زماني براي ترميم زخم‌ها
نويسنده:دکتر هومن خليقي
بارها و بارها پيش آمده که زخم چاقو يا اين روزها، لبه تيز کاغذ، دست ما را بريده است. بعد از گذشت چند روز مي‌بينيم که جاي زخم مان خوب شده و پوست‌مان ترميم شده است. البته گاه، زخم و پارگي پوست، آن‌قدر شديد است که نياز به بخيه است تا دو لبه زخم به هم بچسبد. به هر حال اين روند ترميم زخم است که دو لبه زخم را در هر سطحي از پوست تا احشاي گوناگون به هم مي‌چسباند. آيا از شگفتي‌هاي آن خبر داريد؟ در اين شماره درباره اين روند، يعني ترميم زخم مي‌نويسيم.
از هنگامي که پوست زخم مي‌شود، چند مرحله به وجود مي‌آيد تا زخم بهبود يابد و سطح پوست ترميم شود.
همه مي‌دانيم که وقتي يک قسمت از پوست بريده مي‌شود، نوعي التهاب به وجود مي‌آيد. پس اولين مرحله ترميم زخم، التهاب است که يک هفته طول مي‌کشد و پرخوني و هجوم سلولهاي ايمني را موجب مي‌شود.
بعد از اين مرحله، سلول‌هايي که اجسام بيگانه را نابود مي‌کنند و سلول‌هايي که کلاژن را براي ترميم پوست توليد مي‌کنند، وارد صحنه مي‌شوند.
در مرحله بعدي که سه هفته به طول مي‌انجامد، لبه‌هاي زخم به هم نزديک مي‌شوند و قدرت بافت ترميمي افزايش مي‌يابد اما مثل روز اول نيست. بعد از سه هفته نيز بازسازي زخم صورت مي‌گيرد و کلاژن‌هاي ترميمي که در مرحله اول ساخته شده بود، شکسته مي‌شود و جاي خود را به کلاژن‌هاي جديد مي‌دهد. اين مرحله ممکن است سال‌ها طول بکشد و زخم، به طور دايم در حال بازسازي و شکل‌پذيري مجدد باشد و به همين علت هم زخمي که دو سال پيش ترميم يافته، امروز شکل ديگري دارد. بعد از شش هفته از ايجاد زخم، قدرت بافت ترميمي، 90 درصد قدرت کششي بافت طبيعي پيش از ايجاد زخم مي‌شود.
البته بعد از ايجاد زخم، روند انعقاد خون موجب بند آمدن خون و ترميم اوليه و بسته شدن مقدماتي زخم مي‌شود اما اين مواردي که توضيح داديم تا حدودي به طور هم‌زمان و براي ترميم پوست به وجود مي‌آيد.
بعد از اينکه خون بند آمد، بايد زخم را از وجود اجسام خارجي پاک کرد و در صورتي که مثل تصادف موتورسواران و زخمي شدنشان به علت خوردن بر سطح جاده و خيابان، اجسام ريز و سنگريزه و شن ريزه به بافت زخمي شان چسبيده است، بايد با برس پزشکي يا پنس و تيغ جراحي به آرامي آنها را از بافت آسيب ديده و زخمي جدا کرد. پس از آن براي رسيدن خون و اکسيژن به بافت زنده بايد بافت‌هاي مرده را برداشت که البته اين کار بر عهده کارکنان بهداشتي زبده و ماهر است. بعد از اين مرحله نيز براي اينکه اجسام ريز خارجي که با چشم غير مسلح ديده نمي‌شوند از روي بافت آسيب ديده برداشته شوند، مي‌توان از سرم فيزيولوژي مخصوص شستشو استفاده کرد.
1) زخم تميز، که بعد از ضدعفوني جراحي، ايجاد مي‌شود. مثل زخم جراحي براي ترميم فتق. احتمال عفونت کمتر از دو درصد.
2) زخم تميز-آلوده، شبيه زخم تميز است اما آلودگي مختصر يا احتمال بروز آن وجود دارد. مثل جراحي‌هاي برداشتن روده بزرگ، برداشتن کيسه صفرا و جراحي‌هاي مثانه و احتمال عفونت کمتر از 3 درصد.
3) زخم آلوده، زخم‌هايي که با نشت صفرا، مدفوع و عفونت صفراوي، ريوي و ادراري همراه است. تمام زخم‌هاي ناشي از تصادف، انسداد روده و نشت محتويات آن و التهاب کيسه صفرا همراه با وجود چرک و نشت آن به اطراف از جمله زخم‌هاي آلوده‌اند. احتمال عفونت کمتر از پنج درصد.
4) زخم عفوني، اين نوع زخم، زماني به وجود مي‌آيد که عفونت پيش از به وجود آمدن زخم بروز کرده باشد. نمونه اين زخم، آبسه آپانديس، آبسه اطراف راست روده و نوعي از پارگي پوست است که عفوني شده باشد. احتمال عفونت بيش از 50 درصد.
ديابت، قند خون بالا موجب مهار واکنش‌هاي التهابي و ترميمي مي‌شود. قند خون 100 تا 250 براي ترميم زخم، بهترين است.
زردي يا يرقان، اگر زردي به علت بيماري کبدي باشد، تا بهبود کار کبد بايد عمل جراحي را به تاخير انداخت و اگر به علتي ديگر مثلا گرفتگي مجاري صفراوي باشد، با عمل جراحي، زردي نيز بهبود مي‌يابد. به هر حال مطالعات زيادي نشان مي‌دهند که زردي، ترميم زخم را به تاخير مي‌اندازد.
اورمي، يا افزايش اوره خون موجب تاخير در ترميم زخم مي‌شود و بيمار مبتلا به نارسايي کليه که به عمل جراحي نياز دارد، بايد قبل از عمل به صورت هفته‌اي سه بار دياليز شود تا اوره و مواد سمي ديگر در خون او به حد طبيعي کاهش يابد تا روند ترميم زخم ناشي از جراحي، سريع‌تر صورت پذيرد.
داروها، داروهايي مانند داروهاي گروه کورتون و داروهايي مانند سيکلوسپورين که تضعيف کننده دستگاه ايمني‌اند، موجب تاخير در روند ترميم زخم مي‌شوند.
شيمي درماني، شيمي‌درماني موجب تاخير در روند ترميم زخم با تاثير در مراحل اوليه واکنش‌هاي ترميم زخم مي‌شود.بنابراين در صورت نياز به شيمي درماني بعد از عمل جراحي، بايد آن را 7 تا 10 روز به تعويق انداخت.
سيگار کشيدن، سيگار با کاهش اکسيژن و تنگي عروق و در بلند مدت با ايجاد سختي شريان و آسيب‌هاي ديگر عروقي، موجب اختلال در روند ترميم زخم مي‌شود. با توجه به اين موضوع، افراد سيگاري پيش از عمل جراحي، بايد سيگار کشيدن را ترک کنند، به ويژه در مورد اعمال جراحي پلاستيک که نياز به پيوند فلپ‌هاي پوستي است، از اهميت ويژه‌اي برخوردار است.
منبع:http://www.salamat.com
از هنگامي که پوست زخم مي‌شود، چند مرحله به وجود مي‌آيد تا زخم بهبود يابد و سطح پوست ترميم شود.
همه مي‌دانيم که وقتي يک قسمت از پوست بريده مي‌شود، نوعي التهاب به وجود مي‌آيد. پس اولين مرحله ترميم زخم، التهاب است که يک هفته طول مي‌کشد و پرخوني و هجوم سلولهاي ايمني را موجب مي‌شود.
بعد از اين مرحله، سلول‌هايي که اجسام بيگانه را نابود مي‌کنند و سلول‌هايي که کلاژن را براي ترميم پوست توليد مي‌کنند، وارد صحنه مي‌شوند.
در مرحله بعدي که سه هفته به طول مي‌انجامد، لبه‌هاي زخم به هم نزديک مي‌شوند و قدرت بافت ترميمي افزايش مي‌يابد اما مثل روز اول نيست. بعد از سه هفته نيز بازسازي زخم صورت مي‌گيرد و کلاژن‌هاي ترميمي که در مرحله اول ساخته شده بود، شکسته مي‌شود و جاي خود را به کلاژن‌هاي جديد مي‌دهد. اين مرحله ممکن است سال‌ها طول بکشد و زخم، به طور دايم در حال بازسازي و شکل‌پذيري مجدد باشد و به همين علت هم زخمي که دو سال پيش ترميم يافته، امروز شکل ديگري دارد. بعد از شش هفته از ايجاد زخم، قدرت بافت ترميمي، 90 درصد قدرت کششي بافت طبيعي پيش از ايجاد زخم مي‌شود.
البته بعد از ايجاد زخم، روند انعقاد خون موجب بند آمدن خون و ترميم اوليه و بسته شدن مقدماتي زخم مي‌شود اما اين مواردي که توضيح داديم تا حدودي به طور هم‌زمان و براي ترميم پوست به وجود مي‌آيد.
.jpg "زماني براي ترميم زخم‌ها")
مراقبت فوري از زخم
بعد از اينکه خون بند آمد، بايد زخم را از وجود اجسام خارجي پاک کرد و در صورتي که مثل تصادف موتورسواران و زخمي شدنشان به علت خوردن بر سطح جاده و خيابان، اجسام ريز و سنگريزه و شن ريزه به بافت زخمي شان چسبيده است، بايد با برس پزشکي يا پنس و تيغ جراحي به آرامي آنها را از بافت آسيب ديده و زخمي جدا کرد. پس از آن براي رسيدن خون و اکسيژن به بافت زنده بايد بافت‌هاي مرده را برداشت که البته اين کار بر عهده کارکنان بهداشتي زبده و ماهر است. بعد از اين مرحله نيز براي اينکه اجسام ريز خارجي که با چشم غير مسلح ديده نمي‌شوند از روي بافت آسيب ديده برداشته شوند، مي‌توان از سرم فيزيولوژي مخصوص شستشو استفاده کرد.
انواع زخم
1) زخم تميز، که بعد از ضدعفوني جراحي، ايجاد مي‌شود. مثل زخم جراحي براي ترميم فتق. احتمال عفونت کمتر از دو درصد.
2) زخم تميز-آلوده، شبيه زخم تميز است اما آلودگي مختصر يا احتمال بروز آن وجود دارد. مثل جراحي‌هاي برداشتن روده بزرگ، برداشتن کيسه صفرا و جراحي‌هاي مثانه و احتمال عفونت کمتر از 3 درصد.
3) زخم آلوده، زخم‌هايي که با نشت صفرا، مدفوع و عفونت صفراوي، ريوي و ادراري همراه است. تمام زخم‌هاي ناشي از تصادف، انسداد روده و نشت محتويات آن و التهاب کيسه صفرا همراه با وجود چرک و نشت آن به اطراف از جمله زخم‌هاي آلوده‌اند. احتمال عفونت کمتر از پنج درصد.
4) زخم عفوني، اين نوع زخم، زماني به وجود مي‌آيد که عفونت پيش از به وجود آمدن زخم بروز کرده باشد. نمونه اين زخم، آبسه آپانديس، آبسه اطراف راست روده و نوعي از پارگي پوست است که عفوني شده باشد. احتمال عفونت بيش از 50 درصد.
.jpg "زماني براي ترميم زخم‌ها")
عوامل مهارکننده ترميم زخم
ديابت، قند خون بالا موجب مهار واکنش‌هاي التهابي و ترميمي مي‌شود. قند خون 100 تا 250 براي ترميم زخم، بهترين است.
زردي يا يرقان، اگر زردي به علت بيماري کبدي باشد، تا بهبود کار کبد بايد عمل جراحي را به تاخير انداخت و اگر به علتي ديگر مثلا گرفتگي مجاري صفراوي باشد، با عمل جراحي، زردي نيز بهبود مي‌يابد. به هر حال مطالعات زيادي نشان مي‌دهند که زردي، ترميم زخم را به تاخير مي‌اندازد.
اورمي، يا افزايش اوره خون موجب تاخير در ترميم زخم مي‌شود و بيمار مبتلا به نارسايي کليه که به عمل جراحي نياز دارد، بايد قبل از عمل به صورت هفته‌اي سه بار دياليز شود تا اوره و مواد سمي ديگر در خون او به حد طبيعي کاهش يابد تا روند ترميم زخم ناشي از جراحي، سريع‌تر صورت پذيرد.
داروها، داروهايي مانند داروهاي گروه کورتون و داروهايي مانند سيکلوسپورين که تضعيف کننده دستگاه ايمني‌اند، موجب تاخير در روند ترميم زخم مي‌شوند.
شيمي درماني، شيمي‌درماني موجب تاخير در روند ترميم زخم با تاثير در مراحل اوليه واکنش‌هاي ترميم زخم مي‌شود.بنابراين در صورت نياز به شيمي درماني بعد از عمل جراحي، بايد آن را 7 تا 10 روز به تعويق انداخت.
سيگار کشيدن، سيگار با کاهش اکسيژن و تنگي عروق و در بلند مدت با ايجاد سختي شريان و آسيب‌هاي ديگر عروقي، موجب اختلال در روند ترميم زخم مي‌شود. با توجه به اين موضوع، افراد سيگاري پيش از عمل جراحي، بايد سيگار کشيدن را ترک کنند، به ويژه در مورد اعمال جراحي پلاستيک که نياز به پيوند فلپ‌هاي پوستي است، از اهميت ويژه‌اي برخوردار است.
عوامل بهبود ترميم زخم
نوآوري‌هاي ترميم زخم
منبع:http://www.salamat.com
