مزايا و معايب يکي از روش‌هاي تشخيص زودرس سرطان سینه
امروزه با رشد و توسعه ماموگرافي‌هاي ديجيتال، سونوگرافي و امآرآي ممکن است اين پرسش مطرح شود که آيا براي تشخيص زوردس سرطان پستان يا غربالگري اين بيماري، مي‌توان از اين روش‌ها به جاي ماموگرافي معمول استفاده کرد؟ به نظر مي‌رسد با اين که تکنيک‌هاي جديد، کيفيت تصويري بهتري در اختيارمان مي‌گذارند و تشخيص دقيق‌تري را امکان‌پذير ميکنند، هنوز نتوانسته‌اند جايگزين ماموگرافي سنتي شوند.
ماموگرافي مجموعه‌اي از تصاوير راديوگرافي اشعه ايکس به صورت دوبعدي و سياه و سفيد است. ماموگرافي مي‌تواند ناهنجاري‌هاي کوچکي در بافت پستان در حد نيم سانتي‌متر را مشخص کند. شما يا پزشکتان توده پستاني را تا به اندازه‌اي دو برابر اين حد، يعني به اندازه يک نخود بزرگ، نرسيده باشد، نمي‌توانيد لمس کنيد. اولين ماموگرافي به عنوان يک تصوير حد پايه به متخصص راديولوژي کمک خواهد کرد تا با مقايسه ماموگرافي بعدي با آن هر تغيير ايجاد شده را تشخيص دهد. يکي از چيزهايي که متخصص راديولوژي در ماموگرافي به دنبال آن مي‌گردد، «ميکروکلسيفيکاسيون»- ذرات ريز رسوب کلسيم است که به صورت نقاط سفيد رنگ کوچک در عکس خود را نشان مي‌دهند. منشاء ايجاد اين ذرات نامعلوم است. اين رسوبات کلسيمي به کلسيمي که از راه خوردن، نوشيدن يا مکمل‌هاي غذايي دريافت مي‌کنيد، ربطي ندارد. 80 درصد اين ذرات ريز کلسيمي بي‌خطر هستند و در مواردي ممکن است نشانه سرطان پستان باشند. متخصص راديولوژي بسته به نوع و الگوي اين ذرات کلسيمي ممکن است تشخيص دهد که لازم است نمونه‌برداري بافتي انجام شود، تصاوير راديوگرافي با بزرگنمايي بيشتر اضافي برداشته شود يا ماموگرافي تکرار شود.
ماموگرافي چه‌چيزي را نشان مي‌دهد؟
در ماموگرافي، چربي به رنگ خاکستري ديده مي‌شود، بافت پستاني که متراکم‌تر است، سفيد به نظر مي‌رسد. ذرات ريز کلسيمي و وتوده‌هاي خوش‌خيم يا غيرسرطاني و نيز توده‌هاي بدخيم يا سرطاني نيز سفيد ديده مي‌شوند. ناهنجاري‌ها در ماموگرافي‌هاي زنان سالمندتر و بعد از سن يائسگي را آسان‌تر مي‌توان تشخيص داد زيرا پستانهاي آنها عمدتا از چربي تشکيل شده است، در نتيجه يک توده خوش‌خيم يا بدخيم که سفيد رنگ است را در زمينه خاکستري مربوط به بافت چربي، به راحتي مي‌توان شناسايي کرد. براي داوري در اين مورد که توده کشف شده بدخيم است يا نه، متخصص راديولوژي ظاهر آن را بررسي مي‌کند. براي مثال اگر ذرات ريز کلسيمي در سراسر پستان مشاهده شوند، احتمال بيشتري دارد که خوش‌خيم باشند در حالي که ذرات کلسيمي که ريز و در يک جا متمرکز هستند، با احتمال بيشتري ممکن است سرطاني باشند. کيست‌هاي خوش‌خيم معمولا گرد و با ديواره‌هاي صاف هستند، در حالي که تومورهاي سرطاني لبه‌هاي دندانه‌دار دارند. متخصصان راديولوژي اغلب از سونوگرافي براي تشخيص اينکه توده کشف‌شده کيستي و بنابراين خوش خيم است يا نه، استفاده ميکنند. در مجموع اغلب ناهنجاري‌هايي که در ماموگرافي‌ها ديده مي‌شوند، نهايتا خوش‌خيم از آب در مي‌آيند.
ماموگرافي ديجيتال
در ماموگرافي ديجيتال، تصوير به صورت يک فايل ديجيتال کامپيوتري ذخيره مي‌شود و نه روي فيلم راديوگرافي. اين تکنولوژي سودمندي‌هاي عملي مهمي نسبت به ماموگرافي معمولي دارد. از آنجايي که تصوير اشعه ايکس به‌صورت ديجيتال ذخيره مي‌شود، متخصص راديولوژي مي‌تواند روي تصوير زوم کند تا آن را بزرگ کند يا مي‌تواند سايه‌روشن تصوير را به نحوي تنظيم کند که ناهنجاري‌هايي که به صورت معمول ديده نمي‌شدند، آشکار شوند. تصاوير ماموگرافي ديجيتال را مي‌توان روي ديسک ثبت کرد. اين امر ذخيره‌کردن آنها را آسان و دسترسي بعدي به آنها را تسهيل مي‌کند. تصوير ديجيتال را مي‌توان در هر پايانه کامپيوتري در هر کجاي مرکز درماني ديد و براي مشاوره گرفتن به مراکز درماني ديگر هم فرستاد. تصاوير ديجيتال پستان در کمتر از 10 ثانيه آماده مي‌شوند، در حالي که ماموگرافي معمول با استفاده از فيلم اشعه ايکس 5 تا 10 دقيقه زمان مي‌برد.
ماموگرافي سه‌بعدي
يک روش جديد براي تصويربرداري از پستان به نام «توموسنتز ديجيتال» در سال‌هاي اخير به وجود آمده و تحت بررسي بوده است، در اين روش از چند زاويه مختلف از پستان تصويربرداري مي‌شود. در نتيجه به جاي يک تصوير منفرد، مجموعه تصاويري از سطح مقطع‌هاي پستان به دست مي‌آيد و در کامپيوتر مي‌توان اين تصاوير را به صورت سه‌بعدي شبيه‌سازي کرد. اين تکنيک با رفع کردن مشکل روي هم افتادن ساختارهاي پستان که ممکن است سرطان را مخفي کنند، امکان تشخيص ضايعات پستان را افزايش مي‌دهد. اين شيوه در عين حال احتمال نتايج مثبت کاذب را کاهش مي‌دهد.
شناسايي با کمک کامپيوتر
متخصصان راديولوژي از شناسايي به کمک کامپيوتر بعد از انجام ماموگرافي استفاده ميکنند تا مناطق دچار مشکل در پستان را دقيق‌تر تشخيص دهند. اين سيستم‌ها معمولا از نرم‌افزارهاي پيچيده کامپيوتري استفاده ميکنند که مي‌توانند الگوهايي که اغلب با سرطان همراه‌اند را تشخيص دهند و با هشدار دادن به متخصص راديولوژي او را وادارند که نگاه دقيق‌تري به آن قسمت بيندازد. استفاده از اين کمک تشخيصي کامپيوتري نياز به آن دارد که ابتدا تصوير ماموگرافي به صورت ديجيتال درآمده باشد. تشخيص به کمک کامپيوتر پيدا کردن محل‌هاي ذرات کلسيمي و مکان‌يابي توده‌ها به همان اندازه چشم انسان خوب عمل مي‌کند. پژوهش‌ها نشان دادهاند سيستم‌هاي تشخيص با کامپيوتر ميزان تکرار ماموگرافي و نمونه‌برداري بافتي را افزوده‌اند و نهايتا احتمال شناسايي سرطان پستان را تا 20 درصد افزايش دادهاند.
بررسي با امآرآي
تصويربرداري با تشديد مغناطيسي (امآرآي) با ايجاد يک حوزه قوي مغناطيسي تصاويري از بدن ايجاد مي‌کند. در هنگام انجام امآرآي پستان، بيمار بايد به شکم روي ميز اسکن بخوابد. ممکن است از تزريق ماده حاجب به جريان خون استفاده شود. ماده حاجب شبکه رگ‌هاي پستان و به خصوص تشکيل رگ‌هاي خوني غيرطبيعي را که مشخصه سرطان‌ها است، نشان مي‌دهد. هر دو پستان را مي‌توان در يک بار تصويربرداري کرد. امآرآي ترکيب بافت نرم و محتواي مايع آن را نشان مي‌دهد و بنابراين مي‌تواند تومورها را به خوبي شناسايي کند اما نمي‌تواند محل‌هاي رسوب کلسيم را نشان دهد. بنابراين امآرآي در ترکيب با ماموگرافي و سونوگرافي مي‌تواند به شناسايي توده‌هاي پستاني در زناني که ايمپلنت سيليکوني کار گذاشته‌اند، شناسايي عود سرطان پس از شيمي‌درماني و بررسي پستانهاي با بافت متراکم در ماموگرافي‌هايي که نتيجه قطعي به دست نداده‌اند، مورد استفاده قرار گيرد. امآرآي همچنين ممکن است براي بررسي زناني که در معرض خطر بالاي سرطان پستان هستند، به کار رود. اما در زناني که در گروه پرخطر براي سرطان پستان قرار ندارند، امآرآي توصيه نمي‌شود. امآرآي نيز مانند ماموگرافي به طور قطعي نمي‌تواند ميان يک توده سرطاني و يک کيست خوش‌خيم فرق بگذارد، بنابراين ممکن است به اشتباه در محلي از پستان وجود سرطان را تشخيص دهد که اصطلاحا به آن نتيجه «مثبت کاذب» مي‌گويند.
ماموگرافي هنوز مفيد است
با وجود مشکلاتي که ماموگرافي در تشخيص درست سرطان پستان دارد، هنوز بهترين ابزار براي تشخيص سرطان پستان در مراحل اوليه آن است. کيفيت ماموگرافي‌هايي که امروزه گرفته مي‌شوند، به طور قابل توجهي بهبود پيدا کرده‌اند و ميزان اشعه‌اي که براي گرفتن آنها به کار مي‌رود کاهش يافته است. انجام ماموگرافي‌هاي منظم از زنان توانسته از مرگ‌هاي ناشي از سرطان‌هاي پستان در بسياري از کشورها بکاهد.
نظر کارشناس
اگر صبر کنيم تا سرطان پستان به قدري بزرگ شود که با دست قابل لمس باشد کمي دير و درمان آن دشوار است. ثابت شده است که انجام غربالگري با ماموگرافي باعث کاهش ميزان مرگ و مير ناشي از سرطان پستان مي‌شود زيرا ماموگرافي مي‌تواند سرطان پستان را قبل از اينکه قابل لمس باشد تشخيص دهد. امروزه توصيه مي‌شود که در سن 40 تا 50 سالگي هر يک تا دو سال يک‌بار بسته به نظر پزشک و پس از 50 سالگي هر سال يک بار ماموگرافي انجام شود. البته معمولا براي افراد زير 35 سال ماموگرافي توصيه نمي‌شود زيرا اشعه مي‌تواند بر بافت پستان تاثير سوء داشته و فقط در مواقع کاملا ضروري و با نظر پزشک انجام مي‌شود.
شيوه انجام ماموگرافي به اين نحو است که فرد در مقابل دستگاه ماموگرافي مي‌ايستد و پستان بين دو صفحه قرار مي‌گيرد و کمي فشرده مي‌شود و سپس اشعه
x به بافت پستان تابانده شده و تصوير حاصله روي فيلم ماموگرافي ثبت مي‌شود. از هر پستان دو عکس گرفته مي‌شود که يکي با فشردن پستان به صورت افقي و ديگري با فشردن پستان به صورت عمودي به دست مي‌آيد. ممکن است فرد کمي احساس درد کند اما اين درد و فشار کوتاه‌مدت و تنها براي چند ثانيه است. زمان لازم براي انجام ماموگرافي بيشتر از 20 دقيقه نيست و حتما خانم‌ها بايد مطمئن باشند که باردار نيستند. در صورتي که خانمي دچار درد و حساسيت پستان نزديک عادت‌ماهيانه باشد توصيه مي‌شود در يک هفته قبل از عادت‌ماهيانه براي انجام ماموگرافي مراجعه نکند. همچنين وقتي براي ماموگرافي مراجعه مي‌کنيد از اسپري يا لوسيون‌هاي ضدعرق يا پودر تالک در زير بغل يا روي پستان استفاده نکنيد زيرا آثار ناشي از آن به‌صورت رسوب کلسيم (ميکروکلسيفيکاسيون) در عکس ماموگرافي ديده شده و پزشک را به اشتباه مي‌اندازد. اگر پروتز در سينه داريد حتما به تکنسين راديولوژي اطلاع دهيد تا تکنسين از روش مناسب استفاده کند.در هنگام ماموگرافي حتما عکس‌هاي ماموگرافي قبلي را همراه داشته باشيد زيرا براي تشخيص قطعي، مقايسه ماموگرافي با عکس‌هاي قبلي لازم است. پيشرفت اخير در زمينه ماموگرافي، ابداع ماموگرافي ديجيتال است.روش انجام ماموگرافي ديجيتال مانند ماموگرافي معمولي است با اين تفاوت که عکس حاصله به جاي فيلم، روي کامپيوتر ثبت مي‌شود و سپس قابل انتقال به روي فيلم است. از ديگر روش‌هاي جديد براي تصويربرداري از بافت پستان، ام.آر.آي است. ام.آر.آي روش گراني است و به آساني ماموگرافي در دسترس نيست و براي همه افراد هم توصيه نمي‌شود. تنها افرادي که سابقه خانوادگي شديدا مثبت سرطان پستان دارند يا مبتلا به انواع ارثي سرطان پستان هستند يا سابقه تابش اشعه به قفسه‌سينه در دوران جواني را دارند و در پيگيري‌هاي سرطان پستان از اين روش استفاده مي‌شود.
منبع:/www.salamat.com
/ك
