آن چه زمینه را برای ازدواج دختر و پسر آماده می کند، امکانات اولیه مادی، بلوغ شرعی، بلوغ جنسی، بلوغ فکری، رشد جسمی و روحی، رشد اجتماعی و شخصیتی، استقلال فکری، ثبات عاطفی1 و قدرت مدیریت بحران(مواجهه با مشکلاتی که در فرایند ازدواج ممکن است ایجاد شود و مقابله با بحران های زندگی) است که اگر این شرایط به طور نسبی(و نه مطلق) فراهم شد، شخص می تواند ازدواج کند.
گاهی با وجود شرایط پیش گفته، موانعی از جمله تحصیلات عالی برای آقایان ، یا اتمام خدمت نظام وظیفه در ازدواج وجود دارد که می توان با طولانی کردن دوران عقد این مشکل را از بین برد.
سن مناسب ازدواج از نظر روانشناسی
به طور کلی در سالهای گذشته، چه در کشور ما و چه در اکثر نقاط دنیا، میانگین سن ازدواج برای هر دو جنس مرد و زن افزایش یافته است. به طوریکه نتایج نظرسنجی ها درکشور آمریکا نشان داده که اکثر افراد معتقد هستند که 25 سالگی سن مناسب ازدواج دخترهاست در حالی که طبق این نظرسنجی بهترین سن ازدواج برای مردان 27 سالگی است.
درواقع دیدگاه مردم در مورد بهترین سن ازدواج بسیار تغییر کرده، که این موضوع بیشتر هم برای زنان صدق میکند. به طور کلی، 20٪ از آمریکایی ها سن بسیار پایین را برای ازدواج زنان ترجیح میدهند یعنی ( حداکثر تا 21 سالگی).
در حالی که 12٪ سن بالاتر از 30 سال یا بیشتر رو ترجیح میدهند . این درحالیست که فقط 11 درصد آمریکایی ها این نظر را دارند که مردان باید تا 21 سالگی ازدواج کنند، در حالی که تقریباً از هر سه مرد، یک مرد معتقد است که تا 30 سالگی برای فکر کردن به ازدواج وقت دارد.
بهترین سن برای ازدواج وقتی است که در زندگی شغلی و شخصی احساس اطمینان داشته باشید.
اگر بخوایم به بهترین سن ازدواج از نظر کارشناسان اشاره کنیم باید بگوییم که از نظر کارشناسان، سن ازدواج به عنوان یه عدد شناخته میشود که نسبت به تجربه و بلوغ فرد، اهمیت کمتری دارد.
روانشناسان تاکید میکنند که لزوماً بهترین سن ازدواج وجود ندارد، اما قطعاً بهترین زمان برای ازدواج وجود داره. بهترین زمان برای ازدواج همان وقتیست که شما در زندگی شغلی وشخصی خود احساس راحتی و اطمینان داشته باشید.
که معمولا انتظار میرود که شما تا سن ۲۵ سالگی یا حتی بعد از آن به این بلوغ رسیده باشید. به همین خاطر ازدواج قبل از این سن و سال معمولا توصیه نمیشود.
البته ممکن است سنی که هر فرد به بلوغ اجتماعی، شغلی، فکری و.. میرسد متفاوت از بقیه باشد. پس نمیشود گفت فردی قطعا در این سن به بلوغ رسیده و برای ازدواج به آمادگی لازم رسیده است.
سن ازدواج از دیدگاه قرآن و اسلام
ازدواج و همزیستی یک مسئله غریزی و طبیعی است و خداوند در قرآن کریم پایین ترین سن برای ازدواج را در دختران 9 و در پسران 15 سالگی تعیین کرده است. دختران و پسران در این سن به بلوغ جنسی می رسند ، بنابراین خداوند سن خاصی را برای ازدواج تعیین نکرده، اما پایین ترین سن ممکن برای ازدواج را در قرآن بیان فرموده است.
خداوند سن ازدواج را تعیین نکرده، اما در آیه ای که خداوند در سوره نساء می فرماید درباره شرایطی که لازم است انسان در آن ازدواج کند صحبت کرده است و تا حدودی می توان سن ازدواج را تشخیص داد .
خداوند در آیه 6 سوره نساء می فرماید:«یتیمان را آزمایش کنید تا هنگامی که بالغ شده و به نکاح تمایل پیدا کردند و آنان را به درک مصالح زندگانی خود آگاه یافتید، اموالشان را به آنان بدهید». مطابق با این آیه زمان ازدواج پس از بلوغ جنسی و زمانی که انسان به یک درک نسبی از زندگی است ، می باشد.
معیارهای ازدواج و سن ازدواج از نگاه اسلام
با بالا رفتن سن انسان ها مطالبات غریزی انسان افزایش می یابد و در برخی مواقع به طغیان آن منتهی می شود پس چنانچه در این بخش از راسخون می خوانید انسان باید برای ازدواج سنین جوانی را انتخاب کند.
برخی روایات آورده اند که فردی که ازدواج نکرده است زمانی که روی زمین راه می رود فرشتگان وی را نفرین می کنند. پیامبر اکرم می فرمایند «بیشترین اهل جهنم انسانهای بی همسر هستند».
انسان نباید فقط برای رفع نیاز جنسی خود ازدواج کند و پس از شرایط سنی معیار رشد برای ازدواج مطرح می شود. انسان مستقل باید مصلحت خود را تشخیص دهد تا از روی اراده و اختیار عقد ازدواج ببندد.
از عناصر اصلی برای ازدواج داشتن رشد فکری لازم برای ارتباط مناسب و شایسته با همسر و اداره امور خانواده است که خداوند در این رابطه برای ازدواج دخترها اجازه پدر را واجب کرد، زیرا دخترها احساسات لطیفی دارند و همین احساسات لطیف ممکن است سبب تصمیم گیری اشتباه آنان گردد.
با پیشرفت جامعه معیارهای ازدواج نیز تغییر کرده است و به سمت معیارهای مالی سوق یافته است تا جایی که مهم ترین سوالات در مجلس خواستگاری درباره اموال پسر است که خانه دارد یا نه. در حالی که خدا و پیامبر(ص) رزق و روزی فرد متأهل را تضمین کرده اند.
به همین دلایل اقتصادی سن ازدواج در کشور رو به افزایش گذاشته است . بعد از اینکه فردی به خواستگاری دختر رفت ، خانواده او پس از توجه به ایمان و دینداری وی باید به این مطلب توجه کنند که پسر توانایی کار کردن را دارد و اهل اسراف نیست و قناعت می کند که این هم جزء دینداری فرد است.
امام صادق(ع)می فرماید :هر کس از ترس فقر ازدواج نکند نسبت به لطف خداوند بدگمان شده است. چرا که خداوند می فرماید اگر آنان فقیر باشند خداوند از فضل و کرم خود بی نیازشان می کند.
امام علی(ع) نیز فرموده اند «هر وقت یکی از شما، بخواهد، ازدواج کند، از اوصاف موی سر زن نیز سؤال کند، همچنانکه از چگونگی رخسار او میپرسد. چون که موی زن یکی از دو زیبایی (مو و صورت) اوست.»
امام رضا(ع) درخصوص معیارهای ازدواج برای دختر و پسرفرموده اند :«هنگامی که مردی از شما خواستگاری کرد که از دین و اخلاق او راضی بودید به ازدواج با او رضایت دهید و مبادا فقر او تو را از این رضایت باز دارد و...»
سفارش قرآن و اسلام به ازدواج
ازدواج در قرآن بسیار مورد ترغیب و تشویق قرار گرفته است :
وَ أَنْکِحُوا الْأَیامی مِنْکُمْ وَ الصَّالِحِینَ مِنْ عِبادِکُمْ وَ إِمائِکُمْ إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ؛[نور/32] مردان و زنان بی همسر خود را همسر دهید و همچنین غلامان و کنیزان صالح را، اگر فقیر و تنگدست باشند. خداوند از فضل خود آنان را بی نیاز می سازد خداوند گشایش دهنده و آگاه است».
وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ؛[روم/21] و از نشانه های او این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و در میانتاتان مودت و رحمت قرار داد. در این نشانه هایی است برای گروهی که تفکر می کنند».
وَ إِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِی الْیَتامی فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْنی وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَواحِدَةً أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ ذلِکَ أَدْنی أَلَّا تَعُولُوا؛[نساء/3] و اگر می ترسید که [به هنگام ازدواج با دختران یتیم] عدالت را رعایت نکنید
[از ازدواج با آنان چشم پوشی کنید و] با زنان پاک [دیگر] ازدواج کنید دو یا سه یا چهار همسر و اگر می ترسید عدالت را [در باره همسران متعدد] رعایت نکنید، تنها یک همسر بگیرید و یا از زنانی که مالک آنهایید، استفاده کنید. این کار از ظلم و ستم بهتر جلوگیری می کند».
وَ لَقَدْ ارْسَلْنا رُسُلًا مِنْ قَبْلِک وَ جَعَلْنا لَهُمْ ازْواجاً وَ ذُرِّیةً
پیش از تو (نیز) پیامبرانی فرستادیم؛ و برای آنها همسران و فرزندانی قرار دادیم.
فرهنگ ما و بهترین سن ازدواج در ایران
بقای یک ازدواج را میشود با فاکتورهای مختلف مثل مهارت های ارتباطی، کار گروهی و صمیمیت و… تعیین کرد. یک نکته مهم دیگر که باید قبل از ازدواج به آن توجه کنید سن مناسب ازدواج است.
ما جامعه ای هستیم که در آن اغلب افراد، محکوم به ازدواج کردن درست بعد از دانشگاه یا در بعضی از مناطق بلافاصله بعد از دبیرستان هستیم. بر اساس این فرهنگ اگر از نظم مربوطه پیروی نکنیم، احساس میکنیم که کار اشتباهی انجام میدهیم.
در نهایت تنها خودمان را شکست خورده میبینیم. هر چند در حال حاضر و به دلایل اقتصادی سن ازدواج در ایران افزایش یافته است . اما نمیتوانیم نقش فرهنگ مان را در مشخص کردن این موضوع نادیده بگیریم.
ازدواج در سنین پایین
ازدواج در سنین پایین به جهت کم تجربگی، ممکن است باعث ضعف تدبیر و مانع از مدیریت بحران شود..jpg "سن مناسب ازدواج")
با توجه به این که شخص در سنین پایین، ثبات عاطفی ندارد، ممکن است در انتخاب خود عاقلانه تصمیم نگیرد و بعد پشیمان شود.
به طور معمول وابستگی افراد در سنین پایین به والدین بیش تر است و در صورت ازدواج، ممکن است زمینه ی دخالت های آنان بیش تر فراهم شود و مشکلاتی را پدید آورد.
در صورتی که سن دختر پایین باشد(زیر 18) و با ازدواج باردار شود، احتمال بروز مشکلاتی از قبیل فشار خون بالای دوران بارداری، کم خونی و عوارض زایمان، نوزاد زودرس یا کم وزن، نوزاد مرده، با بهره ی هوشی پایین و ... افزون تر می شود. ازدواج زودرس، مانند چیدن میوه ی کال و نارسی است که وقت چیدن آن نبوده است.
ازدواج در سنین بالا
آیا ازدواج در سنین بالا و تأخیر در ازدواج ممکن است پیامدهای منفی داشته باشد؟همان گونه که طبیعت چهار فصل دارد، طبیعت زندگی انسان هم بهار، تابستان، پاییز و زمستان دارد و بهترین فصل برای ازدواج، بهار زندگی یعنی ابتدای جوانی است.
تأخیر در ازدواج و کشیده شدن به فصل های بعدی زندگی، مشکلاتی را پدید می آورد:
1. از بین رفتن شادابی دختر و پسر؛
2. از دست رفتن فرصت های ازدواج به ویژه برای دختران؛
3. فاصله ی سنی زیاد با فرزندان و ایجاد ضعف یا عدم درک متقابل در آینده؛
4. مشکلات مربوط به بچه دار شدن
تأخیر در ازدواج به تعبیر رسول گرامی اسلام(ص) مثل این است که میوه ای رسیده باشد و چیده نشود
ان الابکار بمنزله الثّمر علی الشجر اذا ادرک ثمارها فلم تجتن افسدته الشمس و نثرته الریاح
دوشیزگان چونان میوه ی روی درختند. هنگامی که برسند و چیده نشوند، نور خورشید آن ها را از بین می برد و بادها آن ها را به این سو و آن سو می برند.
از مضمون روایت چنین استفاده می شود که تأخیر در ازدواج، سبب سردرگمی و کلافگی شده، آرامش روانی انسان را از بین می برد و احتمال انحرافات اخلاقی و جنسی افزایش می یابد.
ویل دورانت(will Durant) می گوید:
اگر ازدواج در سال های طبیعی انجام شود، بیماری های روانی و انحرافات جنسی که زندگی معاصر را لکه دار کرده است، به نصف کاهش خواهد یافت.
این عبارت، مضمون روایتی از رسول خدا(ص) است که فرمود:
من تزوج فقد احرز نصف دینه فلیتق الله فی النصف الباقی
کسی که ازدواج کند، نیمی از دینش را حفظ می کند و برای نیم دیگر باید پرهیزگاری پیشه سازد.
یا روایتی که فرمود:
وقتی جوانی ازدواج می کند، شیطان فریاد برمی آورد که دو سوم دینش را از دست برد من دور کرد.
فاصله ی سنی دختر و پسر
فاصله ی سنی مطلوب بین دختر و پسر تقریباً بین 3 تا 7 سال است؛ یعنی پسر بزرگ تر باشد.در صورت وجود شرایط مطلوب، کمی کم تر یا بیش تر از این مقدار هم قابل قبول است اما فاصله ی سنی زیاد، مشکلاتی را در زندگی زناشویی پدید می آورد که ناشی از درک دوگانه ی دختر و پسر از دنیا و تفاوت نیازهای آن دو در سنین متفاوت است.
تفاوت سنی بالا زمانی بیش تر رخ می نماید که دختر و پسر در دو دنیای متفاوت نوجوانی و بزرگ سالی باشند زیرا نوجوان به شدت عاطفی است و به عواطف نیاز دارد اما بزرگ سال با خروج از نوجوانی، عواطف خود را خرج کرده و اکنون که در بزرگ سالی به سر می برد، توان درک و هم راهی با همسر نوجوان خود را ندارد.
سن بالاتر دختر
مطلوب، بالاتر بودن سن پسر است و اگر برعکس شود، به عللی، مشکلاتی را پدید خواهد آورد:1. بلوغ جنسی زودتر دختر: با توجه به بلوغ جنسی زودتر دختر، بهتر است زودتر از پسر به نیاز او پاسخ داده شود و راه این پاسخ گویی، ازدواج زودتر خواهد بود که لازمه اش ازدواج در سنین پایین تر و کم تر از پسر است.
2. بلوغ فکری زودتر دختر: با توجه به این که دختر زودتر از پسر به بلوغ فکری می رسد، بالاتر بودن سن او در ازدواج، سبب دوری تفکر آن دو می شود؛ در حالی که زن و مرد باید قرب فکری داشته باشند.
3. کاهش شادابی با زایمان: زایمان در سنین بالا از نشاط و شادابی زن می کاهد و اگر سن مرد کم تر باشد، ممکن است کم نشاطی زن، مرد را به سوی دیگران بکشاند.
4. کاهش هورمون های جنسی زن، هورمون های جنسی زنان از حدود پنجاه سالگی به بعد، کاهش می یابد؛ حال آن که در مردان این گونه نیست و اگر سن زن در ازدواج بالا باشد نمی تواند نیازهای جنسی همسر خود را تأمین کند و ممکن است مرد به خطا رود.
5. پیش گیری از اثبات اقتدار مرد: اگر سن زن بالاتر باشد، ممکن است نقش مادر را برای شوهر خود ایفا کند و با این کار جلوی اقتدار او را بگیرد که این مسئله برای مرد خوشایند نیست.
6. عدم پذیرش خانواده ی پسر: به طور معمول، خانواده ی پسر به ویژه مادر او، به چنین ازدواجی راضی نمی شود و اگر به رغم میل باطنی اش به چنین ازدواجی رضایت دهد، از عروسش حمایت نخواهد کرد که برای دختر بسیار رنج آور است.
7. عدم پذیرش عرف: عرف جامعه، ازدواج دختر و پسر با این شرایط را نمی پذیرد. مطلوب این است که وقتی زن و مرد در جامعه حضور می یابند و کنار هم راه می روند، دیگران آنان را زن و شوهر بدانند و نه...!
سخن آخر
در آخر بخشی از بیانات رهبر انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای(حفظه الله تعالی) در خصوص سن ازدواج را به عنوان جمع بندی مباحث مطرح شده خدمتتان ارائه می دهیم :پیامبر اکرم اصرار داشتند جوانها زود ازدواج کنند -چه دخترها و چه پسرها- البته با میل خوشان و اختیار خودشان، نه اینکه دیگران برایشان تصمیم بگیرند. ما هم باید در جامعه خودمان این را رواج دهیم.
جوانها در سنین مناسب، وقتی از دوران جوانی خارج نشده‌اند، در همان حال گرمی و شور و شوق، باید ازدواج کنند. این بر خلاف برداشت و تلقی خیلی از افراد است که خیال میکنند ازدواج‌های دوران جوانی، ازدواج‌های زودرس است و ماندگار نیست.
درست برعکس است، این‌طور نیست. اگر درست صورت بگیرد، ازدواج‌های بسیار ماندگار و خوبی هم خواهد بود و زن و شوهر در چنین خانواده‌ای کاملاً با هم صمیمی خواهند بود. 79/12/23
