌پریده
• نبض ضعیف و سریع
• تنفس سریع و سطحی
• گیجی یا کاهش سطح هوشیاری
• تهوع و استفراغ
• احساس ضعف شدید

روش مدیریت شوک

• مصدوم را به پشت بخوابانید
• پاها را ۲۰-۳۰ سانتیمتر بالا نگه دارید
• از حرکت غیرضروری مصدوم خودداری کنید

• با پتو مصدوم را گرم نگه دارید
• از گرمایش بیش از حد جلوگیری کنید

• تنفس و ضربان قلب را کنترل کنید
• سطح هوشیاری را بررسی نمایید

• از دادن غذا یا نوشیدنی خودداری کنید
• مصدوم را تنها نگذارید

• بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید
• شرایط را برای امدادگران شرح دهید

اهداف کمک‌های اولیه در شوک

• حفظ جریان خون به اندام‌های حیاتی (مغز، قلب، کلیه‌ها)
• پیشگیری از آسیب‌های برگشت‌ناپذیر
• افزایش شانس بقا تا رسیدن کمک‌های پزشکی
• کاهش عوارض بلندمدت
• ثبات‌بخشی به وضعیت بیمار

کمک‌های اولیه در مسمومیت

شناخت و ارزیابی مسمومیت

انواع متداول مسمومیت:

• نیش حشرات (زنبور، عقرب)
• مواد شیمیایی خانگی
• داروها (مصرف بیش از حد)
• گیاهان سمی
• مواد غذایی فاسد

روش مدیریت مسمومیت

• تماس فوری با اورژانس یا مرکز کنترل مسمومیت
• ارائه اطلاعات دقیق در مورد نوع سم (در صورت امکان)

• خودداری از القای استفراغ بدون دستور پزشک
• عدم مصرف خودسرانه دارو یا پادزهر

• استفاده از کربن فعال فقط با توصیه پزشک
• پایش مداوم سطح هوشیاری و علائم حیاتی
• ثبت زمان و نحوه تماس با سم

• جمع‌آوری نمونه سم (در صورت ایمن بودن)
• تهیه لیست داروهای مصرفی مصدوم
• ثبت شرح حال دقیق از حوادث منجر به مسمومیت

اهداف کمک‌های اولیه در مسمومیت

• کاهش جذب سم در بدن
• پیشگیری از عوارض تهدیدکننده زندگی
• حفظ ثبات وضعیت بیمار تا رسیدن کمک تخصصی
• تسهیل روند درمان با ارائه اطلاعات دقیق
• کاهش مدت زمان بستری و بهبود سریع‌تر

• در موارد مسمومیت با مواد شیمیایی، از تماس پوستی خودداری کنید
• در مسمومیت‌های استنشاقی، مصدوم را به هوای آزاد انتقال دهید
• هرگز به مصدوم مسموم بدون دستور پزشک غذا یا نوشیدنی ندهید

کمک‌های اولیه در واکنش‌های آلرژیک

شناخت شوک آنافیلاکسی

علائم هشداردهنده آنافیلاکسی:

• مشکل تنفسی و احساس خفگی
• تورم زبان، گلو یا لب‌ها
• صدای خس‌خس سینه یا سرفه مداوم
• اختلال در صحبت کردن
• سرگیجه یا از دست دادن هوشیاری
• رنگ‌پریدگی و ضعف شدید (به‌ویژه در کودکان)

روش مدیریت واکنش آلرژیک

• تماس فوری با اورژانس
• شرح دقیق علائم و سابقه آلرژی

• حفظ آرامش بیمار و پایش مداوم علائم
• دور کردن بیمار از ماده آلرژیزا
• خواباندن بیمار و خودداری از راه رفتن یا ایستادن

• مصرف آنتی‌هیستامین در موارد خفیف
• تزریق اپی‌نفرین (با مشورت پزشکی) در موارد شدید

اهداف کمک‌های اولیه در آلرژی

• جلوگیری از پیشرفت واکنش آلرژیک
• حفظ راه‌های هوایی و عملکرد تنفسی
• تسریع دسترسی به مراقبت‌های تخصصی
• کاهش عوارض تهدیدکننده زندگی
• افزایش شانس بهبودی کامل

• آنافیلاکسی یک فوریت پزشکی است
• تأخیر در درمان می‌تواند کشنده باشد
• بیماران دارای سابقه آلرژی شدید باید همیشه اپی‌نفرین همراه داشته باشند

کمک‌های اولیه در سکته مغزی

شناخت سکته مغزی

علائم هشداردهنده:

• تغییر ناگهانی سطح هوشیاری
• اختلال در تکلم یا درک گفتار
• ضعف یا بی‌حسی در یک طرف بدن
• سردرد ناگهانی و شدید
• تاری دید یا اختلال بینایی
• سرگیجه و از دست دادن تعادل

روش FAST برای تشخیص سکته

 Fصورت

• از بیمار بخواهید لبخند بزند
• بررسی عدم تقارن صورت یا افتادگی یک طرف

 Aبازو

• از بیمار بخواهید هر دو بازو را بالا بیاورد
• مشاهده ضعف یا افتادن یک بازو

 S گفتار

• بررسی مشکلات تکلم یا درک گفتار

 T زمان

• در صورت مشاهده هر یک از این علائم، فوراً با اورژانس تماس بگیرید

اقدامات فوری در مواجهه با سکته مغزی

چه کارهایی انجام دهید:

چه کارهایی نکنید:

• به بیمار غذا یا نوشیدنی ندهید
• دارویی بدون تجویز پزشک تجویز نکنید
• بیمار را تنها نگذارید

اهداف کمک‌های اولیه در سکته مغزی

• کاهش آسیب مغزی به خاطر مداخله سریع
• حفظ عملکردهای حیاتی بدن
• تسریع دسترسی به درمان تخصصی
• بهبود شانس بهبودی کامل
• کاهش عوارض بلندمدت سکته

کمک‌های اولیه برای گرمازدگی

شناخت درجات گرمازدگی

گرمازدگی خفیف (Heat Exhaustion) 

• خستگی شدید و ضعف
• گرفتگی عضلات
• سرگیجه و سردرد
• رنگ‌پریدگی پوست
• تنفس سریع و ضربان قلب بالا
• تهوع و استفراغ

گرمازدگی شدید (Heat Stroke) - فوریت پزشکی

• توقف تعریق با وجود دمای بالای بدن )بالای  40°C)
• پوست خشک، داغ و قرمز
• سردرد شدید و سرگیجه
• گیجی و بی‌قراری
• نبض سریع و ضعیف
• از دست دادن هوشیاری

اقدامات فوری برای گرمازدگی

اهداف کمک‌های اولیه در گرمازدگی

• کاهش سریع دمای بدن
• جبران مایعات از دست رفته
• پیشگیری از آسیب به اندام‌های حیاتی
• تثبیت وضعیت بیمار تا رسیدن کمک تخصصی
• کاهش خطر عوارض جدی مانند نارسایی کلیه

• گرمازدگی شدید می‌تواند کشنده باشد
• در موارد کاهش هوشیاری، هرگز مایعات ندهید
• بهبودی ظاهری نباید مانع از مراجعه به پزشک شود

کمک‌های اولیه برای سرمازدگی  (Hypothermia)

شناخت سرمازدگی

علائم هشداردهنده:

• لرز غیرقابل کنترل
• پوست سرد و رنگ‌پریده
• کاهش سطح هوشیاری و واکنش‌دهی
• تنفس کند و سطحی
• ضربان قلب ضعیف و آهسته
• گیجی و رفتار غیرعادی
• خستگی مفرط و کاهش انرژی

روش مدیریت سرمازدگی

• فرد را به مکان گرم و خشک منتقل کنید
• از تماس با زمین سرد جلوگیری کنید

• لباس‌های خیس را به آرامی تعویض کنید
• از پتوهای خشک و گرم استفاده کنید

• از کمپرس گرم (نه داغ) روی گردن، سینه و کشاله ران استفاده کنید
• از قرار دادن مستقیم در معرض حرارت خودداری کنید

• فقط اگر فرد هوشیار است، نوشیدنی گرم بدون کافئین بدهید
• از دادن الکل خودداری کنید

• علائم حیاتی را کنترل کنید
• در صورت عدم هوشیاری، اقدامات CPR را آغاز کنید

اهداف کمک‌های اولیه در سرمازدگی

• بازگشت تدریجی دمای بدن به حالت طبیعی
• پیشگیری از آسیب‌های بیشتر به بافت‌ها
• حفظ راه‌های هوایی و عملکرد تنفسی
• تضمین ادامه روند درمان تا رسیدن کمک تخصصی
• کاهش خطر ایست قلبی و عوارض جدی

• گرم کردن سریع می‌تواند خطرناک باشد
• از ماساژ دادن اندام‌های آسیب‌ دیده خودداری کنید
• در موارد شدید حتماً با اورژانس تماس بگیرید

کمک‌های اولیه برای حمله صرع

شناخت حمله صرع

انواع حملات:

• حملات خفیف: گیجی و خیرگی به یک نقطه
• حملات شدید: از دست دادن هوشیاری، افتادن و لرزش بدن

روش کمک‌رسانی در حمله صرع

• پاکسازی اطراف بیمار از اشیاء خطرناک
• قرار دادن بالش یا شیء نرم زیر سر
• خواباندن بیمار به پهلو
• برداشتن عینک و لوازم اضافی

• جلوگیری از مهار کردن بیمار
• خودداری از قرار دادن چیزی در دهان
• عدم محدود کردن حرکات بدن

• ثبت زمان شروع حمله
• تماس با اورژانس در صورت طولانی شدن (بیش از ۵ دقیقه)

• کمک به بیمار برای نشستن
• تأمین حمایت عاطفی
• تماس با نزدیکان بیمار
• همراهی تا بهبودی کامل

اهداف کمک‌های اولیه در صرع

• پیشگیری از صدمات فیزیکی حین حمله
• حفظ راه‌های هوایی و جلوگیری از خفگی
• تأمین مراقبت‌های تخصصی به موقع
• کاهش اضطراب بیمار و اطرافیان
• تسهیل روند بهبودی پس از حمله

• در صورت بروز اولین حمله، حتماً به پزشک مراجعه کنید
• در موارد بارداری، دیابت یا آسیب حین افتادن، کمک پزشکی فوری لازم است
• از دادن آب یا غذا بلافاصله پس از حمله خودداری کنید

اهداف کمک‌های اولیه

اهداف اصلی:

اهداف فرعی اما حیاتی:

• کمک‌های اولیه جایگزین درمان پزشکی نیست
• اقدام صحیح در دقایق اولیه تعیین‌کننده است
• آموزش همگانی موجب ارتقای ایمنی جامعه می‌شود

مهم‌ترین اقدامات کمک‌های اولیه  (DRSABCD)

 ارزیابی خطر (Danger)

• بررسی صحنه حادثه از نظر خطرات احتمالی
• اطمینان از ایمنی کمک‌رسان پیش از هر اقدامی
• به خاطر داشته باشید: «نجات‌دهنده نباید به قربانی اضافه شود»

بررسی پاسخ‌دهی  (Response)

• ارزیابی سطح هوشیاری مصدوم
• سؤال پرسیدن و مشاهده واکنش‌های مصدوم

درخواست کمک (Send for Help) 

• تماس فوری با اورژانس (115)
• ارائه اطلاعات دقیق از موقعیت و وضعیت مصدوم

بازکردن راه هوایی (Airway) 

• بررسی دهان و گلو از نظر انسداد
• کج کردن سر به عقب و بلند کردن چانه
• پاک‌سازی راه هوایی در صورت وجود انسداد

بررسی تنفس  (Breathing)

• مشاهده حرکات قفسه سینه
• شنیدن صدای تنفس
• احساس کردن جریان هوا

احیای قلبی-ریوی  (CPR)

• شروع فوری ماساژ قلبی در صورت عدم تنفس
• انجام 30 فشار قفسه سینه و 2 تنفس مصنوعی
• ادامه تا رسیدن کمک تخصصی یا بازگشت علائم حیاتی

دفیبریلاسیون (Defibrillation) 

• استفاده از دستگاه شوک خودکار (AED) در صورت موجود بودن
• پیروی از دستورالعمل‌های صوتی دستگاه
• ادامه CPR در فواصل استفاده از دستگاه

نکات حیاتی:

• این مراحل باید به ترتیب و با دقت انجام شوند
• زمان‌بندی دقیق در هر مرحله حیاتی است
• آموزش عملی این مراحل ضروری است
• حفظ آرامش در حین اجرا بسیار مهم می‌باشد

ضرورت وجود جعبه کمک‌های اولیه در هر خانه

چک‌ لیست جامع اقلام ضروری

بخش اول: وسایل پانسمان و ضدعفونی

• بتادین (مخصوص اطراف زخم)
• نرمال سالین (برای شستشوی داخل زخم)

• گاز استریل در اندازه‌های مختلف
• چسب زخم در سایزهای متنوع

• باند نخی (ثابت‌کننده پانسمان)
• باند کشی (برای پیچ‌خوردگی‌ها)

• چسب پزشکی ضدحساسیت
• پد الکلی برای ضدعفونی دست و ابزار

بخش دوم: داروها و ابزارهای کمکی

• مسکن‌ها (استامینوفن، ایبوپروفن)
• آسپرین 81 میلی‌گرم (برای موارد قلبی)
• آنتی‌هیستامین (لوراتادین)

• پماد سوختگی
• پماد آنتی‌بیوتیک

• قیچی پزشکی
• موچین
• دماسنج دیجیتال
• دستکش یکبارمصرف

• ذخیره حداقل یک هفته از داروهای مزمن

راهنمای نگهداری و مدیریت جعبه

بهترین روش‌های نگهداری:

• مکان مناسب: خشک، خنک و دور از دسترس کودکان
• دور از رطوبت: عدم نگهداری در حمام یا آشپزخانه

برنامه مدیریت دوره‌ای:

• بررسی سه‌ماهه: کنترل تاریخ انقضای داروها
• لیست به‌روز: ثبت محتویات و تاریخ مصرف
• آموزش خانواده: آشنایی اعضا با محل و نحوه استفاده

نکات کلیدی:

• جعبه باید در مکانی مشخص و قابل دسترس همه بزرگسالان باشد
• همراه داشتن نسخه داروهای ضروری در جعبه
• درج شماره‌های اضطراری روی درب جعبه

انواع جعبه کمک‌های اولیه

طبقه‌بندی بر اساس محیط و کاربرد

• محتویات اصلی: بانداژ، چسب پزشکی، دستکش، پانسمان، پتوی گرمایی
• مناسب برای: بریدگی‌ها، سوختگی‌های جزئی، مصدومیت‌های معمول

• محتویات تخصصی: پماد سوختگی، پانسمان ضدحریق، بانداژهای استریل
• کاربرد: سوختگی‌های حرارتی، بریدگی‌های کاری

• تجهیزات ویژه: بسته‌های یخ فوری، بانداژ کشی، آتل‌های انگشتی
• هدف: آسیب‌های عضلانی، پیچ‌خوردگی، کشیدگی رباط

• ویژگی‌ها: قابل حمل، ضدضربه
• محتویات: داروهای مسافری، ضدعفونی‌کننده‌های فوری

• مشخصات: طراحی رنگارنگ و جذاب برای کودکان
• تجهیزات: پانسمان‌های طرح‌دار، داروهای مخصوص کودکان

• محتویات ویژه: پانسمان‌های ژله‌ای سوختگی، پمادهای تخصصی
• کاربرد: سوختگی‌های درجه یک و دو

• تجهیزات نجات‌بخش: تورنیکه، پانسمان فشاری، پودر خون‌بند
• هدف: کنترل خونریزی‌های شدید و تروما

• 
  نکات انتخاب و استفاده

• تطابق با محیط و ریسک‌های موجود
• کیفیت مواد و تاریخ انقضا
• سهولت دسترسی و حمل

• قرارگیری در محل قابل دسترس
• برچسب‌گذاری واضح
• آموزش به کاربران

• دسته‌بندی منطقی بر اساس محیط کاربری
• تأکید بر تجهیزات تخصصی هر محیط
• ارائه راهنمای انتخاب مناسب
• ساختار شفاف و کاربرپسند
• حفظ تمام نکات اصلی و افزودن راهنمای عملی

جمع‌بندی مطالب کمک‌های اولیه

مهم‌ترین آموخته‌ها:

• تکنیک‌های نجات‌بخش مانند احیای قلبی-ریوی (CPR)
• روش‌های کنترل خونریزی‌های شدید
• مدیریت شرایط بحرانی مانند سرمازدگی و گرمازدگی
• کمک‌های اولیه در مسمومیت‌ها و واکنش‌های آلرژیک

نکته کلیدی:

• به درستی فراگرفته شود
• به طور منظم مرور گردد
• در عمل به کار گرفته شود